UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

autonomia

Chronologizacja

1781, Ignacy Krasicki: Zbiór potrzebniejszych wiadomości porządkiem alfabetu ułożonych, polona.pl

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	autonomia	autonomie
D.	autonomii	autonomii	neut
D.	autonomii	autonomij	char
C.	autonomii	autonomiom
B.	autonomię	autonomie
N.	autonomią	autonomiami
Ms.	autonomii	autonomiach
W.	autonomio	autonomie

Inne uwagi

Zwykle lp

Pochodzenie

internac.

ang. autonomy

fr. autonomie

niem. Autonomie

z gr. autonomía 'niezależność, samorząd'

1.a polityczna

Definicja

niezależność jakiejś społeczności, regionu lub instytucji w zakresie decydowania o swoich sprawach wewnętrznych

Wymowa

[au-tonomja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny typy terytoriów, podział administracyjny

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

niezależność

Połączenia

całkowita, duża, spora, szeroka, znaczna; częściowa, ograniczona autonomia; autonomia administracyjna, budżetowa, decyzyjna, ekonomiczna, finansowa, kulturalna, polityczna; regionalna, terytorialna
autonomia Galicji, Kosowa, Śląska...; gmin, państwa, prowincji, regionu; Kościoła; parlamentu, samorządów; banku centralnego, przedsiębiorstwa, szkół wyższych, uczelni, uniwersytetów
autonomia dla Palestyńczyków
autonomia w Galicji, w Kosowie; w jakimś zakresie
autonomia i niezależność, autonomia i odrębność, autonomia i samodzielność, autonomia i samorządność, autonomia i wolność
postulat, zasada; poziom, stopień, zakres; obrona, ochrona; likwidacja; gwarancja autonomii
prawo do autonomii
zamach na autonomię; walka o autonomię
chcieć, domagać się, żądać; bronić autonomii
zagrażać autonomii
mieć; odzyskać, otrzymać, uzyskać, zachować, zyskać; szanować, zapewnić; naruszać, znieść; ograniczyć, zwiększyć; popierać autonomię
dążyć do autonomii
walczyć o autonomię
opowiedzieć się za autonomią

Cytaty

W posiadającej autonomię Galicji Polacy korzystali ze znacznie większych swobód niż pod innymi zaborami [...].

źródło: NKJP: Zbigniew Chmielewski: Obok Czarnych znak Pogoni, Polityka, 2003-08-16

[...] władze gminne mają zagwarantowaną w ustawie znaczną autonomię finansową.

źródło: NKJP: Stanisław Owsiak: Finanse publiczne, 1998

Składnia

	+	autonomia	+	(CZEGO)
	+	autonomia	+	(JAKA)

1.b obszar

Definicja

polit. pot.

wydzielony na terenie jakiegoś państwa obszar mający autonomię - niezależność polityczną

Wymowa

[au-tonomja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Cytaty

Według omawianego projektu, władzę wykonawczą na terenie autonomii sprawować miał rząd Ziemi Halicko-Wołyńskiej [...].

źródło: Mirosław Szumiło:Ukraińskie koncepcje autonomii terytorialnej w ramach Drugiej Rzeczypospolitej Rocznik Lubelski 37, 2021

Giedroyc był kategorycznie przeciwny akcji repatriacyjnej do Polski. Uważał, że w Kazachstanie i Uzbekistanie (!) należy tworzyć polskie autonomie terytorialne z kulturą i językiem polskim. [...] Wyjaśniałem Giedroyciowi, że wszelkie autonomie tego typu to potencjalne zarzewie konfliktu na tle etnicznym; podawałem przykłady Karabachu, Osetii, Abchazji [...]

źródło: Piotr Hlebowicz: Wydział Wschodni „SW” oraz powstanie Centrum Koordynacyjnego „Warszawa ‘90” (swkatowice.forumoteka.pl)

2. człowieka

Definicja

niezależność przejawiająca się w decydowaniu o sobie i rządzeniu się własnymi prawami

Wymowa

[au-tonomja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	samodzielność
	hiperonimy:	niezależność

Połączenia

autonomia osobista
autonomia człowieka, jednostki; rozumu, woli; dzieła; nauki

Cytaty

Choć liberalizm wystąpił w dziedzinie politycznej, podjął jednak walkę o wolność i autonomię człowieka we wszystkich dziedzinach życia: politycznej, społecznej, gospodarczej, religijnej, narodowościowej.

źródło: NKJP: Daniel Olszewski: Dzieje chrześcijaństwa w zarysie, 1996

Uznając autonomię nauki papież przestrzega jednak, by uczeni nie przekraczali granicy swoich kompetencji i nie próbowali w imieniu nauki formułować teologicznych wniosków o istnieniu bądź nieistnieniu Boga.

źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Zderzenie cywilizacji, Polityka, 2006-10-28

Składnia

autonomia

(KOGO/CZEGO)

3. pojazdu

Definicja

możliwość jazdy bez udziału osoby kierującej, z wykorzystaniem systemu komputerowego

Wymowa

[au-tonomja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Cytaty

Samochody z pierwszym poziomem autonomii wspomagają więc kierowcę podczas jazdy autostradą lub drogą szybkiego ruchu.

źródło: Internet: moto.pl

Żywa geometria deski rozdzielczej (złożona z 800 ruchomych trójkątów) oraz pełna autonomia jazdy (kierownica wysuwana tylko na żądanie) robiły duże wrażenie. W przypadku tego samochodu nie ma mowy o kierowcy, są tu tylko pasażerowie.

źródło: NKJP: rozladowani.pl

Data ostatniej modyfikacji: 17.10.2024