UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rzeźbić

Chronologizacja

SJPXVII, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Czasownik od rzeczownika rzeźba (zob.).

1. posąg

Definicja

wykonywać z jakiegoś materiału trójwymiarowe dzieło sztuki

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność artystyczna człowieka sztuki plastyczne

Połączenia

artyści, rzemieślnicy, snycerze, uczniowie rzeźbili
rzeźbić posąg; figurki, ptaszki, świątki...; dłutem, scyzorykiem...
rzeźbić w drewnie, w gipsie, w glinie, w kamieniu, w marmurze, w modelinie...
rzeźbić i malować; fotografować i rzeźbić

Cytaty

	Kiedy Michał Anioł miał rzeźbić posąg Dawida, przeznaczył wiele czasu na wybranie właściwego rodzaju marmuru, będąc świadomym tego, że jakość decyduje o pięknie i wieńczy dzieło. źródło: NKJP: Łukasz Milewski: Mowa Ciała a Sukces, 2007
	Wspólnie z żoną rzeźbią artystyczne meble [...]. źródło: NKJP: Anna Zadziorko: Trzy pokolenia - czterech twórców, Tygodnik Podhalański, 1999
	Informacje o klockach piernikarskich sięgają XIV w. [...] Klocki rzeźbili wykwalifikowani snycerze, zgromadzeni w cechach, a warsztaty produkujące pierniki chroniły zazdrośnie posiadanych wzorów, konkurując z innymi warsztatami. źródło: NKJP: Aleksander Jackowski: Polska sztuka ludowa, 2002
	Oprócz połowu łososi uprawiali tkactwo i plecionkarstwo, rzeźbili też w drewnie wielkie figury totemów, mające chronić ich domostwa [...] źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzeźbię	rzeźbimy
2 os.	rzeźbisz	rzeźbicie
3 os.	rzeźbi	rzeźbią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzeźbiłem +(e)m rzeźbił	rzeźbiłam +(e)m rzeźbiła	rzeźbiłom +(e)m rzeźbiło	rzeźbiliśmy +(e)śmy rzeźbili	rzeźbiłyśmy +(e)śmy rzeźbiły
2 os.	rzeźbiłeś +(e)ś rzeźbił	rzeźbiłaś +(e)ś rzeźbiła	rzeźbiłoś +(e)ś rzeźbiło	rzeźbiliście +(e)ście rzeźbili	rzeźbiłyście +(e)ście rzeźbiły
3 os.	rzeźbił	rzeźbiła	rzeźbiło	rzeźbili	rzeźbiły

bezosobnik: rzeźbiono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rzeźbił będę rzeźbić	będę rzeźbiła będę rzeźbić	będę rzeźbiło będę rzeźbić	będziemy rzeźbili będziemy rzeźbić	będziemy rzeźbiły będziemy rzeźbić
2 os.	będziesz rzeźbił będziesz rzeźbić	będziesz rzeźbiła będziesz rzeźbić	będziesz rzeźbiło będziesz rzeźbić	będziecie rzeźbili będziecie rzeźbić	będziecie rzeźbiły będziecie rzeźbić
3 os.	będzie rzeźbił będzie rzeźbić	będzie rzeźbiła będzie rzeźbić	będzie rzeźbiło będzie rzeźbić	będą rzeźbili będą rzeźbić	będą rzeźbiły będą rzeźbić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzeźbijmy rzeźbmy
2 os.	rzeźb rzeźbij	rzeźbcie rzeźbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzeźbiłbym bym rzeźbił	rzeźbiłabym bym rzeźbiła	rzeźbiłobym bym rzeźbiło	rzeźbilibyśmy byśmy rzeźbili	rzeźbiłybyśmy byśmy rzeźbiły
2 os.	rzeźbiłbyś byś rzeźbił	rzeźbiłabyś byś rzeźbiła	rzeźbiłobyś byś rzeźbiło	rzeźbilibyście byście rzeźbili	rzeźbiłybyście byście rzeźbiły
3 os.	rzeźbiłby by rzeźbił	rzeźbiłaby by rzeźbiła	rzeźbiłoby by rzeźbiło	rzeźbiliby by rzeźbili	rzeźbiłyby by rzeźbiły

bezosobnik: rzeźbiono by

bezokolicznik: rzeźbić

imiesłów przysłówkowy współczesny: rzeźbiąc

gerundium: rzeźbienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzeźbienie	rzeźbienia
D.	rzeźbienia	rzeźbień
C.	rzeźbieniu	rzeźbieniom
B.	rzeźbienie	rzeźbienia
N.	rzeźbieniem	rzeźbieniami
Ms.	rzeźbieniu	rzeźbieniach
W.	rzeźbienie	rzeźbienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rzeźbiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiąca
D.	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącej
C.	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącej
B.	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiącą
N.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącą
Ms.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiące
D.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących
C.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym
B.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiące
N.	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi
Ms.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzeźbiony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzeźbiony	rzeźbiony	rzeźbiony	rzeźbione	rzeźbiona
D.	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionej
C.	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionej
B.	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbiony	rzeźbione	rzeźbioną
N.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbioną
Ms.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzeźbieni	rzeźbieni	rzeźbione	rzeźbione
D.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych
C.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym
B.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbione
N.	rzeźbionymi	rzeźbionymi	rzeźbionymi	rzeźbionymi
Ms.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych

odpowiednik aspektowy: wyrzeźbić

Składnia

Rz osobowy

rzeźbić

CO + (w CZYM) + (CZYM)

2. mięśnie

Definicja

kształtować wygląd jakiejś części ciała ćwiczeniami fizycznymi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty

Połączenia

taniec rzeźbi; ćwiczenia rzeźbią; biznesmeni, kobiety rzeźbią coś czymś
rzeźbić brzuch, ciało, kształty, mięśnie, nogi, sylwetkę
rzeźbienie ciała, muskulatury

Cytaty

Jednak niektóre klientki preferują męskie ćwiczenia - dźwigają sztangi i rzeźbią mięśnie na atlasach.

źródło: NKJP: Liliana Bogusiak, Siódme poty w babskim gronie, Express Ilustrowany, 2004-02-20

[...] kiedy po raz pierwszy odwiedziłem Kabul, w mieście roiło się od zatłoczonych maleńkich siłowni i sal gimnastycznych, w których Afgańczycy, wpatrzeni w pożółkłe, porozklejane na ścianach plakaty najsłynniejszych siłaczy i atletów, rzeźbili w pocie czoła swoje mięśnie.

źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2000

Ten zestaw ćwiczeń nie zaniedbuje żadnej z głównych grup mięśni - pośladków, brzucha, nóg - i utrzymuje szybkie tętno. W ten sposób aktorka przyspieszała przemianę materii i spalała więcej kalorii, rzeźbiąc jednocześnie ciało.

źródło: NKJP: Tish Hamilton: fitness, Cosmopolitan, 2000

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzeźbię	rzeźbimy
2 os.	rzeźbisz	rzeźbicie
3 os.	rzeźbi	rzeźbią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzeźbiłem +(e)m rzeźbił	rzeźbiłam +(e)m rzeźbiła	rzeźbiłom +(e)m rzeźbiło	rzeźbiliśmy +(e)śmy rzeźbili	rzeźbiłyśmy +(e)śmy rzeźbiły
2 os.	rzeźbiłeś +(e)ś rzeźbił	rzeźbiłaś +(e)ś rzeźbiła	rzeźbiłoś +(e)ś rzeźbiło	rzeźbiliście +(e)ście rzeźbili	rzeźbiłyście +(e)ście rzeźbiły
3 os.	rzeźbił	rzeźbiła	rzeźbiło	rzeźbili	rzeźbiły

bezosobnik: rzeźbiono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rzeźbił będę rzeźbić	będę rzeźbiła będę rzeźbić	będę rzeźbiło będę rzeźbić	będziemy rzeźbili będziemy rzeźbić	będziemy rzeźbiły będziemy rzeźbić
2 os.	będziesz rzeźbił będziesz rzeźbić	będziesz rzeźbiła będziesz rzeźbić	będziesz rzeźbiło będziesz rzeźbić	będziecie rzeźbili będziecie rzeźbić	będziecie rzeźbiły będziecie rzeźbić
3 os.	będzie rzeźbił będzie rzeźbić	będzie rzeźbiła będzie rzeźbić	będzie rzeźbiło będzie rzeźbić	będą rzeźbili będą rzeźbić	będą rzeźbiły będą rzeźbić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzeźbijmy rzeźbmy
2 os.	rzeźb rzeźbij	rzeźbcie rzeźbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzeźbiłbym bym rzeźbił	rzeźbiłabym bym rzeźbiła	rzeźbiłobym bym rzeźbiło	rzeźbilibyśmy byśmy rzeźbili	rzeźbiłybyśmy byśmy rzeźbiły
2 os.	rzeźbiłbyś byś rzeźbił	rzeźbiłabyś byś rzeźbiła	rzeźbiłobyś byś rzeźbiło	rzeźbilibyście byście rzeźbili	rzeźbiłybyście byście rzeźbiły
3 os.	rzeźbiłby by rzeźbił	rzeźbiłaby by rzeźbiła	rzeźbiłoby by rzeźbiło	rzeźbiliby by rzeźbili	rzeźbiłyby by rzeźbiły

bezosobnik: rzeźbiono by

bezokolicznik: rzeźbić

imiesłów przysłówkowy współczesny: rzeźbiąc

gerundium: rzeźbienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzeźbienie	rzeźbienia
D.	rzeźbienia	rzeźbień
C.	rzeźbieniu	rzeźbieniom
B.	rzeźbienie	rzeźbienia
N.	rzeźbieniem	rzeźbieniami
Ms.	rzeźbieniu	rzeźbieniach
W.	rzeźbienie	rzeźbienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rzeźbiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiąca
D.	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącej
C.	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącej
B.	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiącą
N.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącą
Ms.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiące
D.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących
C.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym
B.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiące
N.	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi
Ms.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzeźbiony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzeźbiony	rzeźbiony	rzeźbiony	rzeźbione	rzeźbiona
D.	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionej
C.	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionej
B.	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbiony	rzeźbione	rzeźbioną
N.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbioną
Ms.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzeźbieni	rzeźbieni	rzeźbione	rzeźbione
D.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych
C.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym
B.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbione
N.	rzeźbionymi	rzeźbionymi	rzeźbionymi	rzeźbionymi
Ms.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych

odpowiednik aspektowy: wyrzeźbić

Składnia

Rz osobowy	+	rzeźbić	+	CO + (CZYM)
Rz nieżywotny	+	rzeźbić	+	CO

3. koryto rzeki

Definicja

powodować powstanie trwałych zmian w ukształtowaniu powierzchni ziemi lub innej planety

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu

CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat gwiazdy i planety

Połączenia

rzeka, wiatr, woda rzeźbi coś; opady rzeźbią coś
rzeźbić doliny, groty, jaskinie, koryto (rzeki), szczeliny...; powierzchnię, teren

Cytaty

	23 lata temu sondy Viking dostarczyły pierwszych dowodów na to, że powierzchnię Marsa rzeźbiła woda. źródło: NKJP: Kosmos, Gazeta Wyborcza, 1999-03-09
	Słynny kanion rzeki Kolorado powstał dzięki jednoczesnemu działaniu dwóch zjawisk — powolnemu wypiętrzaniu się płaskowyżu Kolorado i niezmiennemu biegowi rzeki, która w ciągu tysiącleci rzeźbiła sobie coraz głębsze koryto [...]. źródło: NKJP: (k): KANION JAK GĘSIE SZYJE, Poznaj Świat, 1987
	Grupę piaskowców i zlepieńców, wydźwigniętą z dna morskiego, rzeźbią od milionów lat zmienne czynniki atmosferyczne [...]. źródło: NKJP: Jan Gać: Grecja kulturowy przewodnik po Grecji bizantyńskiej, 2007
	Wody rzeki w tym miejscu swobodnie meandrują, w naturalny sposób rzeźbiąc teren, sprawiając, że koryto Odry stale się przemieszcza. źródło: NKJP: (Adk): Meandry skarbów, Nowiny Raciborskie, 2005-11-01

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzeźbię	rzeźbimy
2 os.	rzeźbisz	rzeźbicie
3 os.	rzeźbi	rzeźbią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzeźbiłem +(e)m rzeźbił	rzeźbiłam +(e)m rzeźbiła	rzeźbiłom +(e)m rzeźbiło	rzeźbiliśmy +(e)śmy rzeźbili	rzeźbiłyśmy +(e)śmy rzeźbiły
2 os.	rzeźbiłeś +(e)ś rzeźbił	rzeźbiłaś +(e)ś rzeźbiła	rzeźbiłoś +(e)ś rzeźbiło	rzeźbiliście +(e)ście rzeźbili	rzeźbiłyście +(e)ście rzeźbiły
3 os.	rzeźbił	rzeźbiła	rzeźbiło	rzeźbili	rzeźbiły

bezosobnik: rzeźbiono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rzeźbił będę rzeźbić	będę rzeźbiła będę rzeźbić	będę rzeźbiło będę rzeźbić	będziemy rzeźbili będziemy rzeźbić	będziemy rzeźbiły będziemy rzeźbić
2 os.	będziesz rzeźbił będziesz rzeźbić	będziesz rzeźbiła będziesz rzeźbić	będziesz rzeźbiło będziesz rzeźbić	będziecie rzeźbili będziecie rzeźbić	będziecie rzeźbiły będziecie rzeźbić
3 os.	będzie rzeźbił będzie rzeźbić	będzie rzeźbiła będzie rzeźbić	będzie rzeźbiło będzie rzeźbić	będą rzeźbili będą rzeźbić	będą rzeźbiły będą rzeźbić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzeźbijmy rzeźbmy
2 os.	rzeźb rzeźbij	rzeźbcie rzeźbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzeźbiłbym bym rzeźbił	rzeźbiłabym bym rzeźbiła	rzeźbiłobym bym rzeźbiło	rzeźbilibyśmy byśmy rzeźbili	rzeźbiłybyśmy byśmy rzeźbiły
2 os.	rzeźbiłbyś byś rzeźbił	rzeźbiłabyś byś rzeźbiła	rzeźbiłobyś byś rzeźbiło	rzeźbilibyście byście rzeźbili	rzeźbiłybyście byście rzeźbiły
3 os.	rzeźbiłby by rzeźbił	rzeźbiłaby by rzeźbiła	rzeźbiłoby by rzeźbiło	rzeźbiliby by rzeźbili	rzeźbiłyby by rzeźbiły

bezosobnik: rzeźbiono by

bezokolicznik: rzeźbić

imiesłów przysłówkowy współczesny: rzeźbiąc

gerundium: rzeźbienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzeźbienie	rzeźbienia
D.	rzeźbienia	rzeźbień
C.	rzeźbieniu	rzeźbieniom
B.	rzeźbienie	rzeźbienia
N.	rzeźbieniem	rzeźbieniami
Ms.	rzeźbieniu	rzeźbieniach
W.	rzeźbienie	rzeźbienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rzeźbiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiąca
D.	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącej
C.	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącej
B.	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiącą
N.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącą
Ms.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiące
D.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących
C.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym
B.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiące
N.	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi
Ms.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzeźbiony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzeźbiony	rzeźbiony	rzeźbiony	rzeźbione	rzeźbiona
D.	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionej
C.	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionej
B.	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbiony	rzeźbione	rzeźbioną
N.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbioną
Ms.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzeźbieni	rzeźbieni	rzeźbione	rzeźbione
D.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych
C.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym
B.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbione
N.	rzeźbionymi	rzeźbionymi	rzeźbionymi	rzeźbionymi
Ms.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych

odpowiednik aspektowy: wyrzeźbić

Składnia

Rz nieżywotny

rzeźbić

4. skarpę

Definicja

stanowić ukształtowanie jakiejś powierzchni lub terenu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu

Połączenia

jary, wąwozy rzeźbią coś
rzeźbić skarpę

Cytaty

Tu na pagórkach lewobrzeżnej skarpy, którą rzeźbią pełne uroku jary i wąwozy, leży Gorzędziej, jedna z najstarszych miejscowości grodowych na Pomorzu.

źródło: NKJP: (an): Folder w kilku językach, Dziennik Bałtycki, 2005-05-06

W odległości wyciągniętego ramienia zionęła kilkudziesięciometrowa skalista czeluść, jej mroczny spód rzeźbiło kamieniste łożysko dawno wyschniętej rzeki lub strumienia.

źródło: NKJP: Christian Skrzyposzek: Mojra, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzeźbię	rzeźbimy
2 os.	rzeźbisz	rzeźbicie
3 os.	rzeźbi	rzeźbią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzeźbiłem +(e)m rzeźbił	rzeźbiłam +(e)m rzeźbiła	rzeźbiłom +(e)m rzeźbiło	rzeźbiliśmy +(e)śmy rzeźbili	rzeźbiłyśmy +(e)śmy rzeźbiły
2 os.	rzeźbiłeś +(e)ś rzeźbił	rzeźbiłaś +(e)ś rzeźbiła	rzeźbiłoś +(e)ś rzeźbiło	rzeźbiliście +(e)ście rzeźbili	rzeźbiłyście +(e)ście rzeźbiły
3 os.	rzeźbił	rzeźbiła	rzeźbiło	rzeźbili	rzeźbiły

bezosobnik: rzeźbiono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rzeźbił będę rzeźbić	będę rzeźbiła będę rzeźbić	będę rzeźbiło będę rzeźbić	będziemy rzeźbili będziemy rzeźbić	będziemy rzeźbiły będziemy rzeźbić
2 os.	będziesz rzeźbił będziesz rzeźbić	będziesz rzeźbiła będziesz rzeźbić	będziesz rzeźbiło będziesz rzeźbić	będziecie rzeźbili będziecie rzeźbić	będziecie rzeźbiły będziecie rzeźbić
3 os.	będzie rzeźbił będzie rzeźbić	będzie rzeźbiła będzie rzeźbić	będzie rzeźbiło będzie rzeźbić	będą rzeźbili będą rzeźbić	będą rzeźbiły będą rzeźbić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzeźbijmy rzeźbmy
2 os.	rzeźb rzeźbij	rzeźbcie rzeźbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzeźbiłbym bym rzeźbił	rzeźbiłabym bym rzeźbiła	rzeźbiłobym bym rzeźbiło	rzeźbilibyśmy byśmy rzeźbili	rzeźbiłybyśmy byśmy rzeźbiły
2 os.	rzeźbiłbyś byś rzeźbił	rzeźbiłabyś byś rzeźbiła	rzeźbiłobyś byś rzeźbiło	rzeźbilibyście byście rzeźbili	rzeźbiłybyście byście rzeźbiły
3 os.	rzeźbiłby by rzeźbił	rzeźbiłaby by rzeźbiła	rzeźbiłoby by rzeźbiło	rzeźbiliby by rzeźbili	rzeźbiłyby by rzeźbiły

bezosobnik: rzeźbiono by

bezokolicznik: rzeźbić

imiesłów przysłówkowy współczesny: rzeźbiąc

gerundium: rzeźbienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzeźbienie	rzeźbienia
D.	rzeźbienia	rzeźbień
C.	rzeźbieniu	rzeźbieniom
B.	rzeźbienie	rzeźbienia
N.	rzeźbieniem	rzeźbieniami
Ms.	rzeźbieniu	rzeźbieniach
W.	rzeźbienie	rzeźbienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rzeźbiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiąca
D.	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącej
C.	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącej
B.	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiącą
N.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącą
Ms.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiące
D.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących
C.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym
B.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiące
N.	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi
Ms.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzeźbiony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzeźbiony	rzeźbiony	rzeźbiony	rzeźbione	rzeźbiona
D.	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionej
C.	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionej
B.	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbiony	rzeźbione	rzeźbioną
N.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbioną
Ms.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzeźbieni	rzeźbieni	rzeźbione	rzeźbione
D.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych
C.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym
B.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbione
N.	rzeźbionymi	rzeźbionymi	rzeźbionymi	rzeźbionymi
Ms.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych

Składnia

Rz nieżywotny

rzeźbić

5. kontury

Definicja

oświetlając, czynić coś wyrazistszym

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

słońce, światło rzeźbi coś
rzeźbić kontury czegoś

Cytaty

Punktowe halogeny i boczne, ciepłe światło rzeźbią to wnętrze.

źródło: NKJP: Katarzyna Jaruzelska-kastory: Galeria domowa, Gazeta Wyborcza, 1999-04-17

[...] z niepokojem wpatrywał się w intensywne styczniowe słońce, które ostro rzeźbiło kontury biblioteki Politechniki, widocznej z okna komendy policji.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzeźbię	rzeźbimy
2 os.	rzeźbisz	rzeźbicie
3 os.	rzeźbi	rzeźbią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzeźbiłem +(e)m rzeźbił	rzeźbiłam +(e)m rzeźbiła	rzeźbiłom +(e)m rzeźbiło	rzeźbiliśmy +(e)śmy rzeźbili	rzeźbiłyśmy +(e)śmy rzeźbiły
2 os.	rzeźbiłeś +(e)ś rzeźbił	rzeźbiłaś +(e)ś rzeźbiła	rzeźbiłoś +(e)ś rzeźbiło	rzeźbiliście +(e)ście rzeźbili	rzeźbiłyście +(e)ście rzeźbiły
3 os.	rzeźbił	rzeźbiła	rzeźbiło	rzeźbili	rzeźbiły

bezosobnik: rzeźbiono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rzeźbił będę rzeźbić	będę rzeźbiła będę rzeźbić	będę rzeźbiło będę rzeźbić	będziemy rzeźbili będziemy rzeźbić	będziemy rzeźbiły będziemy rzeźbić
2 os.	będziesz rzeźbił będziesz rzeźbić	będziesz rzeźbiła będziesz rzeźbić	będziesz rzeźbiło będziesz rzeźbić	będziecie rzeźbili będziecie rzeźbić	będziecie rzeźbiły będziecie rzeźbić
3 os.	będzie rzeźbił będzie rzeźbić	będzie rzeźbiła będzie rzeźbić	będzie rzeźbiło będzie rzeźbić	będą rzeźbili będą rzeźbić	będą rzeźbiły będą rzeźbić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzeźbijmy rzeźbmy
2 os.	rzeźb rzeźbij	rzeźbcie rzeźbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzeźbiłbym bym rzeźbił	rzeźbiłabym bym rzeźbiła	rzeźbiłobym bym rzeźbiło	rzeźbilibyśmy byśmy rzeźbili	rzeźbiłybyśmy byśmy rzeźbiły
2 os.	rzeźbiłbyś byś rzeźbił	rzeźbiłabyś byś rzeźbiła	rzeźbiłobyś byś rzeźbiło	rzeźbilibyście byście rzeźbili	rzeźbiłybyście byście rzeźbiły
3 os.	rzeźbiłby by rzeźbił	rzeźbiłaby by rzeźbiła	rzeźbiłoby by rzeźbiło	rzeźbiliby by rzeźbili	rzeźbiłyby by rzeźbiły

bezosobnik: rzeźbiono by

bezokolicznik: rzeźbić

imiesłów przysłówkowy współczesny: rzeźbiąc

gerundium: rzeźbienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzeźbienie	rzeźbienia
D.	rzeźbienia	rzeźbień
C.	rzeźbieniu	rzeźbieniom
B.	rzeźbienie	rzeźbienia
N.	rzeźbieniem	rzeźbieniami
Ms.	rzeźbieniu	rzeźbieniach
W.	rzeźbienie	rzeźbienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rzeźbiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiąca
D.	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącej
C.	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącej
B.	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiącą
N.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącą
Ms.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiące
D.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących
C.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym
B.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiące
N.	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi
Ms.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzeźbiony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzeźbiony	rzeźbiony	rzeźbiony	rzeźbione	rzeźbiona
D.	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionej
C.	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionej
B.	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbiony	rzeźbione	rzeźbioną
N.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbioną
Ms.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzeźbieni	rzeźbieni	rzeźbione	rzeźbione
D.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych
C.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym
B.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbione
N.	rzeźbionymi	rzeźbionymi	rzeźbionymi	rzeźbionymi
Ms.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych

Składnia

Rz nieżywotny

rzeźbić

6. tekst

Definicja

pot. żart.

mozolnie przygotowywać coś, przez długi czas zmieniając i poprawiając szczegóły

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język pisanie

Cytaty

	Kepler, zanim odważył się wygłosić swoje spostrzeżenia o ruchu planet, siedział długo nad szczegółami i rzeźbił swoją teorię. źródło: Jan Kozłowski: Uczeni pod pręgierzem krytyki, Forum Akademickie, 2001-03 (forumakad.pl)
	Interesują nas odcienie literatury, a reszta sztuk ma w tym piśmie funkcje służebne i poboczne. Nie zajmiemy się wernisażem, nie zrobimy wywiadu z malarzem – no, chyba że napisze książkę albo zacznie rzeźbić wiersze. źródło: Internet: festiwal.czasopism.pl
	[...] mój M. postanowił nadrobić zaległości i po 3 latach w końcu się obronić, więc od miesiąca siedzi i rzeźbi pracę magisterską. źródło: Internet: zapytajpolozna.pl/
	[...] i o to właśnie chodzi, człowiek rzeźbi tekst ile wlezie, sprawdza, kreśli, zmienia, a i tak niedostatecznie precyzyjnie się wypowie. źródło: Internet: blogomotive.pl

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rzeźbię	rzeźbimy
2 os.	rzeźbisz	rzeźbicie
3 os.	rzeźbi	rzeźbią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzeźbiłem +(e)m rzeźbił	rzeźbiłam +(e)m rzeźbiła	rzeźbiłom +(e)m rzeźbiło	rzeźbiliśmy +(e)śmy rzeźbili	rzeźbiłyśmy +(e)śmy rzeźbiły
2 os.	rzeźbiłeś +(e)ś rzeźbił	rzeźbiłaś +(e)ś rzeźbiła	rzeźbiłoś +(e)ś rzeźbiło	rzeźbiliście +(e)ście rzeźbili	rzeźbiłyście +(e)ście rzeźbiły
3 os.	rzeźbił	rzeźbiła	rzeźbiło	rzeźbili	rzeźbiły

bezosobnik: rzeźbiono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rzeźbił będę rzeźbić	będę rzeźbiła będę rzeźbić	będę rzeźbiło będę rzeźbić	będziemy rzeźbili będziemy rzeźbić	będziemy rzeźbiły będziemy rzeźbić
2 os.	będziesz rzeźbił będziesz rzeźbić	będziesz rzeźbiła będziesz rzeźbić	będziesz rzeźbiło będziesz rzeźbić	będziecie rzeźbili będziecie rzeźbić	będziecie rzeźbiły będziecie rzeźbić
3 os.	będzie rzeźbił będzie rzeźbić	będzie rzeźbiła będzie rzeźbić	będzie rzeźbiło będzie rzeźbić	będą rzeźbili będą rzeźbić	będą rzeźbiły będą rzeźbić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rzeźbijmy rzeźbmy
2 os.	rzeźb rzeźbij	rzeźbcie rzeźbijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rzeźbiłbym bym rzeźbił	rzeźbiłabym bym rzeźbiła	rzeźbiłobym bym rzeźbiło	rzeźbilibyśmy byśmy rzeźbili	rzeźbiłybyśmy byśmy rzeźbiły
2 os.	rzeźbiłbyś byś rzeźbił	rzeźbiłabyś byś rzeźbiła	rzeźbiłobyś byś rzeźbiło	rzeźbilibyście byście rzeźbili	rzeźbiłybyście byście rzeźbiły
3 os.	rzeźbiłby by rzeźbił	rzeźbiłaby by rzeźbiła	rzeźbiłoby by rzeźbiło	rzeźbiliby by rzeźbili	rzeźbiłyby by rzeźbiły

bezosobnik: rzeźbiono by

bezokolicznik: rzeźbić

imiesłów przysłówkowy współczesny: rzeźbiąc

gerundium: rzeźbienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rzeźbienie	rzeźbienia
D.	rzeźbienia	rzeźbień
C.	rzeźbieniu	rzeźbieniom
B.	rzeźbienie	rzeźbienia
N.	rzeźbieniem	rzeźbieniami
Ms.	rzeźbieniu	rzeźbieniach
W.	rzeźbienie	rzeźbienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: rzeźbiący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiąca
D.	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiącej
C.	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącemu	rzeźbiącej
B.	rzeźbiącego	rzeźbiącego	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiącą
N.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącą
Ms.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzeźbiący	rzeźbiący	rzeźbiące	rzeźbiące
D.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących
C.	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym	rzeźbiącym
B.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiące
N.	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi	rzeźbiącymi
Ms.	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących	rzeźbiących

imiesłów przymiotnikowy bierny: rzeźbiony

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rzeźbiony	rzeźbiony	rzeźbiony	rzeźbione	rzeźbiona
D.	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbionej
C.	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionemu	rzeźbionej
B.	rzeźbionego	rzeźbionego	rzeźbiony	rzeźbione	rzeźbioną
N.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbioną
Ms.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rzeźbieni	rzeźbieni	rzeźbione	rzeźbione
D.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych
C.	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym	rzeźbionym
B.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbione
N.	rzeźbionymi	rzeźbionymi	rzeźbionymi	rzeźbionymi
Ms.	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych	rzeźbionych

odpowiednik aspektowy: wyrzeźbić

Składnia

rzeźbić

Data ostatniej modyfikacji: 11.09.2015