UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

sprawiedliwy

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

z st.czes. spravedlivý 'sprawiedliwy; prawidłowy, stosowny; prawdomówny, prawdziwy; porządny; bogobojny'

Od st.czes. sprava, tożsamego z pol. sprawa (por.)

1.a człowiek

Definicja

postępujący w sposób bezstronny i zgodny z przyjętymi zasadami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

Połączenia

sprawiedliwy sędzia
sprawiedliwy i miłosierny, sprawiedliwy i solidarny, sprawiedliwy i uczciwy
bardzo sprawiedliwy

Cytaty

	Bohater był mądrym i sprawiedliwym sędzią, występującym w obronie wdów i sierot. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1996
	Król był sprawiedliwy, ale też niezwykle wymagający dla swoich poddanych. Każdy dokładnie znał zakres swoich obowiązków i wiedział, że za nieprzestrzeganie reguł może być w każdej chwili wyrzucony z pałacu. źródło: NKJP: Agnieszka Kozak, Aneta Pietrzak: W poszukiwaniu siebie bajki terapeutyczne dla dorosłych, 2009
	[...] Roosevelt - był utopistą, on naprawdę wierzył, że zorganizują lepszy, sprawiedliwszy świat. źródło: NKJP: Józef Hen: Dziennik na nowy wiek, 2009
	Wybierzcie superbelfra! Który nauczyciel potrafi jasno wytłumaczyć swój przedmiot i skutecznie go nauczyć? Który nie krzyczy, jest przyjazny, a zarazem sprawiedliwy wobec uczniów? źródło: NKJP: (Węg), Wymagający, ale szanowany, Gazeta Wrocławska, 2002-10-22

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	sprawiedliwy	sprawiedliwy	sprawiedliwy	sprawiedliwe	sprawiedliwa
D.	sprawiedliwego	sprawiedliwego	sprawiedliwego	sprawiedliwego	sprawiedliwej
C.	sprawiedliwemu	sprawiedliwemu	sprawiedliwemu	sprawiedliwemu	sprawiedliwej
B.	sprawiedliwego	sprawiedliwego	sprawiedliwy	sprawiedliwe	sprawiedliwą
N.	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwą
Ms.	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwej
W.	sprawiedliwy	sprawiedliwy	sprawiedliwy	sprawiedliwe	sprawiedliwa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	sprawiedliwi	sprawiedliwi	sprawiedliwe	sprawiedliwe
D.	sprawiedliwych	sprawiedliwych	sprawiedliwych	sprawiedliwych
C.	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwym
B.	sprawiedliwych	sprawiedliwych	sprawiedliwych	sprawiedliwe
N.	sprawiedliwymi	sprawiedliwymi	sprawiedliwymi	sprawiedliwymi
Ms.	sprawiedliwych	sprawiedliwych	sprawiedliwych	sprawiedliwych
W.	sprawiedliwi	sprawiedliwi	sprawiedliwe	sprawiedliwe

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	sprawiedliwszy	sprawiedliwszy	sprawiedliwszy	sprawiedliwsze	sprawiedliwsza
D.	sprawiedliwszego	sprawiedliwszego	sprawiedliwszego	sprawiedliwszego	sprawiedliwszej
C.	sprawiedliwszemu	sprawiedliwszemu	sprawiedliwszemu	sprawiedliwszemu	sprawiedliwszej
B.	sprawiedliwszego	sprawiedliwszego	sprawiedliwszy	sprawiedliwsze	sprawiedliwszą
N.	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszą
Ms.	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	sprawiedliwsi	sprawiedliwsi	sprawiedliwsze	sprawiedliwsze
D.	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych
C.	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym
B.	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych	sprawiedliwsze
N.	sprawiedliwszymi	sprawiedliwszymi	sprawiedliwszymi	sprawiedliwszymi
Ms.	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych

Inne uwagi

Zwykle stopniuje się opisowo

Składnia

	+	sprawiedliwy	+	(wobec KOGO)
szyk: neutralny

1.b wyrok

Definicja

świadczący o tym, że ktoś postępuje w sposób bezstronny i zgodny z przyjętymi zasadami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

sprawiedliwy osąd, sąd; proces; rezultat, werdykt, wynik, wyrok; podział; porządek; remis; sprawiedliwa kara, ocena; sprawiedliwe rozstrzygnięcie, rozwiązanie; prawo; sprawiedliwe zasady
sprawiedliwy społecznie
sprawiedliwy i demokratyczny, sprawiedliwy i mądry, sprawiedliwy i obiektywny, sprawiedliwy i słuszny
sprawiedliwe traktowanie
bardzo sprawiedliwy

Cytaty

Mieszkańcy Stanisławic są jednak spokojni. Oczekują sprawiedliwego wyroku. Wiedzą, że tylko w ten sposób mogą odzyskać pieniądze.

źródło: NKJP: (MAW): Bez sieci bez pieniędzy, Gazeta Krakowska, 2005-11-29

Przełożeni z jednej strony są postrzegani jako dobrzy fachowcy, ale bywają też krytykowani za brak sprawiedliwej oceny pracowników.

źródło: NKJP: Pracujący Polacy 2007, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2007-08-21

System podwyższenia zasiłków rodzinnych byłby znacznie sprawiedliwszy od proponowanych ulg prorodzinnych, gdyż obejmowałby wszystkie rodziny o niższych dochodach.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 09.11.1999

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	sprawiedliwy	sprawiedliwy	sprawiedliwy	sprawiedliwe	sprawiedliwa
D.	sprawiedliwego	sprawiedliwego	sprawiedliwego	sprawiedliwego	sprawiedliwej
C.	sprawiedliwemu	sprawiedliwemu	sprawiedliwemu	sprawiedliwemu	sprawiedliwej
B.	sprawiedliwego	sprawiedliwego	sprawiedliwy	sprawiedliwe	sprawiedliwą
N.	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwą
Ms.	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwej
W.	sprawiedliwy	sprawiedliwy	sprawiedliwy	sprawiedliwe	sprawiedliwa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	sprawiedliwi	sprawiedliwi	sprawiedliwe	sprawiedliwe
D.	sprawiedliwych	sprawiedliwych	sprawiedliwych	sprawiedliwych
C.	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwym	sprawiedliwym
B.	sprawiedliwych	sprawiedliwych	sprawiedliwych	sprawiedliwe
N.	sprawiedliwymi	sprawiedliwymi	sprawiedliwymi	sprawiedliwymi
Ms.	sprawiedliwych	sprawiedliwych	sprawiedliwych	sprawiedliwych
W.	sprawiedliwi	sprawiedliwi	sprawiedliwe	sprawiedliwe

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	sprawiedliwszy	sprawiedliwszy	sprawiedliwszy	sprawiedliwsze	sprawiedliwsza
D.	sprawiedliwszego	sprawiedliwszego	sprawiedliwszego	sprawiedliwszego	sprawiedliwszej
C.	sprawiedliwszemu	sprawiedliwszemu	sprawiedliwszemu	sprawiedliwszemu	sprawiedliwszej
B.	sprawiedliwszego	sprawiedliwszego	sprawiedliwszy	sprawiedliwsze	sprawiedliwszą
N.	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszą
Ms.	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	sprawiedliwsi	sprawiedliwsi	sprawiedliwsze	sprawiedliwsze
D.	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych
C.	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym	sprawiedliwszym
B.	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych	sprawiedliwsze
N.	sprawiedliwszymi	sprawiedliwszymi	sprawiedliwszymi	sprawiedliwszymi
Ms.	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych	sprawiedliwszych

Inne uwagi

Zwykle stopniuje się opisowo

Frazeologizmy

ktoś śpi snem sprawiedliwego

Przysłowia

Oliwa sprawiedliwa (zawsze) na wierzch wypływa
Oliwa sprawiedliwa sama na wierzch wypływa
Pan Bóg nierychliwy, ale sprawiedliwy

Data ostatniej modyfikacji: 28.01.2013