Chronologizacja
Pochodzenie
Od czasownika zabyć (< psł. *zabyti 'zapomnieć'); pierwotnie w znaczeniu 'coś zapomnianego, opuszczonego'.
1. coś starego i cennego
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata organizacje/placówki opiekuńcze i kulturalne
Połączenia
- bezcenny, cenny, najstarszy, muzealny, unikalny, unikatowy; sakralny; gotycki, średniowieczny zabytek; zabytek architektoniczny, językowy, muzyczny, numizmatyczny
- zabytek architektury, kultury materialnej, piśmiennictwa, przyrody, sztuki, techniki; zabytki Egiptu, Krakowa, Paryża
- katalog; konserwacja, ochrona; konserwator zabytków; wiek zabytku
- książka, odczyt, wykład o zabytkach
- bogaty w zabytki
- zabytek niszczeje, ocalał
- fotografować, inwentaryzować, konserwować, niszczyć, odnawiać, odrestaurować, podziwiać, ratować, zwiedzać zabytki
- uznać coś za zabytek
- dbać o zabytki
- oprowadzać kogoś po zabytkach
Cytaty
|
[...] toruńska Starówka jako zabytek urbanistyki, architektury, historii uzyskała międzynarodowe uznanie. źródło: NKJP: Beata Janczarska: Trzecia rocznica, Gazeta Miejska, 2000 |
|
|
Zatrzymujemy się przed bramą wejściową, obok której znajdują się dwie drewniane tablice. Jedna z nich przytacza rozporządzenie wojewódzkiego konserwatora zabytków z 1931 r., uznające Stary Cmentarz za zabytek narodowy. źródło: NKJP: Maciej Pinkwart: Zakopane i Tatry. Przewodnik, 1995 |
|
|
Głównym celem działalności Stowarzyszenia jest ochrona zabytków numizmatycznych. źródło: NKJP: Halina Piwowarska: Numizmatycy bliżej szkół, Gazeta Częstochowska, 2004-05-27 |
|
|
Chodzi o najstarszy zachowany w całości zabytek języka polskiego - o tzw. Psałterz floriański, pochodzący z przełomu XIV i XV wieku, odkryty w 1827 roku. źródło: NKJP: Zbigniew Mikołejko: Żywoty świętych poprawione, 2004 |
|
|
Ornamentyka starożytnego grobowca różniła się nieco od tej, do jakiej przywykł zwiedzając zabytki egipskie. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | zabytek |
zabytki |
|
| D. | zabytku |
zabytków |
|
| C. | zabytkowi |
zabytkom |
|
| B. | zabytek |
zabytki |
|
| N. | zabytkiem |
zabytkami |
|
| Ms. | zabytku |
zabytkach |
|
| W. | zabytku |
zabytki |
Składnia
|
+ | zabytek | + |
CZEGO
|
2. coś przestarzałego
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Cytaty
|
Najstarszy samochód policyjny, który „służy” we Wrocławiu, to miejski wóz bojowy z armatką wodną z 1973 roku. Używało go jeszcze ZOMO do tłumienia demonstracji w czasie stanu wojennego. – Choć to zabytek, trzyma się dobrze – zapewniają policjanci. źródło: NKJP: Eliza Głowicka: Kiedyś nie zdążą, Słowo Polskie. Gazeta Wrocławska, 2005-09-17 |
|
|
– Dobrze jest ogrzać się przy piecu – uważa pan Franciszek. – Ja jestem zabytek i ten piec to też zabytek. źródło: NKJP: Janusz Cześnik: Jeszcze tlą się emocje po pożarach, Gazeta Tczewska, 2008-01-15 |
|
|
Wybieranie zięciów i synowych w powszechnej opinii jest jakimś groteskowym zabytkiem z czasów Trędowatej, a mimo to trzyma się w społeczeństwie całkiem mocno. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Balzakiana, 2008 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | zabytek |
zabytki |
|
| D. | zabytku |
zabytków |
|
| C. | zabytkowi |
zabytkom |
|
| B. | zabytek |
zabytki |
|
| N. | zabytkiem |
zabytkami |
|
| Ms. | zabytku |
zabytkach |
|
| W. | zabytku |
zabytki |