UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

chustka

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chustka	chustki
D.	chustki	chustek

C.	chustce	chustkom
B.	chustkę	chustki
N.	chustką	chustkami
Ms.	chustce	chustkach
W.	chustko	chustki

Pochodzenie

Zob. chusta

1. na głowę

Definicja

rzecz w formie trójkątnego lub kwadratowego kawałka materiału, zrobiona po to, żeby ją nosić na głowie lub wiązać na szyi

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie ozdoby i dodatki

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

ubiór

Połączenia

damska; góralska; jedwabna, wełniana; duża; cienka; biała, bura, ciemna, czarna, czerwona..., kolorowa; kraciasta, kwiecista; ciepła; zawiązana na głowie, pod brodą, pod szyją chustka
chustka na głowę
chustka na głowie, na oczach, na szyi, na ramionach
skraj, rąbek, róg, węzeł chustki
babina, dziewczyna, kobieta, pani, staruszka w chustce
mieć chustkę na głowie; narzucić/narzucać, założyć/zakładać; poprawić/poprawiać; wiązać, zawiązać/zawiązywać; zdjąć/zdejmować chustkę
nakryć/nakrywać, owijać głowę chustką; otrzeć, przewiązać, zakryć twarz, zasłonić oczy chustką; powiewać chustką
obwinąć, owinąć w chustkę; zakręcony, zakutany, zawinięty w chustkę
chodzić w chustce

Cytaty

	Inaczej ubierały się panny, inaczej mężatki, których głównym wyróżnikiem była chustka noszona na głowie, podczas gdy dziewczęta stanu wolnego chodziły z głową odkrytą lub chustką wiązaną na „panieńską modłę”. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Obyczaje w Polsce, 2005
	Zapukano do drzwi i nim ktokolwiek zdążył wyrazić zezwolenie, do pokoju weszła wysoka, młoda jeszcze kobieta w białej chustce na głowie. źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Polska jesień, 1995
	W południe Groszkowa modliła się w kościele. Był pusty o tej porze - dwie - stare, jak ona, kobiety w czarnych chustkach klęczały na stopniach ołtarza. źródło: NKJP: Kazimierz Orłoś: Cudowna melina, 1989
	Tradycyjne poradniki lansowały przaśny wzór kobiety - ze szczotką w dłoni, w fartuchu i chustce związanej w duży supeł nad czołem. źródło: NKJP: Ewa Zawistowska, Gazeta Wyborcza, 1992-04-08
	Na idących ze szkoły dwóch 15-letnich gimnazjalistów - Michała i Karola - napadło 8-10 wyrostków. Większość w kominiarkach lub chustkach zasłaniających twarze [...]. źródło: NKJP: Michał Wandrasz: Mściwemu tacie grożą trzy lata odsiadki, prasa, 2006

2. do nosa

Definicja

kawałek materiału w kształcie kwadratu używany do wycierania nosa

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku

Połączenia

higieniczna; duża; biała, kraciasta; czysta, brudna, niezbyt świeża; zmięta chustka (do nosa)
chustka do nosa, od nosa
róg, rożek chustki
supełek, węzełek na chustce
wyciągnąć, wydobyć, wyjąć/wyjmować chustkę (z kieszeni, z rękawa, z zanadrza); schować chustkę (do kieszeni); podnieść chustkę do oczu; zwilżyć, zmoczyć chustkę
otrzeć/ocierać oczy chustką; wytrzeć/wycierać czoło, nos, kark, twarz chustką; przetrzeć/przecierać coś chustką
smarkać, wysmarkać się, wytrzeć nos w chustkę

Cytaty

	[...] trzymał w lewej ręce wykwintne rękawiczki z irchy, w prawej zaś - białą batystową chustkę, którą co rusz przytykał do ust, zanosząc się od kaszlu. źródło: NKJP: Krzysztof Bilica: Wokół Chopina i Polski, 2005
	[...] wyjął wielką, kraciastą, brudną chustkę do nosa, wysmarkał się w nią i burknął: - Familia? źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Diabeł na dzwonnicy, 1998
	Następnie wydobył dużą chustkę i wytarł sobie starannie nos. Złożył chustkę w równy kwadracik, schował z powrotem do kieszeni [...]. źródło: NKJP: Małgorzata Musierowicz: Dziecko piątku, 1993
	Wolf zaś smarkał głośno na wiwat w popielatą grubą chustkę. źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

3. oznaka

Definicja

kawałek materiału w kształcie trójkąta lub kwadratu, noszony jako oznaka przynależności do jakiejś grupy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

chusta

Cytaty

Chorągiewki, chustki w kolorach papieskich, bilety wstępu w garści - bynajmniej nie te rzeczy pomagały w rozpoznaniu wiernych, którzy wzięli wczoraj udział w papieskiej mszy świętej na hipodromie we Lwowie.

źródło: NKJP: Krystyna Kurczab-Redlich: Balsam przebaczenia, Dziennik Polski, 2001-06-27

4. rzecz

Definicja

kawałek materiału w kształcie trójkąta lub kwadratu, używany w różnych celach

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca materiały i narzędzia pracy

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku

Relacje znaczeniowe

synonimy:

chusta

Połączenia

chustka usztywniająca

Cytaty

Ojciec przyciemniał lampkę, kładąc na abażur czerwoną chustkę w kratkę, która rzucała dodatkowy labirynt na ścianę, już i tak malowaną we wzorki.

źródło: NKJP: Zbigniew Kruszyński: Na lądach i morzach, 1999

Urząd Gminy w Gorzycach przygotował listę najbardziej niezbędnych leków i środków higienicznych. Potrzebne są tabletki przeciwbólowe, [...] środki opatrunkowe, chustki usztywniające [...].

źródło: NKJP: (EKA, WOW): Trzeba lekarstw, Dziennik Polski, 2001-08-02

Głównymi uczestnikami zabawy byli widzowie - każdy otrzymał kolorową chustkę do machania i maleńką latarenkę do świecenia.

źródło: NKJP: Radosław Leniarski, Gazeta Wyborcza, 1996-07-22

Data ostatniej modyfikacji: 08.01.2025