Chronologizacja
Pochodzenie
łac. nātūra 'wszystko, co urodziło się, powstało siłami spontanicznymi, nie jest tworzone sztuką'
1. przyroda
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | przyroda |
Połączenia
- dzika, nieokiełznana; wielka natura
- natura i krajobraz, natura i społeczeństwo, natura i zwierzęta; człowiek i natura
- obserwacja; świat; bogactwo, dary, dobra, skarby; piękno, uroki; cud, dziw, fenomen; tajemnice, zagadki; kaprys; odgłosy; moc, potęga, siły, żywioły; prawa; porządek, rytm; cząstka, część natury
- miłość, szacunek; stosunek do natury; pokora wobec natury
- troska o naturę; ingerencja w naturę
- harmonia, jedność, kontakt, przyjaźń, więź, związek; walka z naturą
- nauki, wiedza o naturze; równość, równowaga w naturze
- bliski, przyjazny naturze
- bezradny wobec natury
- pomóc naturze
- kochać, lubić, szanować, uwielbiać; chronić; naśladować, obserwować; oszukać; poprawiać, wspomagać naturę
- oddalać się od natury
- działać wbrew naturze
- dbać o naturę; ingerować w naturę
- obcować, współżyć, żyć; przegrać, walczyć z naturą
- żyć w naturze
Cytaty
|
Zielone sąsiedztwo zapewni ciszę, spokój i możliwość obcowania z naturą, czego nam, mieszkańcom dużych metropolii, brak najbardziej. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo, 2004 |
|
|
Po tej porażającej demonstracji sił natury, jaką jest trzęsienie ziemi, człowiek powinien ze strachu i rozpaczy zaszyć się w jakiejś mysiej norze. źródło: NKJP: Joanna Szczęsna: Od redakcji, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1994-02-11 |
|
|
Większość małp w naturze żyje w grupach rodzinnych i stadach. źródło: NKJP: Hanna Jurczak-Gucwińska: Zwierzęta w moim domu, 1997 |
|
|
[...] marzył o tym, żeby rankiem, kiedy rosa jeszcze perli trawę, a świergot ptaków budzi ze snu naturę, stać na szczycie wzgórza, u stóp którego wije się rzeczka, i patrzeć, jak sponad lasu wschodzi słońce. źródło: NKJP: Stanisław Dygat: Jezioro Bodeńskie, 1995 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | natura |
natury |
|
| D. | natury |
natur |
|
| C. | naturze |
naturom |
|
| B. | naturę |
natury |
|
| N. | naturą |
naturami |
|
| Ms. | naturze |
naturach |
|
| W. | naturo |
natury |
Inne uwagi
Zwykle lp
2. stan pierwotny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA
Połączenia
- natura i kultura
- powrót do natury
- przeciwny naturze
- niezgodny, sprzeczny, zgodny z naturą
- wrócić/wracać do natury
Cytaty
|
Ostatnio wiele mówi się o ekologii, o powrocie do natury. Uzmysławiamy sobie, jak wielkim zagrożeniem staje się dla nas cywilizacja. źródło: NKJP: Głodówka na zdrowie, Dziennik Polski, 2000-11-14 |
|
|
Coraz więcej osób wraca do natury, szuka naturalnych sposobów zachowania zdrowia i leczenia różnych dolegliwości. źródło: NKJP: Zdrowie nie ma ceny, Nowiny Raciborskie, 2005-04-19 |
|
|
[...] wśród głosicieli New Age bardzo popularne było przekonanie, że najbardziej zgodne z naturą są nuty etniczne[...]. źródło: NKJP: Grzegorz Brzozowicz, Filip Łobodziński: Sto płyt, które wstrząsnęły światem: kronika czasów popkultury, 2000 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | natura |
natury |
|
| D. | natury |
natur |
|
| C. | naturze |
naturom |
|
| B. | naturę |
natury |
|
| N. | naturą |
naturami |
|
| Ms. | naturze |
naturach |
|
| W. | naturo |
natury |
Inne uwagi
Zwykle lp
3. siła twórcza
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka
Połączenia
- natura i Bóg
- dzieło natury
- bunt przeciw naturze
- natura stworzyła kogoś/coś, wymyśliła coś; obdarzyła kogoś czymś, poskąpiła komuś czegoś, wyposażyła kogoś w coś
- stworzony; obdarzony, wyposażony przez naturę
Cytaty
|
Natura obdarzyła to rozczochrane chłopisko nie lada mięśniami, nie poskąpiła mu też przebiegłości. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1996 |
|
|
Jesteś przez naturę wyposażony w logikę, inwencję, chęć studiowania (szczególnie nauk ścisłych) oraz zdolność do postępowego myślenia. źródło: NKJP: Krystyna Konaszewska-Rymarkiewicz: Interpretacja horoskopu - podstawy, 1998 |
|
|
Pytać o to, czy jesteśmy tworami natury czy kultury, stwierdził kiedyś [...] psycholog David Lykken, „to tak jak zastanawiać się, co powoduje zamieć - śnieg czy wiatr?” źródło: NKJP: Krzysztof Szymborski: Myszy i ludzie, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1998-08-28 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | natura |
natury |
|
| D. | natury |
natur |
|
| C. | naturze |
naturom |
|
| B. | naturę |
natury |
|
| N. | naturą |
naturami |
|
| Ms. | naturze |
naturach |
|
| W. | naturo |
natury |
Inne uwagi
Zwykle lp
4. usposobienie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | charakter |
Połączenia
- kobieca, ludzka, męska; boska; chłopska, góralska; bujna, buntownicza, delikatna, konfliktowa, niespokojna, refleksyjna, romantyczna, rozumna, spontaniczna, szczodra, szlachetna, tajemnicza; ułomna, zła; duchowa, emocjonalna; biologiczna, zwierzęca; społeczna; prawdziwa; wolna; dwoista, dwojaka, podwójna natura; odrębne natury
- natura człowieka, dzieci, jakiejś istoty, jednostki, kobiety, mężczyzny, jakiejś osoby; Polaka; poety, romantyka; Boga, Chrystusa, Jezusa
- natura i instynkt
- przeciwny naturze
- niezgodny, sprzeczny, zgodny z naturą
- wpisany w naturę
Cytaty
|
Już taka jest ludzka natura, że w ciężkiej sytuacji poszukuje jasnej strony życia [...]. źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997 |
|
|
Myślę, że moją naturą jest gonienie za czymś, dążenie do czegoś. Bez wyznaczania sobie kolejnych celów i pójścia drogą zmierzającą ku jego spełnieniu czułbym straszną pustkę [...]. źródło: NKJP: Pasjonat karate, Dziennik Polski, 2002-02-21 |
|
|
[...] w młodym wieku - zarówno dziś, jak i przed niemal dwoma wiekami - mając temperament i naturę pełną fantazji, nie można stronić od zabaw w towarzystwie rówieśników. źródło: NKJP: Maria Irena Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Krzysztof Wesołowski: Znane i nieznane: rezydencje, ludzie, wydarzenia, 2001 |
|
|
Pełen światowej ogłady, a nawet elegancji, tak w ruchach, jak i w sposobie wysławiania, ksiądz był natury wybuchowej, gwałtownej. źródło: NKJP: Tadeusz Breza: Urząd, 1984 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | natura |
natury |
|
| D. | natury |
natur |
|
| C. | naturze |
naturom |
|
| B. | naturę |
natury |
|
| N. | naturą |
naturami |
|
| Ms. | naturze |
naturach |
|
| W. | naturo |
natury |
5. zespół cech
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
ATEMATYCZNY
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | cecha, właściwość |
Połączenia
- skomplikowana, złożona; poważna, zasadnicza; specyficzna, szczególna; odmienna; rzeczywista natura; natura administracyjna, ekonomiczna, finansowa, gospodarcza, polityczna, prawna, socjalna, społeczna; formalna, formalnoprawna, konstytucyjna, legislacyjna, organizacyjna, proceduralna, systemowa, ustrojowa; estetyczna, etyczna, filozoficzna, ideologiczna, ideowa, interpretacyjna, moralna, religijna; emocjonalna, osobista, psychiczna, psychologiczna; praktyczna, techniczna; językowa; generalna, ogólna
- natura Kościoła, mediów, społeczeństwa; związku; ciała, duszy, rozumu, umysłu; języka, słowa, sztuki, teatru; demokracji, gospodarki, prawa, systemu; grzechu, konfliktu, kompromisu, zagrożenia; działań, rozwoju; problemu, przedmiotu, spraw, zjawiska; rzeczywistości, świata, wszechrzeczy, wszechświata; bytu, czasu
- przedsięwzięcie, spory; argumenty, informacje, przesłanki, racje, refleksja, spostrzeżenia, uwagi, wnioski, zarzuty, zastrzeżenia; dylematy, kontrowersje, obawy, pytania, wątpliwości; decyzje, rozwiązania; uchybienia, usterki, wady; poprawki, zmiany; bariery, błędy, kłopoty, problem, przeszkody, trudności; czynniki, powody, przyczyny; konsekwencje; kwestie, sprawa, zagadnienia, zjawiska jakiejś natury
- refleksja nad naturą czegoś
- prawda, rozważania, wyobrażenia o naturze czegoś
- badać, poznać, rozumieć, wyjaśniać, znać, zrozumieć; oddać, uchwycić naturę czegoś
- wpisany w naturę czegoś
Cytaty
|
Natura problemu reprywatyzacji jest właśnie taka, że się od niego nie da uciec [...]. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 06.10.1999 |
|
|
W dyskusji [...] nie padają praktycznie żadne argumenty natury prawnej, powołuje się jedynie względy ekonomiczne i społeczne. źródło: NKJP: Anna Pikulska-Robaszkiewicz: Lichwa w państwie i prawie republikańskiego Rzymu, 1999 |
|
|
Wkrótce miałem poznać lepiej złożoną naturę tekstów liturgicznych [...]. źródło: NKJP: Zbigniew Kruszyński: Na lądach i morzach: opisy i opowiadania, 1999 |
|
|
Interesuje się [...] naturą czasu, fizyką wysokich energii, podstawami mechaniki kwantowej i teorią systemów złożonych. źródło: NKJP: Paul Davies: Co działo się przed Wielkim Wybuchem?, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1997-11-21 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | natura |
natury |
|
| D. | natury |
natur |
|
| C. | naturze |
naturom |
|
| B. | naturę |
natury |
|
| N. | naturą |
naturami |
|
| Ms. | naturze |
naturach |
|
| W. | naturo |
natury |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | natura | + |
CZEGO
|
|
|
+ | natura | + |
JAKA
|