UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wariat

Chronologizacja

SL: warjat, SWil: warjat, SJPWar: warjat, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. wariat
wariaci
ndepr
wariaty
depr
D. wariata
wariatów
C. wariatowi
wariatom
B. wariata
wariatów
N. wariatem
wariatami
Ms. wariacie
wariatach
W. wariacie
wariaci
ndepr
wariaty
depr

Pochodzenie

łac. variātus

1. chory

Definicja

pot.  pejorat. 
osoba psychicznie chora

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie rodzaje chorób

Połączenia

  • agresywny, niebezpieczny; nieszkodliwy wariat
  • szpital wariatów
  • szpital dla wariatów

Cytaty

Pamiętam, że ubierała mnie w kurtkę, jak wariata w kaftan bezpieczeństwa [...].

źródło: NKJP: Witold Horwath: Seans, 1997

[...] w „Dniach klęski” wiadomość o wkroczeniu armii radzieckiej pochodziła od wariata wypuszczonego z zakładu dla psychicznie chorych, który coś bredzi na ten temat.

źródło: NKJP: Nauka w szkole Conrada, Dziennik Polski, 2001-07-13

[...] 3 mln zł wydaje się na to, żeby dobudować oddział psychiatryczny, bo w tamtym szpitalu powiedzieli, że oni u siebie nie chcą mieć wariatów.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 23.10.2003

Muszę to wyjaśnić, sam zgłoszę się do szpitala wariatów, jeżeli nie wyjaśnię!

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Światło i lęk. Opowiadania starej daty, 2003

Nawet w szpitalu nie znalazła tego, na co teraz patrzyła, czego teraz słuchała. Tam był tylko smród i głupi ludzie – wariaci i zdrowi, na ogół tak samo ograniczeni.

źródło: NKJP: Piotr Zaręba: Plama na suficie, 2004

2. nierozsądny

Definicja

pogard. 
osoba zachowująca się nierozsądnie lub w sposób odbiegający od powszechnie przyjętego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  obsuw

Połączenia

  • kompletny, skończony; nieszkodliwy wariat
  • wariat na punkcie fotografii, na punkcie piłki, na punkcie pracy...
  • wariat za kierownicą, za kółkiem
  • jechać, jeździć, lecieć jak wariat

Cytaty

- Jak na Twoje hobby zapatruje się żona? - Ona powtarza mi, że jestem wariatem, że wkładam w to swoje pieniądze.

źródło: NKJP: Awansować do Grand Prix: Dziennik Polski - Tarnów, 2001-08-03

Tak rodzą się legendy o polskich wariatach, rzucających się z lancami na czołgi.

źródło: NKJP: Manuela Grotkowska: Polka, 2001

W każdym miejscu może pojawić się wariat za kierownicą i spowodować zagrożenie dla innych [...].

źródło: NKJP: (mab): „Setką” przez centrum!, Dziennik Polski - Tarnów, 2003-10-24

Przyjechał Paweł, mój siostrzeniec, wariat na punkcie sprzętu hi-fi.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Monografia grzechów z dziennika 1978-1989, 2006

Pojawiali się tu różni „księżycowi goście” - uroczy wariaci w rodzaju Wodza, poety Wąsika czy Zbyszka Fijałkowskiego, ksywa „Szajbus”, jednej z barwniejszych postaci, wpisanych w legendę kawiarni.

źródło: NKJP: Józef Baran: Cypelek artystów, Dziennik Polski, 2001-12-08

Składnia

bez ograniczeń + wariat +
(na punkcie CZEGO)

Frazeologizmy

dom wariatów
jak na wariata
ktoś robi idiotę z kogoś
ktoś robi wariata z kogoś
ktoś robi z tata wariata
ktoś robi idiotę z siebie
ktoś robi wariata z siebie
ktoś udaje idiotę
ktoś udaje wariata
ktoś struga wariata
ktoś udał idiotę
ktoś udał wariata
ktoś zrobił idiotę z kogoś
ktoś zrobił wariata z kogoś
ktoś zrobił idiotę z siebie
ktoś zrobił wariata z siebie
na wariata
Data ostatniej modyfikacji: 20.03.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj