UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

biedny

pot. bidny

Chronologizacja

1 połowa XVI w., SPXVI

Pochodzenie

psł. *bědьnъ 'ubogi, nędzny; nieszczęśliwy, godzien litości'

Zob. bieda

1.a żebrak

Definicja

mający mało pieniędzy i/lub innych dóbr materialnych

Noty o użyciu

Używane często w znaczeniu ‘człowiek biedny’.
Używane także w postaci bidny; wariant ten ma przeważnie charakter potoczny, ale jest także używany w celu podkreślenia nacechowania ekspresywnego wypowiedzi lub w stylizacji gwarowej.

Warianty

pot. bidny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	goły, niebogaty, skromny, ubogi
	antonimy:	bogaty, zamożny

Połączenia

biedny chłop, człowiek, Rosjanin (Rumun, Polak...); biedny lud, naród; biedny kraj, region; biedna staruszka, wdowa; biedna młodzież, rodzina, biedniejsza część społeczeństwa, najbiedniejsza grupa społeczna; biedna dzielnica, gmina, wieś; biedna Północ; biedne społeczeństwo; biedne państwo, województwo; biedne Południe;
biedni mieszkańcy, studenci, najbiedniejsi uczniowie
biedny jak łazarz, jak mysz kościelna

Cytaty

	Ludność biedna mogła dwa razy w tygodniu wziąć bezpłatnie kąpiel w łaźni i zdezynfekować ubrania. źródło: NKJP: Krzysztof Urbański: Leksykon dziejów ludności żydowskiej Kielc 1789, 2000
	To w biednej Afryce ludzie o garstce ryżu tańczą, śpiewają, cieszą się przyrodą, życiem, słońcem. źródło: NKJP: Jarosław Abramow-Newerly: Młyn w piekarni, 2002
	Nie ma czegoś takiego jak bieda uniwersalna, bo biedny Szwajcar jest bogaczem w konfrontacji z przeciętnym mieszkańcem Białorusi. źródło: NKJP: Pejzaż - Bieda z nędzą, Dziennik Polski, 2004-04-17
	Mieszkający tu Polacy są, jak na miejscowe warunki, bardzo zamożni. Sam wójt ma piękny dom i dwa samochody. - Jak kto bidny, to pewnie leniuch - twierdzi [...] źródło: NKJP: Leszek K. Talko: Krajobraz po święcie, Gazeta Wyborcza, 1993-04-09

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	biedny	biedny	biedny	biedne	biedna
D.	biednego	biednego	biednego	biednego	biednej
C.	biednemu	biednemu	biednemu	biednemu	biednej
B.	biednego	biednego	biedny	biedne	biedną
N.	biednym	biednym	biednym	biednym	biedną
Ms.	biednym	biednym	biednym	biednym	biednej
W.	biedny	biedny	biedny	biedne	biedna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	biedni	biedni	biedne	biedne
D.	biednych	biednych	biednych	biednych
C.	biednym	biednym	biednym	biednym
B.	biednych	biednych	biednych	biedne
N.	biednymi	biednymi	biednymi	biednymi
Ms.	biednych	biednych	biednych	biednych
W.	biedni	biedni	biedne	biedne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	biedniejszy	biedniejszy	biedniejszy	biedniejsze	biedniejsza
D.	biedniejszego	biedniejszego	biedniejszego	biedniejszego	biedniejszej
C.	biedniejszemu	biedniejszemu	biedniejszemu	biedniejszemu	biedniejszej
B.	biedniejszego	biedniejszego	biedniejszy	biedniejsze	biedniejszą
N.	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszą
Ms.	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	biedniejsi	biedniejsi	biedniejsze	biedniejsze
D.	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych
C.	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym
B.	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych	biedniejsze
N.	biedniejszymi	biedniejszymi	biedniejszymi	biedniejszymi
Ms.	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych

Składnia

	+	biedny	+
szyk: neutralny

1.b strój

Definicja

świadczący o czyjejś biedzie

Noty o użyciu

Używane także w postaci bidny; wariant ten ma przeważnie charakter potoczny, ale jest także używany w celu podkreślenia nacechowania ekspresywnego wypowiedzi lub w stylizacji gwarowej.

Warianty

pot. bidny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	skromny
	antonimy:	bogaty
	hiperonimy:	marny

Połączenia

biedny dom, pokój; biedny strój; biedne mieszkanie; biedne ubranie; biedne meble, sprzęty

Cytaty

Na tamtych dalekich peryferiach półgłupie gosposie pichciły dzień w dzień swoje biedne obiady.

źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

Heloiza, [...] chuda, gładko uczesana, w podartych pończochach i szarej przykrótkiej i przyciasnej, biednej sukience, mocno kontrastuje z bujną urodą Emmy [...]

źródło: Internet: encyklopediateatru.pl/artykuly/260483/madame-bovary-z-salptrire

– Zobacz – Kamil oparł na sobie Ewę. [...] – Najprawdziwsze sklepienie kryształowe. Bidne to, nieduże.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Sceny z życia pozamałżeńskiego, 2003

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	biedny	biedny	biedny	biedne	biedna
D.	biednego	biednego	biednego	biednego	biednej
C.	biednemu	biednemu	biednemu	biednemu	biednej
B.	biednego	biednego	biedny	biedne	biedną
N.	biednym	biednym	biednym	biednym	biedną
Ms.	biednym	biednym	biednym	biednym	biednej
W.	biedny	biedny	biedny	biedne	biedna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	biedni	biedni	biedne	biedne
D.	biednych	biednych	biednych	biednych
C.	biednym	biednym	biednym	biednym
B.	biednych	biednych	biednych	biedne
N.	biednymi	biednymi	biednymi	biednymi
Ms.	biednych	biednych	biednych	biednych
W.	biedni	biedni	biedne	biedne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	biedniejszy	biedniejszy	biedniejszy	biedniejsze	biedniejsza
D.	biedniejszego	biedniejszego	biedniejszego	biedniejszego	biedniejszej
C.	biedniejszemu	biedniejszemu	biedniejszemu	biedniejszemu	biedniejszej
B.	biedniejszego	biedniejszego	biedniejszy	biedniejsze	biedniejszą
N.	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszą
Ms.	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	biedniejsi	biedniejsi	biedniejsze	biedniejsze
D.	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych
C.	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym
B.	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych	biedniejsze
N.	biedniejszymi	biedniejszymi	biedniejszymi	biedniejszymi
Ms.	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych

Składnia

	+	biedny	+
szyk: neutralny

2. kotek

Definicja

wzbudzający współczucie z uwagi na sytuację, w której się znalazł

Warianty

pot. bidny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

Połączenia

biedny chłopak, człowiek, ojciec; biedny gamoń, głupol; biedny kotek, psiak; biedna dziewczyna, matka, sierota; biedna oferma, ofiara; biedna kaleka; biedne dziecko; biedne pisklątko, stworzenie, szczenię

Cytaty

	Paweł przerwał, wciągnął głęboko powietrze, po czym ukrył twarz w dłoniach. Karolina słuchała tej żarliwej opowieści z rosnącym wzruszeniem. Biedny Paweł! Nagle zrozumiała, dlaczego nigdy nie starał się o Anię. Uznał widać, że nie jest godny uczuć żadnej kobiety. źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Poza nurtem czasu, 1996
	Biedny, szalony przyjacielu, jesteś zgubiony. [...] Z powodu żelaznej strzały z bakteriami, tkwiącej w twoim brzuchu, zgnije ci śledziona, rozpadnie się wątroba, zmięknie ci kora mózgowa. źródło: NKJP: Henryk Rozpędowski: Charleston, 2002
	Biedne zwierzęta szamotały się [...] oblepione tłustą mazią a ja nie mogłam im pomóc. źródło: NKJP: Teresa Przybyłowska : Wielka podróż małej Kropelki
	Matula. Bidne matczysko. Popłakała się, jakem jej powiedział, że do Paryża jadę... źródło: NKJP: Marian Pankowski: Teatrowanie nad świętym barszczem, 1968

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	biedny	biedny	biedny	biedne	biedna
D.	biednego	biednego	biednego	biednego	biednej
C.	biednemu	biednemu	biednemu	biednemu	biednej
B.	biednego	biednego	biedny	biedne	biedną
N.	biednym	biednym	biednym	biednym	biedną
Ms.	biednym	biednym	biednym	biednym	biednej
W.	biedny	biedny	biedny	biedne	biedna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	biedni	biedni	biedne	biedne
D.	biednych	biednych	biednych	biednych
C.	biednym	biednym	biednym	biednym
B.	biednych	biednych	biednych	biedne
N.	biednymi	biednymi	biednymi	biednymi
Ms.	biednych	biednych	biednych	biednych
W.	biedni	biedni	biedne	biedne

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	biedniejszy	biedniejszy	biedniejszy	biedniejsze	biedniejsza
D.	biedniejszego	biedniejszego	biedniejszego	biedniejszego	biedniejszej
C.	biedniejszemu	biedniejszemu	biedniejszemu	biedniejszemu	biedniejszej
B.	biedniejszego	biedniejszego	biedniejszy	biedniejsze	biedniejszą
N.	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszą
Ms.	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	biedniejsi	biedniejsi	biedniejsze	biedniejsze
D.	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych
C.	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym	biedniejszym
B.	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych	biedniejsze
N.	biedniejszymi	biedniejszymi	biedniejszymi	biedniejszymi
Ms.	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych	biedniejszych

Składnia

	+	biedny	+
szyk: neutralny

Przysłowia

Biednemu zawsze wiatr w oczy
Biednemu wiatr w oczy
Biednemu wiatr w oczy wieje
Biednemu zawsze wiatr w oczy wieje

Data ostatniej modyfikacji: 13.03.2024