Chronologizacja
Pochodzenie
Z przedrostkiem za- od dawnego snąć < psł. *sъpnǫti - czasownika z przyrostkiem *-nǫ- od *sъpati; zob. spać
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | chrapnąć, ktoś poszedł w kimono, ktoś/coś poszedł/poszło spać, usnąć, zachrapać | |
| antonimy: | obudzić się, wybudzić się |
Połączenia
- kierowca zasnął, dziecko zasnęło
- zasnąć na chwilę, na kilkanaście minut, na moment; na krześle, na ławce, na plaży; na lekcji, na służbie
- zasnąć nad książką; (dopiero) nad ranem
- zasnąć przy otwartym oknie; przy biurku
- zasnąć przed telewizorem
- zasnąć w fotelu, w czyichś ramionach, w samochodzie; w ubraniu
- zasnąć za kierownicą, za kółkiem
- zasnąć głęboko, kamiennym snem, mocno, na dobre, spokojnie, twardo; natychmiast; późno, wcześnie; na siedząco, na stojąco
- zasnąć jak dziecię, jak dziecko, jak kamień, jak niemowlę
- bać się, nie móc, próbować, usiłować zasnąć
- zasnąć i spać, zasnąć i śnić, zasnąć i nie obudzić się
Cytaty
|
Chwila paniki otrzeźwiła mnie jednak zupełnie i uświadomiłem sobie, że teraz już nie zasnę. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Linia nocna, 2002 |
|
|
Tuż przed zaśnięciem ukazała mu się z natarczywą wyrazistością twarz o gładkich kasztanowatych włosach z grzywką, o okrągłych rumianych policzkach i okrągłych, niebieskich oczach. źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Podróż, 1958 |
|
|
Kiedy szare światło rozmyło cienie i wydobyło z mroku solidne kontury łóżek, zasnęła krótkim, ciężkim snem. źródło: NKJP: Halina Poświatowska: Opowieść dla przyjaciela, 1990 |
|
|
Znużeni szumem jadącego autobusu wreszcie zasnęliśmy. źródło: NKJP: Agnieszka Turska: W krainie nosorożca, Dziennik Polski, 2001-09-15 |
|
|
Prawdopodobnie kierowca ciężarowego mercedesa zasnął za kierownicą i stracił panowanie nad pojazdem. źródło: NKJP: (GM): Zasnął za kierownicą, Dziennik Polski, 2001-08-09 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
zasnę |
zaśniemy |
|||
| 2 os. |
zaśniesz |
zaśniecie |
|||
| 3 os. |
zaśnie |
zasną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zasnąłem +(e)m zasnął |
zasnęłam +(e)m zasnęła |
zasnęłom +(e)m zasnęło |
zasnęliśmy +(e)śmy zasnęli |
zasnęłyśmy +(e)śmy zasnęły |
| 2 os. |
zasnąłeś +(e)ś zasnął |
zasnęłaś +(e)ś zasnęła |
zasnęłoś +(e)ś zasnęło |
zasnęliście +(e)ście zasnęli |
zasnęłyście +(e)ście zasnęły |
| 3 os. |
zasnął |
zasnęła |
zasnęło |
zasnęli |
zasnęły |
bezosobnik: zaśnięto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
zaśnijmy |
|
| 2 os. |
zaśnij |
zaśnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
zasnąłbym bym zasnął |
zasnęłabym bym zasnęła |
zasnęłobym bym zasnęło |
zasnęlibyśmy byśmy zasnęli |
zasnęłybyśmy byśmy zasnęły |
| 2 os. |
zasnąłbyś byś zasnął |
zasnęłabyś byś zasnęła |
zasnęłobyś byś zasnęło |
zasnęlibyście byście zasnęli |
zasnęłybyście byście zasnęły |
| 3 os. |
zasnąłby by zasnął |
zasnęłaby by zasnęła |
zasnęłoby by zasnęło |
zasnęliby by zasnęli |
zasnęłyby by zasnęły |
bezosobnik: zaśnięto by
bezokolicznik: zasnąć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zasnąwszy
gerundium: zaśnięcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | zaśnięcie |
zaśnięcia |
| D. | zaśnięcia |
zaśnięć |
| C. | zaśnięciu |
zaśnięciom |
| B. | zaśnięcie |
zaśnięcia |
| N. | zaśnięciem |
zaśnięciami |
| Ms. | zaśnięciu |
zaśnięciach |
| W. | zaśnięcie |
zaśnięcia |
Składnia
| tylko Rz żywotny | + | zasnąć | + |
|