Chronologizacja
Inne znaczenie: 'ciężar ludności wieśniaczej, obowiązek budowy i naprawy grodów'
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | gród |
grody |
|
| D. | grodu |
grodów |
|
| C. | grodowi |
grodom |
|
| B. | gród |
grody |
|
| N. | grodem |
grodami |
|
| Ms. | grodzie |
grodach |
|
| W. | grodzie |
grody |
Pochodzenie
psł. *gordъ 'ogrodzenie, zagroda; miejsce zagrodzone, umocnione'
1. dawna osada
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | osada |
Połączenia
- wczesnośredniowieczny, średniowieczny; słowiański, piastowski; książęcy, kasztelański; drewniany gród; gród warowny, strażniczy, obronny
Cytaty
|
W miejscu dzisiejszych Barcian istniał staropruski gród, stanowiący prawdopodobnie główny punkt obronny plemienia Bartów. W 1240 Krzyżacy zdobyli miejscowość i umocnili obronność grodu, a ok. 1325 przystąpili do budowy murowanego zamku. źródło: NKJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, 1997 |
|
|
Przed wieloma wiekami na górzystym półwyspie wrzynającym się w Morzycko znajdował się słowiański gród obronny. źródło: NKJP: Zbigniew Nienacki: Księga strachów, 1987 |
|
|
Każde stare miasto ma Nowy Świat. Kiedyś robiło się ciasno w grodach ściśniętych obronnymi murami i życie pewnego dnia wylewało się poza te mury, poza fosy, w wolną przestrzeń łąk, zagajników, ruczajów. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Nowy Świat i okolice, 1990 |
2. miasto
Definicja
Noty o użyciu
Używane przeważnie jako składnik peryfraz odnoszących się do konkretnych miast, np. gród nad Motławą - Gdańsk.
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka miasto
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | miasto |
Połączenia
- prastary gród
- gród Kopernika, Kraka, Neptuna
- gród nad Odrą, nad Wisłą
Cytaty
|
Jedni zwiedzili Grudziądz, piętrzący się starymi spichrzami nad Wiatą, inni podziwiali Chełmno, otoczone murami, ze wspaniałym, renesansowym ratuszem w rynku, jeszcze inni zwiedzili gród Kopernika - Toruń, do którego wchodzili przez średniowieczne, gotyckie bramy i wąziutkie uliczki. źródło: NKJP: (cza): Świecie wita młodych krajoznawców, Poznaj swój kraj, 1960 |
|
|
Te słowa znalazły się w opisie katedry, zawartym w dziele Mączyńskiego pt. „Pamiątka z Krakowa”, zatem książce dostępnej każdemu, który chciał w połowie XIX stulecia poznać podwawelski gród. źródło: NKJP: Michał Rożek: Symbolika i magia Krakowa, 2000 |
|
|
Listy pomiędzy grodami - nadniemeńskim i podwawelskim, krążą początkowo obficie. Jadwiga pisze do opiekunki o nowych znajomych, o Wydziale Przyrodniczym, gdzie zamierza uczęszczać na wykłady, o wysokim wpisowym, o spotkaniach z panią Kotarbińską. źródło: NKJP: Krystyna Kolińska: Orzeszkowa, złote ptaki i terroryści, 1996 |
|
|
Jestem przekonany, że za kilka lat osiedle Pod Dębową Górą stanie się jednym z najbardziej interesujących miejsc w naszym grodzie źródło: NKJP: Pytanie do prezydenta , Gazeta Miejska nr 22 (40), 1999 |
|
|
Nawet padający deszcz i zimno nie przeszkodziły krakowskim studentom w dobrej zabawie. Ulice prastarego grodu zapełniły się kolorowymi przebierańcami i dziwnymi pojazdami. źródło: NKJP: Uśmiech przed egzaminami, Gazeta Krakowska, 2004-05-17 |