UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

myśl

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp
Wyraz poświadczony również w tekście "Bogurodzicy", datowanym często na wiek XIII (niekiedy nawet na okres wcześniejszy), jednak jego najstarszy zachowany zapis pochodzi dopiero z 1407 r.

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	myśl	myśli
D.	myśli	myśli

C.	myśli	myślom
B.	myśl	myśli
N.	myślą	myślami
Ms.	myśli	myślach
W.	myśli	myśli

Pochodzenie

psł. *myslь

1. w głowie

Definicja

to, co powstaje w umyśle

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

Połączenia

desperacka, dokuczliwa, jasna, klarowna, krzepiąca, natrętna, sensowna, straszna, śmiała, świetna, wspaniała, wstrętna, zbawcza myśl; brudne, chaotyczne, czarne, czyste, głupie, jałowe, konstruktywne, niepokojące, niewesołe, obsesyjne, ponure, plugawe, przewrotne, radosne, rozbiegane, sekretne, skłębione, smutne, ulotne, uporczywe, wzniosłe, zakazane myśli
myśl o karierze, o ludziach, o matce, o niepewnym jutrze, o przyszłości, o rozstaniu, o samobójstwie, o starości, o ucieczce, o wojnie, o wolności, o jakichś wydarzeniach, o wyjeździe
uczucia i myśli
bieg, tok; napływ; natłok myśli
myśl błysnęła, kiełkuje, pojawia się, świta w głowie, wyłania się, zakiełkowała, zaświtała; dopadła kogoś, dotarła do kogoś, nawiedza kogoś, olśniła kogoś, opanowała kogoś, przenika, przeszyła kogoś; kołacze się, przybiera jakiś kształt, snuje się, tłucze się po głowie; gnębi, nie daje spokoju, nie opuszcza kogoś, napełnia niepokojem, nurtuje, przeraża, prześladuje, rozsadza komuś głowę; czepia się czegoś; myśli chodzą po głowie, naszły/nachodzą kogoś; biegną jakimś torem, snują się, toczą się, wędrują; dręczą kogoś; kłębią się, kotłują się, krążą wokół czegoś, tłuką się, wirują; mącą się, plączą się; rozbiegły się, rozpraszają się, uciekają
chwytać się, czepiać się, uczepić się, trzymać się; pozbyć się, unikać, nie dopuszczać, nie móc znieść jakiejś myśli
dać/dawać folgę, upust myślom
snuć; poddać, wysunąć, rzucić; wyrazić, zapisać, zdradzić; gubić, zgubić; oddalić od siebie, odpędzić, odrzucić, odsuwać, porzucić, tłumić, zdławić, zdusić w sobie, zagłuszać jakąś myśl; odgadnąć, poznać, przejrzeć czyjeś myśli; skupić myśli; kierować, skierować myśli ku komuś/czemuś
być gdzieś, odbiec, przenieść się gdzieś, wracać; cieszyć się, delektować się, pocieszyć się myślą; być zaprzątniętym, nabić sobie głowę; krążyć myślami; zawładnąć czyimiś myślami
(nie móc) oderwać się, opędzić się, uwolnić się od jakiejś myśli
naprowadzić/naprowadzać na myśl
oswoić się, uporać się z myślą o czymś
być pogrążonym w myślach

Cytaty

	Przez całą drogę prześladowała mnie myśl o moim pechu. Czy zawsze muszę znaleźć się tam, gdzie coś się dzieje? źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009
	[...] przez kilka trudnych miesięcy pocieszałam się myślą, że w końcu się przecież dopasujemy. Tak się jednak nie stało. źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Pudełko ze szpilkami, 2006
	Ale teraz ma pan pieniądze, luksusowy dom i samochody. Nie kusiła pana myśl, żeby rzucić to wszystko, rozdać. źródło: NKJP: Sławomir Sowa: Nieświęty Misztal, Dziennik Łódzki, 2007-10-05
	Nigdzie nie było żywej duszy. […] Do mojej świadomości dotarła myśl: co ja tu robię? Jak tu dotarłem? Czy w ogóle przejeżdżają tu i zatrzymują się jakieś pociągi? źródło: NKJP: Jacek Głębski: Droga do Ite, 2006
	Wciąż nie mogła opędzić się od natrętnych myśli. źródło: NKJP: Dariusz Chętkowski z uczniami: Ostatni weekend, 2007

Składnia

	+	myśl	+	(o CZYM)
	+	myśl	+	(że ZDANIE \| żeby ZDANIE \| ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE)

2. filozoficzna

Definicja

pogląd dotyczący określonych spraw

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

Połączenia

nowatorska, oryginalna myśl; myśl filozoficzna, naukowa, polityczna, techniczna
myśl Hegla, Kotarbińskiego, Jana Pawła II
antologia, ewolucja, osiągnięcia, rozwój; wymiana; dzieje, klasycy, kuźnia, szkoła myśli (filozoficznej, politycznej...)
cytować, propagować, prześledzić, rozpropagować, rozwinąć, śledzić, zrozumieć czyjąś myśl; wyrazić myśl
czerpać z myśli
wgłębić się w myśl

Cytaty

	Lambros Kastoriadis podzielił los wielu greckich rodzin [...]. Syn profesora politologii, subtelnego badacza myśli Karola Marksa [...], dzieciństwo i młodość spędził w Polsce. źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: 21:37, 2010
	Kultura artystyczna klasycyzmu była inspirowana sztuką antyczną, w tym zwłaszcza grecką, oraz myślą filozoficzną oświecenia. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba Historia: Powszechna. Wiek XIX, 2008
	Warto przypomnieć w tym miejscu Rapperswil [...], gdzie hrabia Broel-Plater, uczestnik powstania styczniowego, założył Muzeum Narodowe Polskie. Tu właśnie była kuźnia polskiej myśli niepodległościowej. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 93. posiedzenia Senatu RP w dniu 5 marca 1997 r., 3. kadencja
	W latach 50. francuski historyk Rene Remond napisał klasyczną, wielokrotnie później wznawianą pracę o prawicach we Francji, wyróżniając trzy podstawowe tradycje i szkoły myśli politycznej. źródło: NKJP: Aleksander Hall: Prawica niejedno ma imię, Gazeta Wyborcza, 1997-05-02

Składnia

myśl

(CZYJA)

Frazeologizmy

coś nie postało w głowie komuś
coś nie postało w myśli komuś
coś przemknęło przez głowę komuś
coś przemknęło przez myśl komuś
coś przeszło przez myśl komuś
coś przebiegło przez myśl komuś
coś przemyka przez głowę komuś
coś przemyka przez myśl komuś
coś przebiega przez myśl komuś
coś przechodzi przez myśl komuś
coś przychodzi do głowy komuś
coś przychodzi na myśl komuś
coś przyszło do głowy komuś
coś przyszło na myśl komuś
coś/ktoś przywiodło/przywiódł na myśl coś/kogoś
coś/ktoś przywodzi na myśl coś/kogoś
gonitwa myśli
kosmate myśli
włochate myśli
kudłate myśli
ktoś bije się z myślami
ktoś błądzi myślami
ktoś jest jednej myśli
ktoś jest dobrej myśli
ktoś jest złej myśli
ktoś ma na myśli kogoś/coś
ktoś nosi się z zamiarem
ktoś nosi się z myślą
ktoś odwraca myśli
ktoś odwrócił myśli
ktoś przebiega myślą coś
ktoś przebiega w myślach coś
ktoś przebiega myślami coś
ktoś przebiegł myślą coś
ktoś przebiegł myślami coś
ktoś przebiegł w myślach coś
ktoś sięga myślą
ktoś sięga myślami
ktoś sięgnął myślą
ktoś sięgnął myślami
ktoś wybiega myślą
ktoś wybiegł myślą
ktoś zbiera myśli
ktoś zebrał myśli
ktoś pozbierał myśli
mania prześladowcza
myśli prześladowcze
na myśl
po czyjej myśli
po myśli
w myśl
w myśli
w myślach
z myślą o
z myślą o czymś
z myślą o kimś
złota myśl

Przysłowia

Co w myślach, to na języku
Co w myśli, to i na języku
Co w myśli, to na języku
Co z oczu, to z serca
Co z oczu, to z myśli
Głodnemu chleb na myśli
Głodnemu zawsze chleb na myśli
Głodnemu ciągle chleb na myśli

Data ostatniej modyfikacji: 02.10.2024