UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

odprawić

Chronologizacja

1414, SStp

Pochodzenie

Zob.  prawić 

1. strażnika

Definicja

sprawić, że ktoś na czyjeś polecenie odjedzie skądś lub odejdzie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Połączenia

  • odprawić córkę, kelnerkę, służącego, strażnika, żonę
  • odprawić gestem, machnięciem, ruchem ręki

Cytaty

Ilden wysłuchał raportu z kamienną twarzą, po czym wypytał dokładnie obu gwardzistów. [...] Odprawił ich w końcu machnięciem ręki i popadł w zamyślenie.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Kiedy profesor chciał go wziąć pod rękę i wprowadzić do bramy, odprawił go ruchem dłoni.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Ab-Ram przystał na to i zmienić nie może. Jeżeli Hagar urodzi córkę - odprawi ją wraz z dzieckiem.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

Przed wyjazdem Wiktoria odprawiła na urlop swoją panią Jadzię, zostawiając posiadłość na łasce ochroniarzy.

źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo: komedia romantyczna, 2004

Miasto opustoszało. Co bogatsi kupcy i rzemieślnicy odprawili swe rodziny do pobliskich wsi, za rzekę.

źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odprawię
 odprawimy
2 os. odprawisz
 odprawicie
3 os. odprawi
 odprawią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odprawiłem
+(e)m odprawił
 odprawiłam
+(e)m odprawiła
 odprawiłom
+(e)m odprawiło
 odprawiliśmy
+(e)śmy odprawili
 odprawiłyśmy
+(e)śmy odprawiły
2 os. odprawiłeś
+(e)ś odprawił
 odprawiłaś
+(e)ś odprawiła
 odprawiłoś
+(e)ś odprawiło
 odprawiliście
+(e)ście odprawili
 odprawiłyście
+(e)ście odprawiły
3 os. odprawił
 odprawiła
 odprawiło
 odprawili
 odprawiły

bezosobnik: odprawiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odprawmy
2 os. odpraw
 odprawcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odprawiłbym
bym odprawił
 odprawiłabym
bym odprawiła
 odprawiłobym
bym odprawiło
 odprawilibyśmy
byśmy odprawili
 odprawiłybyśmy
byśmy odprawiły
2 os. odprawiłbyś
byś odprawił
 odprawiłabyś
byś odprawiła
 odprawiłobyś
byś odprawiło
 odprawilibyście
byście odprawili
 odprawiłybyście
byście odprawiły
3 os. odprawiłby
by odprawił
 odprawiłaby
by odprawiła
 odprawiłoby
by odprawiło
 odprawiliby
by odprawili
 odprawiłyby
by odprawiły

bezosobnik: odprawiono by

bezokolicznik: odprawić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odprawiwszy

gerundium: odprawienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odprawiony

odpowiednik aspektowy: odprawiać

Składnia

Rzosobowy + odprawić +
KOGO + (DOKĄD)

2. interesanta

Definicja

pozbyć się kogoś, nie spełniwszy jego próśb lub żądań

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Połączenia

  • odprawić interesanta, klienta, natręta, petenta
  • odprawić z kwitkiem

Cytaty

Jak mnie tu odprawią, to będę zmuszona pojechać do Rybnika.

źródło: NKJP: Mariusz Weidner: Problem z widzeniem: Nowiny Raciborskie, 2008-03-18

[...] Gustaw III w końcu października 1787 r. złożył nieoczekiwaną wizytę na dworze kopenhaskim. Chciał tu uzyskać zapewnienie, że Dania zachowa neutralność na wypadek wybuchu wojny szwedzko-rosyjskiej. [...] Odprawiony z niczym w Kopenhadze, Gustaw III planował podróż do Berlina.

źródło: NKJP: Zbigniew Anusik: Dyplomacja szwedzka wobec kryzysu monarchii we Francji w latach 1787-1792, 2000

[...] poszedł do urzędu miasta z jakąś skargą, ale został odprawiony.

źródło: NKJP: (ram): Pomnik porąbał ze złości, Echo Dnia, 2006-12-20

List zawiera wiele bezpodstawnych zarzutów - twierdzi dyrektor [...]. - Jestem przekonany, że żaden pacjent, zapisany na listę lekarzy pierwszego kontaktu w przychodni [...], nie został odprawiony bez porady.

źródło: NKJP: (KM): Kłopoty z kasą, NTN Powiś˜le, 2000-02-04

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odprawię
 odprawimy
2 os. odprawisz
 odprawicie
3 os. odprawi
 odprawią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odprawiłem
+(e)m odprawił
 odprawiłam
+(e)m odprawiła
 odprawiłom
+(e)m odprawiło
 odprawiliśmy
+(e)śmy odprawili
 odprawiłyśmy
+(e)śmy odprawiły
2 os. odprawiłeś
+(e)ś odprawił
 odprawiłaś
+(e)ś odprawiła
 odprawiłoś
+(e)ś odprawiło
 odprawiliście
+(e)ście odprawili
 odprawiłyście
+(e)ście odprawiły
3 os. odprawił
 odprawiła
 odprawiło
 odprawili
 odprawiły

bezosobnik: odprawiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odprawmy
2 os. odpraw
 odprawcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odprawiłbym
bym odprawił
 odprawiłabym
bym odprawiła
 odprawiłobym
bym odprawiło
 odprawilibyśmy
byśmy odprawili
 odprawiłybyśmy
byśmy odprawiły
2 os. odprawiłbyś
byś odprawił
 odprawiłabyś
byś odprawiła
 odprawiłobyś
byś odprawiło
 odprawilibyście
byście odprawili
 odprawiłybyście
byście odprawiły
3 os. odprawiłby
by odprawił
 odprawiłaby
by odprawiła
 odprawiłoby
by odprawiło
 odprawiliby
by odprawili
 odprawiłyby
by odprawiły

bezosobnik: odprawiono by

bezokolicznik: odprawić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odprawiwszy

gerundium: odprawienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odprawiony

odpowiednik aspektowy: odprawiać

Składnia

Rzosobowy + odprawić +
KOGO

3. pracownika

Definicja

zwolnić kogoś z pracy lub ze służby

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Połączenia

  • odprawić pracownika, prezesa, gosposię, służącą

Cytaty

Od czasu śmierci matki w 1906 roku stał się zupełnym odludkiem. Odprawił służącą, nie pozwalał sprzątać mieszkania, nikogo nie przyjmował.

źródło: NKJP: Stanisław Milewski: Ciemne sprawy międzywojnia, 2002

Ks. Józef odprawił gosposię poprzedniego proboszcza, po tym jak zażądała podwyżki.

źródło: NKJP: Henryk Szewczyk: Tragedia na plebanii, Gazeta Krakowska, 2002-08-09

- Mamy ładny placek - powiedziała zmartwiona. - Ja go naprawdę potrzebuję w cegielni. I tutaj Tadeusz ją zadziwił, sądziła, że będzie nalegał, aby odprawić kochliwego inżyniera, a on nagle obrócił wszystko w żart.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991

Na oczach wszystkich musiał zdjąć z rękawa ostemplowaną służbową opaskę i został odprawiony bez słowa wyjaśnienia.

źródło: NKJP: Magdalena Tulli: Skaza, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odprawię
 odprawimy
2 os. odprawisz
 odprawicie
3 os. odprawi
 odprawią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odprawiłem
+(e)m odprawił
 odprawiłam
+(e)m odprawiła
 odprawiłom
+(e)m odprawiło
 odprawiliśmy
+(e)śmy odprawili
 odprawiłyśmy
+(e)śmy odprawiły
2 os. odprawiłeś
+(e)ś odprawił
 odprawiłaś
+(e)ś odprawiła
 odprawiłoś
+(e)ś odprawiło
 odprawiliście
+(e)ście odprawili
 odprawiłyście
+(e)ście odprawiły
3 os. odprawił
 odprawiła
 odprawiło
 odprawili
 odprawiły

bezosobnik: odprawiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odprawmy
2 os. odpraw
 odprawcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odprawiłbym
bym odprawił
 odprawiłabym
bym odprawiła
 odprawiłobym
bym odprawiło
 odprawilibyśmy
byśmy odprawili
 odprawiłybyśmy
byśmy odprawiły
2 os. odprawiłbyś
byś odprawił
 odprawiłabyś
byś odprawiła
 odprawiłobyś
byś odprawiło
 odprawilibyście
byście odprawili
 odprawiłybyście
byście odprawiły
3 os. odprawiłby
by odprawił
 odprawiłaby
by odprawiła
 odprawiłoby
by odprawiło
 odprawiliby
by odprawili
 odprawiłyby
by odprawiły

bezosobnik: odprawiono by

bezokolicznik: odprawić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odprawiwszy

gerundium: odprawienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odprawiony

odpowiednik aspektowy: odprawiać

Składnia

Rzosobowy + odprawić +
KOGO

4. na przejściu granicznym

Definicja

dopełnić formalności umożliwiających przekroczenie granicy lub wyjazd

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa stosunki międzynarodowe

Połączenia

  • celnik odprawił
  • odprawić auta, ciężarówki, pasażerów, podróżnych, pojazdy, samochody, wagony
  • odprawić do kraju, do Polski
  • odprawić na lotnisku, na przejściu granicznym

Cytaty

Po półgodzinie byliśmy na przejściu. [...] Nikt się nie spieszył, by nas odprawić. Wyglądało jak nieczynne.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Taksim, 2009

Stany Zjednoczone mogłyby dać gwarancję, że ktoś, kto zostanie odprawiony na Okęciu, nie wróci do Polski dlatego, że oficer imigracyjny powie mu nie.

źródło: NKJP: Marek Zaradniak: W cztery oczy z prof. Janem Sandorskim, Gazeta Poznańska, 2005-02-08

Polską granicę przekroczyło około 300 konwojów i frachtów. Problemem było to, że często tiry z pomocą ustawiały się w kilometrowych kolejkach na granicach. Dopiero po pewnym czasie Straż Graniczna uruchomiła lotne patrole, które wyciągały je z kolejki, aby odprawić bez czekania.

źródło: NKJP: Paweł Wroński: Od rządów, organizacji międzynarodowych, prywatnych osób, samorządów dostaliśmy już ponad 50 mln złotych, Gazeta Wyborcza, 1997-08-06

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odprawię
 odprawimy
2 os. odprawisz
 odprawicie
3 os. odprawi
 odprawią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odprawiłem
+(e)m odprawił
 odprawiłam
+(e)m odprawiła
 odprawiłom
+(e)m odprawiło
 odprawiliśmy
+(e)śmy odprawili
 odprawiłyśmy
+(e)śmy odprawiły
2 os. odprawiłeś
+(e)ś odprawił
 odprawiłaś
+(e)ś odprawiła
 odprawiłoś
+(e)ś odprawiło
 odprawiliście
+(e)ście odprawili
 odprawiłyście
+(e)ście odprawiły
3 os. odprawił
 odprawiła
 odprawiło
 odprawili
 odprawiły

bezosobnik: odprawiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odprawmy
2 os. odpraw
 odprawcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odprawiłbym
bym odprawił
 odprawiłabym
bym odprawiła
 odprawiłobym
bym odprawiło
 odprawilibyśmy
byśmy odprawili
 odprawiłybyśmy
byśmy odprawiły
2 os. odprawiłbyś
byś odprawił
 odprawiłabyś
byś odprawiła
 odprawiłobyś
byś odprawiło
 odprawilibyście
byście odprawili
 odprawiłybyście
byście odprawiły
3 os. odprawiłby
by odprawił
 odprawiłaby
by odprawiła
 odprawiłoby
by odprawiło
 odprawiliby
by odprawili
 odprawiłyby
by odprawiły

bezosobnik: odprawiono by

bezokolicznik: odprawić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odprawiwszy

gerundium: odprawienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odprawiony

odpowiednik aspektowy: odprawiać

Składnia

Rzosobowy + odprawić +
KOGO/CO + (DOKĄD)

5. mszę

Definicja

wykonać czynności określone jakimś zwyczajem lub regulaminem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje

Połączenia

  • duchowny, ksiądz, papież, proboszcz odprawił
  • odprawić ceremonię, czary, drogę krzyżową, egzorcyzmy, gorzkie żale, liturgię, misterium, modły, mszę, nabożeństwo, ofiarę, rytuał, sumę
  • odprawić w intencji; w kaplicy, w kościele, w meczecie, w świątyni
  • odprawić za zmarłych

Cytaty

W 2000 r. Jan Paweł II odprawił mszę świętą na zboczach Góry Błogosławieństw w Galilei.

źródło: NKJP: Hajfa czy Nazaret?, Polityka, 2009-03-07

Ksiądz Kazimierz Krakowczyk z żalem informuje, że w tym roku nie odprawi pasterki na Turbaczu.

źródło: NKJP: (ASz): Święta bez Pasterki, Gazeta Krakowska, 2002-12-24

Różni przychodzili, żeby go obejrzeć, bo się rozniosło, że czart go opętał, że księdza tu potrzeba, nie lekarza. A ksiądz, choć suto pokropił wodą święconą i egzorcyzmy odprawił, też nie pomógł.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odprawię
 odprawimy
2 os. odprawisz
 odprawicie
3 os. odprawi
 odprawią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odprawiłem
+(e)m odprawił
 odprawiłam
+(e)m odprawiła
 odprawiłom
+(e)m odprawiło
 odprawiliśmy
+(e)śmy odprawili
 odprawiłyśmy
+(e)śmy odprawiły
2 os. odprawiłeś
+(e)ś odprawił
 odprawiłaś
+(e)ś odprawiła
 odprawiłoś
+(e)ś odprawiło
 odprawiliście
+(e)ście odprawili
 odprawiłyście
+(e)ście odprawiły
3 os. odprawił
 odprawiła
 odprawiło
 odprawili
 odprawiły

bezosobnik: odprawiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odprawmy
2 os. odpraw
 odprawcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odprawiłbym
bym odprawił
 odprawiłabym
bym odprawiła
 odprawiłobym
bym odprawiło
 odprawilibyśmy
byśmy odprawili
 odprawiłybyśmy
byśmy odprawiły
2 os. odprawiłbyś
byś odprawił
 odprawiłabyś
byś odprawiła
 odprawiłobyś
byś odprawiło
 odprawilibyście
byście odprawili
 odprawiłybyście
byście odprawiły
3 os. odprawiłby
by odprawił
 odprawiłaby
by odprawiła
 odprawiłoby
by odprawiło
 odprawiliby
by odprawili
 odprawiłyby
by odprawiły

bezosobnik: odprawiono by

bezokolicznik: odprawić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odprawiwszy

gerundium: odprawienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odprawiony

odpowiednik aspektowy: odprawiać

Składnia

Rzosobowy + odprawić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 11.09.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN