Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | ostrożny |
ostrożny |
ostrożny |
ostrożne |
ostrożna |
D. | ostrożnego |
ostrożnego |
ostrożnego |
ostrożnego |
ostrożnej |
C. | ostrożnemu |
ostrożnemu |
ostrożnemu |
ostrożnemu |
ostrożnej |
B. | ostrożnego |
ostrożnego |
ostrożny |
ostrożne |
ostrożną |
N. | ostrożnym |
ostrożnym |
ostrożnym |
ostrożnym |
ostrożną |
Ms. | ostrożnym |
ostrożnym |
ostrożnym |
ostrożnym |
ostrożnej |
W. | ostrożny |
ostrożny |
ostrożny |
ostrożne |
ostrożna |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | ostrożni |
ostrożni |
ostrożne |
ostrożne |
D. | ostrożnych |
ostrożnych |
ostrożnych |
ostrożnych |
C. | ostrożnym |
ostrożnym |
ostrożnym |
ostrożnym |
B. | ostrożnych |
ostrożnych |
ostrożnych |
ostrożne |
N. | ostrożnymi |
ostrożnymi |
ostrożnymi |
ostrożnymi |
Ms. | ostrożnych |
ostrożnych |
ostrożnych |
ostrożnych |
W. | ostrożni |
ostrożni |
ostrożne |
ostrożne |
Stopień wyższy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | ostrożniejszy |
ostrożniejszy |
ostrożniejszy |
ostrożniejsze |
ostrożniejsza |
D. | ostrożniejszego |
ostrożniejszego |
ostrożniejszego |
ostrożniejszego |
ostrożniejszej |
C. | ostrożniejszemu |
ostrożniejszemu |
ostrożniejszemu |
ostrożniejszemu |
ostrożniejszej |
B. | ostrożniejszego |
ostrożniejszego |
ostrożniejszy |
ostrożniejsze |
ostrożniejszą |
N. | ostrożniejszym |
ostrożniejszym |
ostrożniejszym |
ostrożniejszym |
ostrożniejszą |
Ms. | ostrożniejszym |
ostrożniejszym |
ostrożniejszym |
ostrożniejszym |
ostrożniejszej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | ostrożniejsi |
ostrożniejsi |
ostrożniejsze |
ostrożniejsze |
D. | ostrożniejszych |
ostrożniejszych |
ostrożniejszych |
ostrożniejszych |
C. | ostrożniejszym |
ostrożniejszym |
ostrożniejszym |
ostrożniejszym |
B. | ostrożniejszych |
ostrożniejszych |
ostrożniejszych |
ostrożniejsze |
N. | ostrożniejszymi |
ostrożniejszymi |
ostrożniejszymi |
ostrożniejszymi |
Ms. | ostrożniejszych |
ostrożniejszych |
ostrożniejszych |
ostrożniejszych |
Pochodzenie
płn. psł. *o(b)storžьnъ 'czujny, baczny, rozważny'
1.a rozważny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
Relacje znaczeniowe
sprzeczne: | nieostrożny | |
hiperonimy: | rozważny |
Połączenia
- ostrożny człowiek, generał, kierowca; ostrożna ryba; ostrożni inwestorzy
- ostrożny w działaniu, w kontaktach z kimś, w używaniu czegoś; w deklaracjach, w ferowaniu opinii/wyroków, w formułowaniu czegoś, w mówieniu o czymś, w ocenie, w sądach, w słowach, w wypowiadaniu opinii, w wypowiedziach; w podejmowaniu decyzji, w prognozach, w prognozowaniu, w typowaniu kogoś; z natury
- przesadnie ostrożny
- ostrożny i czujny, ostrożny i nieufny, ostrożny i płochliwy, ostrożny i powściągliwy
- bardzo, nadmiernie, niezwykle, szczególnie, wyjątkowo; mało ostrożny
Cytaty
Prezes gorlickiego klubu Janusz Pietrucha jest z natury człowiekiem ostrożnym, wolącym dmuchać na zimne. źródło: NKJP: Panowie, spokojnie, Dziennik Polski, 2002-08-13 |
|
Ona to w ogóle jest ostrożna. Na lód nie wejdzie, bo przecież się może zarwać. W jeziorze pływa zawsze dziesięć metrów od brzegu, tak na wszelki wypadek. źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004 |
|
Aleksander był kiedyś nieszczęśliwie zakochany, więc teraz jest ostrożny w kontaktach z kobietami. źródło: NKJP: Kuba Zajkowski: Życie w Australii nauczyło mnie pokory, Echo Dnia, 2007-04-29 |
|
Ponadto doświadczenia wyciszają człowieka. Staje się ostrożniejszy w wydawaniu ocen i sądów. źródło: NKJP: Piotr Najsztub: Poezja tajnych służb, Gazeta Wyborcza, 1994-02-05/1994-02-06 |
|
Czapla jest ptakiem bardzo ostrożnym i czujnym, niełatwo daje się podejść na strzał. źródło: NKJP: Stanisław Godlewski: Vademecum myśliwego, 1996 |
Składnia
+ | ostrożny | + |
(w CZYM)
|
|
szyk: neutralny |
1.b świadczący o rozwadze
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
Relacje znaczeniowe
sprzeczne: | nieostrożny | |
hiperonimy: | rozważny |
Połączenia
- ostrożny głos, ruch; dystans, początek, stosunek do kogoś/czegoś; ostrożna gra, jazda, próba, zmiana; polityka, postawa, taktyka; ocena, opinia, wycena; ostrożne podejście do czegoś, stanowisko; ostrożne działania, kroki; sformułowania, założenia
- ostrożny i powolny, ostrożny i rozważny
- ostrożne inwestowanie, postępowanie; obchodzenie się z czymś, traktowanie
- bardzo, szczególnie ostrożny
Cytaty
Wydział Ruchu Drogowego Komendy Miejskiej Policji w Tarnowie apeluje o ostrożną i rozważną jazdę i przestrzeganie przepisów ruchu drogowego. źródło: NKJP: Policja będzie bezwzględna, Dziennik Polski, 2000-08-11 |
|
Uczynił kilka ostrożnych kroków, badając grunt przed źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Atlantyda, wyspa ognia, 1996 |
|
Także profesor Adam Massalski jest zwolennikiem ostrożnego traktowania materiałów IPN. źródło: NKJP: Marek Maciągowski: Kościelna gra teczkami, Echo Dnia, 2007-01-06 |
|
W budżecie przyjmuje się zasadę ostrożnej polityki dostosowywania stóp procentowych do tempa inflacji [...]. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 22.01.1997 |
|
Nie rozmawiali później przez całą sobotę, a w niedzielę zaczęli się do siebie odnosić z ostrożnym dystansem, jak stare, przechodzące kryzys małżeństwo. źródło: NKJP: Cezary Michalski: Siła odpychania, 2002 |
2. niepewny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Połączenia
- ostrożny optymista, optymizm; ostrożna nadzieja; ostrożne kalkulacje, obliczenia, prognozy, przewidywania, rachunki, szacunki, wyliczenia
Cytaty
Wyrażam ostrożną nadzieję, że kolejne modyfikacje Prawa spółdzielczego w Sejmie Rzeczypospolitej, podobno już trzynaste, okażą się szczęśliwe [...]. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 03.04.1993 |
|
Inwestorzy i stratedzy firm z ostrożnym optymizmem oceniali, że na świecie, po wielu latach, będzie co najwyżej milion samochodów. źródło: NKJP: Zdzisław Surowaniec: Auto z moich snów, Echo Dnia, 2004-07-30 |
|
Nikt nie jest w stanie powiedzieć, jak bardzo zadłużona jest służba zdrowia. Ostrożne szacunki mówią o 6 mld zł. źródło: NKJP: Kosztowna nauczka, Dziennik Polski, 2002-04-20 |
|
Ministerstwo Łączności zrewidowało swe wcześniejsze ostrożne prognozy i twierdzi, że w 2000 r. będzie w Polsce 3 mln abonentów telefonii komórkowej (zamiast 1-1,5 mln). źródło: NKJP: Paweł Rożyński: Telekomunikacja, Gazeta Wyborcza, 1997-07-02 |