UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zezwolić

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp

Pochodzenie

st.pol. zwolić 'wyratować, ocalić; wyrazić zgodę, przystać na coś'

z psł. *sъ-voliti 'wyrazić swą wolę, pozwolić, zezwolić'

We współczesnym języku pol. zachowane tylko formy prefigowane od st.pol. zwolić (do-, po-, przy-, zez-, wy-zwolić), to zaś od psł. czasownika prefigowanego *sъvoliti < *voliti 'wyrażać swoją wolę, wybierać'.

1. pozwolić

Definicja

książk. 
zgodzić się na coś, zwykle oficjalnie z urzędu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozwolić

Połączenia

  • sąd zezwolił; lekarze, rodzice zezwolili; władze zezwoliły
  • zezwolić na budowę, na druk, na polowanie, na publikację wizerunku, na użycie

Cytaty

Sławek podnosił dumnie głowę i to był znak dla licznie obecnych ochroniarzy, by zezwolili dziennikarzom robić zdjęcia.

źródło: NKJP: Tomasz Klarecki, Izabela Smolarek: Wilk... i śmierć bankiera, 2006

- Mogę się rozejrzeć? - spytałem. - Jeśli koniecznie musisz, to patrz - zezwolił łaskawie komisarz.

źródło: NKJP: Michał Bielecki: Siostra Komandosa, 1997

- Lekarze zezwolili mi już na treningi. W Niemczech leczyłem się i zarazem ćwiczyłem na bieżni oraz na specjalnej trampolinie.

źródło: NKJP: (M): Piłkarze Wisły Kraków polecieli na Lazurowe Wybrzeże, Express Ilustrowany, 2003-02-10

Tylko papież np. może zezwolić duchownemu na powrót do życia świeckiego i na zawarcie związku małżeńskiego.

źródło: NKJP: Zdzisław Morawski: Watykan bez tajemnic, 1997

Wczoraj zezwolono opuścić Polskę 36-letniej obywatelce Ukrainy, która w niedzielę wyskoczyła z pociągu jadącego z Czerniowiec wraz z czterema torbami, zawierającymi 120 litrów spirytusu.

źródło: NKJP: Skok ze spirytusem, Dziennik Polski, 2001-02-20

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zezwolę
 zezwolimy
2 os. zezwolisz
 zezwolicie
3 os. zezwoli
 zezwolą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zezwoliłem
+(e)m zezwolił
 zezwoliłam
+(e)m zezwoliła
 zezwoliłom
+(e)m zezwoliło
 zezwoliliśmy
+(e)śmy zezwolili
 zezwoliłyśmy
+(e)śmy zezwoliły
2 os. zezwoliłeś
+(e)ś zezwolił
 zezwoliłaś
+(e)ś zezwoliła
 zezwoliłoś
+(e)ś zezwoliło
 zezwoliliście
+(e)ście zezwolili
 zezwoliłyście
+(e)ście zezwoliły
3 os. zezwolił
 zezwoliła
 zezwoliło
 zezwolili
 zezwoliły

bezosobnik: zezwolono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zezwólmy
2 os. zezwól
 zezwólcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zezwoliłbym
bym zezwolił
 zezwoliłabym
bym zezwoliła
 zezwoliłobym
bym zezwoliło
 zezwolilibyśmy
byśmy zezwolili
 zezwoliłybyśmy
byśmy zezwoliły
2 os. zezwoliłbyś
byś zezwolił
 zezwoliłabyś
byś zezwoliła
 zezwoliłobyś
byś zezwoliło
 zezwolilibyście
byście zezwolili
 zezwoliłybyście
byście zezwoliły
3 os. zezwoliłby
by zezwolił
 zezwoliłaby
by zezwoliła
 zezwoliłoby
by zezwoliło
 zezwoliliby
by zezwolili
 zezwoliłyby
by zezwoliły

bezosobnik: zezwolono by

bezokolicznik: zezwolić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zezwoliwszy

gerundium: zezwolenie

odpowiednik aspektowy: zezwalać

Składnia

Rzosobowy + zezwolić +
KOMU + na CO
Rzosobowy + zezwolić +
KOMU + żeby ZDANIE
Rzosobowy + zezwolić +
BEZOKOLICZNIK + KOMU
bez ograniczeń + zezwolić +
MOWA WPROST

2. uznać za dopuszczalne

Definicja

książk. 
uznać za dopuszczalne według obowiązującego prawa

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne

Połączenia

  • konstytucja, prawo, uchwała, umowa, ustawa zezwoli na coś
  • zabronić albo zezwolić

Cytaty

Dziś w Anglii szykują prawo, które zezwoli na zamykanie meczetów. Świat to rozumie; mną również wstrząsnęły zamachy w londyńskim metrze.

źródło: NKJP: Paweł Smoleński: Izrael już nie frunie, 2006

Jest pan członkiem instytucji, która od z górą dwóch lat nie może uchwalić ustawy zmieniającej prawo, które zezwoliło na to, aby w ubiegłym roku - całkowicie legalnie - złodzieje fonograficzni ukradli mi blisko miliard złotych.

źródło: NKJP: Kazik Staszewski: Dlaczego Kazik nie wierzy politykom, Gazeta Wyborcza 1993-01-02

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zezwolę
 zezwolimy
2 os. zezwolisz
 zezwolicie
3 os. zezwoli
 zezwolą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zezwoliłem
+(e)m zezwolił
 zezwoliłam
+(e)m zezwoliła
 zezwoliłom
+(e)m zezwoliło
 zezwoliliśmy
+(e)śmy zezwolili
 zezwoliłyśmy
+(e)śmy zezwoliły
2 os. zezwoliłeś
+(e)ś zezwolił
 zezwoliłaś
+(e)ś zezwoliła
 zezwoliłoś
+(e)ś zezwoliło
 zezwoliliście
+(e)ście zezwolili
 zezwoliłyście
+(e)ście zezwoliły
3 os. zezwolił
 zezwoliła
 zezwoliło
 zezwolili
 zezwoliły

bezosobnik: zezwolono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zezwólmy
2 os. zezwól
 zezwólcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zezwoliłbym
bym zezwolił
 zezwoliłabym
bym zezwoliła
 zezwoliłobym
bym zezwoliło
 zezwolilibyśmy
byśmy zezwolili
 zezwoliłybyśmy
byśmy zezwoliły
2 os. zezwoliłbyś
byś zezwolił
 zezwoliłabyś
byś zezwoliła
 zezwoliłobyś
byś zezwoliło
 zezwolilibyście
byście zezwolili
 zezwoliłybyście
byście zezwoliły
3 os. zezwoliłby
by zezwolił
 zezwoliłaby
by zezwoliła
 zezwoliłoby
by zezwoliło
 zezwoliliby
by zezwolili
 zezwoliłyby
by zezwoliły

bezosobnik: zezwolono by

bezokolicznik: zezwolić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zezwoliwszy

gerundium: zezwolenie

odpowiednik aspektowy: zezwalać

Składnia

Rz nieżywotny + zezwolić +
(KOMU) + na CO
Rznieżywotny + zezwolić +
(KOMU) + żeby ZDANIE
Rz nieżywotny + zezwolić +
BEZOKOLICZNIK + KOMU
Data ostatniej modyfikacji: 31.07.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN