Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *o(b)pona 'to, co opięte, rozpięte na czymś, co powleka, opina coś, osłona, powłoka'
Forma prasłowiańska jest rzeczownikiem odczasownikowym od przedrostkowego *o(b)pęti 'opiąć' z przedrostkiem *ob- od *pęti 'opinać, napinać, spinać'; współczesne polskie znaczenie 'rodzaj obręczy gumowej nakładanej na koło pojazdu' jest innowacją semantyczną (Bor); znaczenie anatomiczne jest być może kalką gr. mẽninks 'błona; opona mózgowa twarda'; zob. piąć się
1. w pojeździe kołowym
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Połączenia
- przednia, tylna; dziurawa opona; 14-calowe, 15-calowe, 16-calowe...; bezdętkowe, gładkie, grube, gumowe, klasyczne, miękkie, niskoprofilowe, szerokie; deszczowe, szosowe, terenowe; łyse, zużyte opony; opona twarda, żużlowa; opony rowerowe, samochodowe; letnie, zimowe
- opony auta, ciągnika, motocykla, roweru, samochodu; ferrari, fiata, mercedesa
- opony bez bieżnika, bez powietrza; opony dla ciężarówek, dla samochodów; opony do auta, do ciągników, do ciężarówek, do roweru, do samochodów (ciężarowych, osobowych)
- opony na lato, na zimę
- opony o rozmiarze 175/70, 205/45..., o wymiarach 225/45, 205/50...
- dostawca, fabryka, hurtownia, producent, produkcja; serwis, wulkanizacja, wymiana, zmiana; bieżnik, pisk, przyczepność, ślady; dobór, komplet, rozmiar, rozstaw opon
- łańcuchy, łyżka, siatki do opon
- łańcuchy na opony
- wystrzał w oponie; bieżnik, ciśnienie, kolce, powietrze w oponach
- pęknięcie, przebicie opony; bieżnikowanie, wyważanie; palenie opon
- rozciąć; wyważyć oponę; napompować, wymienić/wymieniać, założyć, zmienić opony; poprzebijać, poprzecinać, przebić/ przebijać, ukraść; palić opony
- wypuścić powietrze z opon
- ruszyć z piskiem opon
- jechać/jeździć na oponach letnich, zimowych; wyruszyć na oponach z długimi kolcami
Cytaty
|
Szerokość bieżnika opony zimowej jest mniejsza niż w oponie letniej. źródło: NKJP: Motoryzacja - Budowa i przeznaczenie: Dziennik Polski, 2001-08-20 |
|
|
Chcemy zwiększyć produkcję opon do samochodów osobowych. źródło: NKJP: Michał Koboski: Gazeta Wyborcza, 1995-12-04 |
|
|
Po chwili silnik zaryczał jak wściekłe zwierzę i samochód ruszył z piskiem opon [...]. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Wielką miłość tanio sprzedam, 2003 |
|
|
- A jeżeli zaraz odjedzie tym swoim gratem? - To mu poprzebijamy opony. źródło: NKJP: Adam Bahdaj: Wakacje z duchami, 1996 |
|
|
Jeśli jakieś tiry nie mogły podjechać pod pierwszą lepszą górkę, to znaczyło, że jeździły na oponach letnich. źródło: NKJP: Rafał Banaszek: Tu zima nie zaskoczyła, Echo Dnia 2007-01-01 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | opona |
opony |
|
| D. | opony |
opon |
|
| C. | oponie |
oponom |
|
| B. | oponę |
opony |
|
| N. | oponą |
oponami |
|
| Ms. | oponie |
oponach |
|
| W. | opono |
opony |
2. mózgowo - rdzeniowe
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe
Połączenia
- opona miękka, twarda, pajęcza, pajęczynowa; opony mózgowe
- (kleszczowe, meningokokowe, poświnkowe, ropne, wirusowe) zapalenie opon mózgowych, mózgowo - rdzeniowych, rdzeniowo - mózgowych
Cytaty
|
Między oponą twardą a pajęczą znajduje się szczelinowata przestrzeń podtwardówkowa [...]. źródło: NKJP: Jan Kuryszko, Jan Zarzycki: Anatomia mikroskopowa zwierząt i człowieka, 1995 |
|
|
Ukąszenie kleszcza może wywołać wirusowe zapalenie opon mózgowych i boreliozę. źródło: NKJP: Waldemar Kuchenny: Gazeta Wyborcza, 1995-05-20/21 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | opona |
opony |
|
| D. | opony |
opon |
|
| C. | oponie |
oponom |
|
| B. | oponę |
opony |
|
| N. | oponą |
oponami |
|
| Ms. | oponie |
oponach |
|
| W. | opono |
opony |
Inne uwagi
Zwykle lm