UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

polecić

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. polecę
 polecimy
2 os. polecisz
 polecicie
3 os. poleci
 polecą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. poleciłem
+(e)m polecił
 poleciłam
+(e)m poleciła
 poleciłom
+(e)m poleciło
 poleciliśmy
+(e)śmy polecili
 poleciłyśmy
+(e)śmy poleciły
2 os. poleciłeś
+(e)ś polecił
 poleciłaś
+(e)ś poleciła
 poleciłoś
+(e)ś poleciło
 poleciliście
+(e)ście polecili
 poleciłyście
+(e)ście poleciły
3 os. polecił
 poleciła
 poleciło
 polecili
 poleciły

bezosobnik: polecono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. polećmy
2 os. poleć
 polećcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. poleciłbym
bym polecił
 poleciłabym
bym poleciła
 poleciłobym
bym poleciło
 polecilibyśmy
byśmy polecili
 poleciłybyśmy
byśmy poleciły
2 os. poleciłbyś
byś polecił
 poleciłabyś
byś poleciła
 poleciłobyś
byś poleciło
 polecilibyście
byście polecili
 poleciłybyście
byście poleciły
3 os. poleciłby
by polecił
 poleciłaby
by poleciła
 poleciłoby
by poleciło
 poleciliby
by polecili
 poleciłyby
by poleciły

bezosobnik: polecono by

bezokolicznik: polecić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: poleciwszy

gerundium: polecenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: polecony

odpowiednik aspektowy: polecać

Pochodzenie

Od psł. *lětěti 'powierzać opiece, przekazywać, dawać', czasownika odrzeczownikowego od psł. *lětь 'swoboda, wolność' (Bor)

1. komuś zrobić coś

Definicja

powiedzieć komuś, żeby coś zrobił

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Połączenia

  • szef, zwierzchnik polecił
  • polecić podwładnemu, pracownikowi, sekretarce, szeregowemu, żołnierzowi
  • polecić przetłumaczenie, sporządzenie, wykonanie, zrobienie czegoś
  • polecić opracować, przygotować, utworzyć, wdrożyć, wykonać, zgłosić, zrobić coś; aresztować, ugościć, zabić kogoś; wstrzymać prace, wszcząć śledztwo

Cytaty

Ribbentrop osobiście opracował projekty uchwały o „niepodległości” i polecił przełożyć go natychmiast na język słowacki.

źródło: KWSJP: Karol Grünberg, Bolesław Otręba: Joachim von Ribbentrop: szef hitlerowskiej dyplomacji, 1995

18 grudnia otrzymał depeszę lorda Russela, w której polecono mu, aby zażądał wydania Masona i Slidella.

źródło: KWSJP: Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 1999

- Proszę podejść do stołu i narysować ustawienie wiertnicy - polecił świadkowi sędzia Marcin Frankowicz.

źródło: NKJP: Maja Grohman: Mierzenie chodnika, Gazeta Wrocławska, 2001-07-10

Dygat miał grypę i nie mógł być na premierze. Polecił Konwickiemu zrelacjonowanie tego, co się tam będzie działo.

źródło: NKJP: Katarzyna Janowska: Jak wywołałem tamtą wojnę, Polityka, 2008-02-02

Składnia

Rzosobowy + polecić +
(KOMU) + BEZOKOLICZNIK
Rzosobowy + polecić +
(KOMU) + żeby ZDANIE
Rzosobowy + polecić +
(KOMU) + MOWA WPROST
Rzosobowy + polecić +
(KOMU) + CO

Informacja normatywna

W schemacie 4 na pozycji biernika zwykle ger.

2. towar w sklepie

Definicja

wydając pochlebną opinię o jakiejś rzeczy lub osobie, zachęcić kogoś do skorzystania z tej rzeczy lub z usług tej osoby

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes reklama i marketing

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zarekomendować

Połączenia

  • polecić czytelnikom, klientom, odbiorcom, telewidzom, turystom, zwiedzającym
  • polecić artykuł, film, lekturę, książkę, przedstawienie, towar, wystawę; kandydata, pracownika, prawnika
  • gorąco polecić

Cytaty

Proszę powiedzieć, w jakich okolicznościach i kto polecił pana do pracy w Radzie Nadzorczej PKN Orlen.

źródło: KWSJP: Stenogram z 67. posiedzenia Komisji Śledczej 30 kwietnia 2005 r.

Chciała załatwić kartę stałego pobytu i zezwolenie na pracę. Poszła do departamentu spraw obywatelskich MSW. [...] Pokazali drzwi. Znajomi polecili jej prawnika, a ten wymyślił, że jedynym sposobem, żeby tu zostać, to wyjść za mąż.

źródło: NKJP: Jagienka Wilczak: Gala Anonima, Polityka, 2001-01-13

Na odjezdnym polecił na swoje miejsce młodego prawnika z Orleanu.

źródło: NKJP: Józef Hen: Ja, Michał z Montaigne?, 2009

Miłośnikom gwiezdnej sagi można polecić tę opowieść ze względu na ciekawą postać głównego bohatera.

źródło: NKJP: Marcin Osuch: „Gwiezdne Wojny” tylko dla fanów, Esensja, 2008, nr 8

Składnia

Rzosobowy + polecić +
(KOMU) + KOGO/CO

3. czyjejś opiece

Definicja

poprosić kogoś o opiekę nad kimś lub czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne

Połączenia

  • polecić Bogu; czyjejś opiece, szczególnej trosce
  • polecić córkę, dziecko; dobytek, dom

Cytaty

Marta postawiła Irenkę, poleciła ją opiece Surmowej i wróciła do Hani.

źródło: KWSJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996

Kiedy przed wojną po raz pierwszy pojechał do Paryża, gdzie Lechoń był wtedy attaché kulturalnym polskiej ambasady, ojciec polecił go jego opiece.

źródło: KWSJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet: wybór z pamięci 90-latka, 2004

Wkrótce wpadła w oko grupie nauczycielek [...], które wspomagały dziewczęta-emigrantki zamierzające studiować we Francji. Władze uniwersytetu wieczorowego poleciły im Ewę jako młodą osobę zasługującą na wsparcie, a o bardzo ograniczonych środkach do życia.

źródło: NKJP: Stefan Leder, Witold Leder: Czerwona nić : ze wspomnień i prac rodziny Lederów, 2005

[...] w pierwszym dniu sierpnia, poleciwszy dom opiece Genowefy, wynajął w remizie dorożkę i pojechał do Sieprawia.

źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Krakowska żałoba, 2006

Składnia

Rzosobowy + polecić +
KOMU/CZEMU + KOGO/CO
Data ostatniej modyfikacji: 15.09.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN