Chronologizacja
Pochodzenie
Czasownik z przedrostkiem przy- od psł. *verti 'zamykać, zawierać; kryć, chować'
1. do ust
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
Połączenia
- przywrzeć plecami, policzkiem, twarzą
- przywrzeć do szyby, do ściany, do ziemi
- mocno przywrzeć
Cytaty
|
Przywarła usta do moich włosów i szepnęła [...]. źródło: Stanisław Dobiasz: Salto mortale, 1988 (books.google.pl) |
|
|
Awaru leżał na skraju pokładu, nagim ciałem przywarł do desek, rękę zwiesił za burtę i wyczekiwał chwili, gdy falująca woda muśnie koniuszki palców. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Atlantyda, wyspa ognia, 1967 |
|
|
I przywarliśmy jedno do drugiego ostatni raz tej nocy. źródło: NKJP: Wiesław Dymny: Opowiadania zwykłe, 1997 |
|
|
Kilka metrów przede mną [...] uśpione ciepłymi promieniami słońca leżą dwa zwierzaki. Ich ciała - nie dłuższe niż metr, gibkie, z ogonami długimi, grubymi u nasady, zwężającymi się równomiernie ku tyłowi - przywarły do siebie. źródło: NKJP: Marzenna Nowakowska: Polskie safari. Chrapka na żabie udko, Dziennik Zachodni, 2008-03-07 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
przywrę |
przywrzemy |
|||
| 2 os. |
przywrzesz |
przywrzecie |
|||
| 3 os. |
przywrze |
przywrą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przywarłem +(e)m przywarł |
przywarłam +(e)m przywarła |
przywarłom +(e)m przywarło |
przywarliśmy +(e)śmy przywarli |
przywarłyśmy +(e)śmy przywarły |
| 2 os. |
przywarłeś +(e)ś przywarł |
przywarłaś +(e)ś przywarła |
przywarłoś +(e)ś przywarło |
przywarliście +(e)ście przywarli |
przywarłyście +(e)ście przywarły |
| 3 os. |
przywarł |
przywarła |
przywarło |
przywarli |
przywarły |
bezosobnik: przywarto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
przywrzyjmy |
|
| 2 os. |
przywrzyj |
przywrzyjcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przywarłbym bym przywarł |
przywarłabym bym przywarła |
przywarłobym bym przywarło |
przywarlibyśmy byśmy przywarli |
przywarłybyśmy byśmy przywarły |
| 2 os. |
przywarłbyś byś przywarł |
przywarłabyś byś przywarła |
przywarłobyś byś przywarło |
przywarlibyście byście przywarli |
przywarłybyście byście przywarły |
| 3 os. |
przywarłby by przywarł |
przywarłaby by przywarła |
przywarłoby by przywarło |
przywarliby by przywarli |
przywarłyby by przywarły |
bezosobnik: przywarto by
bezokolicznik: przywrzeć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
przywarłszy
gerundium: przywarcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | przywarcie |
przywarcia |
| D. | przywarcia |
przywarć |
| C. | przywarciu |
przywarciom |
| B. | przywarcie |
przywarcia |
| N. | przywarciem |
przywarciami |
| Ms. | przywarciu |
przywarciach |
| W. | przywarcie |
przywarcia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: przywarty
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | przywarty |
przywarty |
przywarty |
przywarte |
przywarta |
| D. | przywartego |
przywartego |
przywartego |
przywartego |
przywartej |
| C. | przywartemu |
przywartemu |
przywartemu |
przywartemu |
przywartej |
| B. | przywartego |
przywartego |
przywarty |
przywarte |
przywartą |
| N. | przywartym |
przywartym |
przywartym |
przywartym |
przywartą |
| Ms. | przywartym |
przywartym |
przywartym |
przywartym |
przywartej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | przywarci |
przywarci |
przywarte |
przywarte |
| D. | przywartych |
przywartych |
przywartych |
przywartych |
| C. | przywartym |
przywartym |
przywartym |
przywartym |
| B. | przywartych |
przywartych |
przywartych |
przywarte |
| N. | przywartymi |
przywartymi |
przywartymi |
przywartymi |
| Ms. | przywartych |
przywartych |
przywartych |
przywartych |
odpowiednik aspektowy: przywierać
Składnia
|
+ | przywrzeć | + |
do KOGO/CZEGO +
(CO | CZYM)
|
2. do garnka
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie
Połączenia
- kasza przywarła; bandaże; muchy, ślimaki przywarły
- przywrzeć do dna, do garnka, do patelni; do szyby; do rany
Cytaty
|
Zagotować wodę ze szczyptą soli i wrzucać pojedynczo knedle do wrzątku. Mieszać, by nie przywarły do dna. źródło: NKJP: Kuchnia świata, Mazowieckie To i Owo, 2004-10-28 |
|
|
Warzywa należy od czasu do czasu mieszać, aby nie przywarły do garnka. źródło: NKJP: Stanisława Olko: Makrobiotyka w polskiej kuchni, czyli powrót do dawnego naturalnego sposobu odżywiania, 1993 |
|
|
- Na parterze [...] z oknami problem - mówi Czytelniczka. - Wygląda na to, że po malowaniu zbyt szybko je zamknięto, więc przywarły tak, że nie mogę ich ruszyć. źródło: NKJP: Elżbieta Socha: Szczelnie jak w akwarium: Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2003-12-09 |
|
|
Cały kadłub obrośnięty jest omułkami. Muszelki kilkucentymetrowego małża przywarły do każdego fragmentu metalu na wraku. Kiedy je odrywam, wzbija się chmura rdzawej zawiesiny - razem z nimi odłazi płatami metal. źródło: NKJP: Marcin Jamkowski: Duchy z głębin Bałtyku. Steuben, Gustloff, Goya, 2010 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
przywrę |
przywrzemy |
|||
| 2 os. |
przywrzesz |
przywrzecie |
|||
| 3 os. |
przywrze |
przywrą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przywarłem +(e)m przywarł |
przywarłam +(e)m przywarła |
przywarłom +(e)m przywarło |
przywarliśmy +(e)śmy przywarli |
przywarłyśmy +(e)śmy przywarły |
| 2 os. |
przywarłeś +(e)ś przywarł |
przywarłaś +(e)ś przywarła |
przywarłoś +(e)ś przywarło |
przywarliście +(e)ście przywarli |
przywarłyście +(e)ście przywarły |
| 3 os. |
przywarł |
przywarła |
przywarło |
przywarli |
przywarły |
bezosobnik: przywarto
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
przywrzyjmy |
|
| 2 os. |
przywrzyj |
przywrzyjcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
przywarłbym bym przywarł |
przywarłabym bym przywarła |
przywarłobym bym przywarło |
przywarlibyśmy byśmy przywarli |
przywarłybyśmy byśmy przywarły |
| 2 os. |
przywarłbyś byś przywarł |
przywarłabyś byś przywarła |
przywarłobyś byś przywarło |
przywarlibyście byście przywarli |
przywarłybyście byście przywarły |
| 3 os. |
przywarłby by przywarł |
przywarłaby by przywarła |
przywarłoby by przywarło |
przywarliby by przywarli |
przywarłyby by przywarły |
bezosobnik: przywarto by
bezokolicznik: przywrzeć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
przywarłszy
gerundium: przywarcie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | przywarcie |
przywarcia |
| D. | przywarcia |
przywarć |
| C. | przywarciu |
przywarciom |
| B. | przywarcie |
przywarcia |
| N. | przywarciem |
przywarciami |
| Ms. | przywarciu |
przywarciach |
| W. | przywarcie |
przywarcia |
odpowiednik aspektowy: przywierać
Składnia
|
|
+ | przywrzeć | + |
do CZEGO
|