UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zgęstnieć

zgęstnąć

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Pochodzenie

Zob. gęsty

1. o miodzie

Definicja

stać się mniej płynnym

Warianty

zgęstnąć

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z przyrządzaniem jedzenia

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	zagęścić się
	antonimy:	rozrzedzić się, zrzednąć, zrzednieć

Połączenia

budyń, sos, syrop zgęstniał; farba, masa, zaprawa zgęstniała
zgęstnieć do konsystencji czegoś
zgęstnieć wyraźnie
zgęstnieć i pociemnieć; narosnąć i zgęstnieć

Cytaty

	Grochówka, mówię ci, najlepsze jedzenie. Na cały tydzień nagotujesz i potem tylko się odgrzewa. Zgęstnieje, to dolejesz wody i prawie jej nie ubywa. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996
	Krew pulsowała mu w skroniach, bolała pierś, ślina zgęstniała, nachodziła go duszność. źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949
	Gdy masa napęcznieje i zgęstnieje, należy dodać łyżkę oleju [...] i wymieszać. źródło: NKJP: (ICH): Co znajdziemy w sklepach z dietetyczną żywnością, Dziennik Bałtycki, 2000-10-05
	[...] „szybkie” desery nie zawierają niczego innego, niż klasyczne składniki. Są one jedynie specjalnie spreparowane, by po zalaniu gorącą wodą „napuchły” i spowodowały zgęstnienie słodkiego dania. źródło: NKJP: Beata Sypuła: Szybki deser, Dziennik Zachodni, 2002-09-05

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zgęstnieję	zgęstniejemy
2 os.	zgęstniejesz	zgęstniejecie
3 os.	zgęstnieje	zgęstnieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgęstniałem +(e)m zgęstniał	zgęstniałam +(e)m zgęstniała	zgęstniałom +(e)m zgęstniało	zgęstnieliśmy +(e)śmy zgęstnieli	zgęstniałyśmy +(e)śmy zgęstniały
2 os.	zgęstniałeś +(e)ś zgęstniał	zgęstniałaś +(e)ś zgęstniała	zgęstniałoś +(e)ś zgęstniało	zgęstnieliście +(e)ście zgęstnieli	zgęstniałyście +(e)ście zgęstniały
3 os.	zgęstniał	zgęstniała	zgęstniało	zgęstnieli	zgęstniały

bezosobnik: zgęstniano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zgęstniejmy
2 os.	zgęstniej	zgęstniejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgęstniałbym bym zgęstniał	zgęstniałabym bym zgęstniała	zgęstniałobym bym zgęstniało	zgęstnielibyśmy byśmy zgęstnieli	zgęstniałybyśmy byśmy zgęstniały
2 os.	zgęstniałbyś byś zgęstniał	zgęstniałabyś byś zgęstniała	zgęstniałobyś byś zgęstniało	zgęstnielibyście byście zgęstnieli	zgęstniałybyście byście zgęstniały
3 os.	zgęstniałby by zgęstniał	zgęstniałaby by zgęstniała	zgęstniałoby by zgęstniało	zgęstnieliby by zgęstnieli	zgęstniałyby by zgęstniały

bezosobnik: zgęstniano by

bezokolicznik: zgęstnieć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zgęstniawszy

gerundium: zgęstnienie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zgęstnienie	zgęstnienia
D.	zgęstnienia	zgęstnień
C.	zgęstnieniu	zgęstnieniom
B.	zgęstnienie	zgęstnienia
N.	zgęstnieniem	zgęstnieniami
Ms.	zgęstnieniu	zgęstnieniach
W.	zgęstnienie	zgęstnienia

odpowiednik aspektowy: gęstnieć

Składnia

Rz_nieżywotny

zgęstnieć

2. o mgle

Definicja

stać się bardziej nieprzeniknionym dla wzroku

Warianty

zgęstnąć

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

CZŁOWIEK I PRZYRODA Pogoda zjawiska atmosferyczne

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	zagęścić się
	antonimy:	rozrzedzić się, zrzednąć, zrzednieć

Połączenia

mrok zgęstniał; mgła zgęstniała

Cytaty

	Nikt na razie nie zwrócił uwagi na to, że mgiełki, pół godziny temu delikatnym haftem pokrywające niebo, zgęstniały, tworząc gruby szarawy kożuch. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Zorro, załóż okulary!, 2001
	Ciemności zgęstniały, jakby noc zapadła. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Muza, 1972
	W jasny dzień z wichrem zgęstniał mrok, jakby wzeszło czarne słońce. źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978
	Nieznajomy znika poza altaną, w zmierzchu, który tymczasem zgęstniał. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 3, 1974

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zgęstnieję	zgęstniejemy
2 os.	zgęstniejesz	zgęstniejecie
3 os.	zgęstnieje	zgęstnieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgęstniałem +(e)m zgęstniał	zgęstniałam +(e)m zgęstniała	zgęstniałom +(e)m zgęstniało	zgęstnieliśmy +(e)śmy zgęstnieli	zgęstniałyśmy +(e)śmy zgęstniały
2 os.	zgęstniałeś +(e)ś zgęstniał	zgęstniałaś +(e)ś zgęstniała	zgęstniałoś +(e)ś zgęstniało	zgęstnieliście +(e)ście zgęstnieli	zgęstniałyście +(e)ście zgęstniały
3 os.	zgęstniał	zgęstniała	zgęstniało	zgęstnieli	zgęstniały

bezosobnik: zgęstniano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zgęstniejmy
2 os.	zgęstniej	zgęstniejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgęstniałbym bym zgęstniał	zgęstniałabym bym zgęstniała	zgęstniałobym bym zgęstniało	zgęstnielibyśmy byśmy zgęstnieli	zgęstniałybyśmy byśmy zgęstniały
2 os.	zgęstniałbyś byś zgęstniał	zgęstniałabyś byś zgęstniała	zgęstniałobyś byś zgęstniało	zgęstnielibyście byście zgęstnieli	zgęstniałybyście byście zgęstniały
3 os.	zgęstniałby by zgęstniał	zgęstniałaby by zgęstniała	zgęstniałoby by zgęstniało	zgęstnieliby by zgęstnieli	zgęstniałyby by zgęstniały

bezosobnik: zgęstniano by

bezokolicznik: zgęstnieć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zgęstniawszy

gerundium: zgęstnienie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zgęstnienie	zgęstnienia
D.	zgęstnienia	zgęstnień
C.	zgęstnieniu	zgęstnieniom
B.	zgęstnienie	zgęstnienia
N.	zgęstnieniem	zgęstnieniami
Ms.	zgęstnieniu	zgęstnieniach
W.	zgęstnienie	zgęstnienia

odpowiednik aspektowy: gęstnieć

Składnia

Rz_nieżywotny

zgęstnieć

3. o zapachu

Definicja

stać się bardziej wyczuwanym, zwłaszcza węchem

Warianty

zgęstnąć

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii zapachy

Połączenia

fetor, smród, zapach zgęstniał; powietrze zgęstniało od czegoś
zgęstnieć od zapachu czegoś
zgęstnieć w powietrzu

Cytaty

	Dookoła zatupały kopyta, zgęstniał odór końskiego i ludzkiego potu. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002
	Z prawej zabrzmiał nieznaczny dźwięk, zgęstniał, zamienił się w odległy warkot silników spalinowych. źródło: NKJP: Dariusz Żukowski: Miłość morderców, 2009
	Powietrze wokół lokomotywy zgęstniało od żaru, ścięło się niczym żelatyna. źródło: NKJP: Radosław Kobierski: Harar, 2005
	Po południu upał zgęstniał. Wyciągnąłem materac z łóżka i rozłożyłem go na werandzie. źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem: (Francja 1940-1944), 1957

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zgęstnieję	zgęstniejemy
2 os.	zgęstniejesz	zgęstniejecie
3 os.	zgęstnieje	zgęstnieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgęstniałem +(e)m zgęstniał	zgęstniałam +(e)m zgęstniała	zgęstniałom +(e)m zgęstniało	zgęstnieliśmy +(e)śmy zgęstnieli	zgęstniałyśmy +(e)śmy zgęstniały
2 os.	zgęstniałeś +(e)ś zgęstniał	zgęstniałaś +(e)ś zgęstniała	zgęstniałoś +(e)ś zgęstniało	zgęstnieliście +(e)ście zgęstnieli	zgęstniałyście +(e)ście zgęstniały
3 os.	zgęstniał	zgęstniała	zgęstniało	zgęstnieli	zgęstniały

bezosobnik: zgęstniano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zgęstniejmy
2 os.	zgęstniej	zgęstniejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgęstniałbym bym zgęstniał	zgęstniałabym bym zgęstniała	zgęstniałobym bym zgęstniało	zgęstnielibyśmy byśmy zgęstnieli	zgęstniałybyśmy byśmy zgęstniały
2 os.	zgęstniałbyś byś zgęstniał	zgęstniałabyś byś zgęstniała	zgęstniałobyś byś zgęstniało	zgęstnielibyście byście zgęstnieli	zgęstniałybyście byście zgęstniały
3 os.	zgęstniałby by zgęstniał	zgęstniałaby by zgęstniała	zgęstniałoby by zgęstniało	zgęstnieliby by zgęstnieli	zgęstniałyby by zgęstniały

bezosobnik: zgęstniano by

bezokolicznik: zgęstnieć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zgęstniawszy

gerundium: zgęstnienie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zgęstnienie	zgęstnienia
D.	zgęstnienia	zgęstnień
C.	zgęstnieniu	zgęstnieniom
B.	zgęstnienie	zgęstnienia
N.	zgęstnieniem	zgęstnieniami
Ms.	zgęstnieniu	zgęstnieniach
W.	zgęstnienie	zgęstnienia

odpowiednik aspektowy: gęstnieć

Składnia

Rz_nieżywotny	+	zgęstnieć	+	(GDZIE)
Rz_nieżywotny	+	zgęstnieć	+	od CZEGO

4. o tłumie

Definicja

stać się liczniejszym i bardziej zwartym

Warianty

zgęstnąć

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	zagęścić się
	antonimy:	rozrzedzić się, zrzednąć, zrzednieć

Połączenia

las, tłum zgęstniał; włosy zgęstniały

Cytaty

	Podczas gdy ja wcielałam się w manekina, tłum za moimi plecami zgęstniał w ścianę, uciętą równo na krawędzi ulicy, wyczekującą. źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006
	Krople deszczu zgęstniały, można było już zmoknąć. źródło: NKJP: Leon Pawlik: Ankara, 1998
	- To szałas pasterski [...]. - Pasterki wypasają tu swoje stada, by w chłodniejszym powietrzu zgęstniała im sierść. źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Przekraczając światło, maszynopis
	Dla rozgrzewki szli przyspieszonym krokiem drogą polną, która prowadziła ich znów w las. Wkrótce leśne poszycie zgęstniało, pojawiły się krzaki wikliny. źródło: NKJP: Alfons Filar: Śladami tatrzańskich kurierów, 1995

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zgęstnieję	zgęstniejemy
2 os.	zgęstniejesz	zgęstniejecie
3 os.	zgęstnieje	zgęstnieją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgęstniałem +(e)m zgęstniał	zgęstniałam +(e)m zgęstniała	zgęstniałom +(e)m zgęstniało	zgęstnieliśmy +(e)śmy zgęstnieli	zgęstniałyśmy +(e)śmy zgęstniały
2 os.	zgęstniałeś +(e)ś zgęstniał	zgęstniałaś +(e)ś zgęstniała	zgęstniałoś +(e)ś zgęstniało	zgęstnieliście +(e)ście zgęstnieli	zgęstniałyście +(e)ście zgęstniały
3 os.	zgęstniał	zgęstniała	zgęstniało	zgęstnieli	zgęstniały

bezosobnik: zgęstniano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zgęstniejmy
2 os.	zgęstniej	zgęstniejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zgęstniałbym bym zgęstniał	zgęstniałabym bym zgęstniała	zgęstniałobym bym zgęstniało	zgęstnielibyśmy byśmy zgęstnieli	zgęstniałybyśmy byśmy zgęstniały
2 os.	zgęstniałbyś byś zgęstniał	zgęstniałabyś byś zgęstniała	zgęstniałobyś byś zgęstniało	zgęstnielibyście byście zgęstnieli	zgęstniałybyście byście zgęstniały
3 os.	zgęstniałby by zgęstniał	zgęstniałaby by zgęstniała	zgęstniałoby by zgęstniało	zgęstnieliby by zgęstnieli	zgęstniałyby by zgęstniały

bezosobnik: zgęstniano by

bezokolicznik: zgęstnieć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zgęstniawszy

gerundium: zgęstnienie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zgęstnienie	zgęstnienia
D.	zgęstnienia	zgęstnień
C.	zgęstnieniu	zgęstnieniom
B.	zgęstnienie	zgęstnienia
N.	zgęstnieniem	zgęstnieniami
Ms.	zgęstnieniu	zgęstnieniach
W.	zgęstnienie	zgęstnienia

odpowiednik aspektowy: gęstnieć

Frazeologizmy

atmosfera zgęstniała

Data ostatniej modyfikacji: 27.08.2018