Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. piętno
1. zło
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
Połączenia
- napiętnować przestępcę, zdrajcę; kler; egoizm, hipokryzję, obojętność, podłość, pychę; zdradę; zło; wady; rząd, rządzących
- publicznie napiętnować
Cytaty
|
W 1956 napiętnowano go jako stalinowca i posłano na emeryturę. źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Asystent śmierci. Powieść o karykaturach Mahometa, o miłości i nienawiści w Europie, 2007 |
|
|
Autor „Martwych dusz”, jak chyba żaden inny z wielkich dziewiętnastowiecznych rosyjskich pisarzy, potrafił napiętnować wady swoich rodaków. Drwina i ironia były nieodłącznym elementem jego twórczości. źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: East Side Story: Gdzie ludzie ufni i prostoduszni…, Esensja, 2008-10 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
napiętnuję |
napiętnujemy |
|||
| 2 os. |
napiętnujesz |
napiętnujecie |
|||
| 3 os. |
napiętnuje |
napiętnują |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
napiętnowałem +(e)m napiętnował |
napiętnowałam +(e)m napiętnowała |
napiętnowałom +(e)m napiętnowało |
napiętnowaliśmy +(e)śmy napiętnowali |
napiętnowałyśmy +(e)śmy napiętnowały |
| 2 os. |
napiętnowałeś +(e)ś napiętnował |
napiętnowałaś +(e)ś napiętnowała |
napiętnowałoś +(e)ś napiętnowało |
napiętnowaliście +(e)ście napiętnowali |
napiętnowałyście +(e)ście napiętnowały |
| 3 os. |
napiętnował |
napiętnowała |
napiętnowało |
napiętnowali |
napiętnowały |
bezosobnik: napiętnowano
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
napiętnujmy |
|
| 2 os. |
napiętnuj |
napiętnujcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
napiętnowałbym bym napiętnował |
napiętnowałabym bym napiętnowała |
napiętnowałobym bym napiętnowało |
napiętnowalibyśmy byśmy napiętnowali |
napiętnowałybyśmy byśmy napiętnowały |
| 2 os. |
napiętnowałbyś byś napiętnował |
napiętnowałabyś byś napiętnowała |
napiętnowałobyś byś napiętnowało |
napiętnowalibyście byście napiętnowali |
napiętnowałybyście byście napiętnowały |
| 3 os. |
napiętnowałby by napiętnował |
napiętnowałaby by napiętnowała |
napiętnowałoby by napiętnowało |
napiętnowaliby by napiętnowali |
napiętnowałyby by napiętnowały |
bezosobnik: napiętnowano by
bezokolicznik: napiętnować
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
napiętnowawszy
gerundium: napiętnowanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | napiętnowanie |
napiętnowania |
| D. | napiętnowania |
napiętnowań |
| C. | napiętnowaniu |
napiętnowaniom |
| B. | napiętnowanie |
napiętnowania |
| N. | napiętnowaniem |
napiętnowaniami |
| Ms. | napiętnowaniu |
napiętnowaniach |
| W. | napiętnowanie |
napiętnowania |
imiesłów przymiotnikowy bierny: napiętnowany
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | napiętnowany |
napiętnowany |
napiętnowany |
napiętnowane |
napiętnowana |
| D. | napiętnowanego |
napiętnowanego |
napiętnowanego |
napiętnowanego |
napiętnowanej |
| C. | napiętnowanemu |
napiętnowanemu |
napiętnowanemu |
napiętnowanemu |
napiętnowanej |
| B. | napiętnowanego |
napiętnowanego |
napiętnowany |
napiętnowane |
napiętnowaną |
| N. | napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowaną |
| Ms. | napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | napiętnowani |
napiętnowani |
napiętnowane |
napiętnowane |
| D. | napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
| C. | napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
| B. | napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowane |
| N. | napiętnowanymi |
napiętnowanymi |
napiętnowanymi |
napiętnowanymi |
| Ms. | napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
odpowiednik aspektowy: piętnować
Składnia
| Rzosobowy | + | napiętnować | + |
KOGO/CO +
(za CO)
|
2. niewolnika
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa więzienie i kara
Połączenia
- napiętnować mordercę, niewolnika, zbiega; konie, zwierzęta
- napiętnować rozpalonym żelazem
- napiętnować na czole
Cytaty
|
Żadnej rany skrytej w sierści, żadnej krwi. Tylko w jednym miejscu poniżej twardej kości piersiowej wypalona była łysinka z wielkości i kształtu podobna do pająka, jakby ktoś napiętnował zwierzę rozpalonym żelazem. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Piołun i miód Kroniki Drugiego Kręgu Księga III, 2003 |
|
|
Sama nie urodziłaś nawet ślepego szczenięcia i chcesz mojego syna! Sarai była blada z wściekłości. - Żmijo! - zawołała. - Padlino! Psie ścierwo! Gdy tylko urodzisz, napiętnuję cię na czole i oćwiczę! Oćwiczę sama! źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1996 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
napiętnuję |
napiętnujemy |
|||
| 2 os. |
napiętnujesz |
napiętnujecie |
|||
| 3 os. |
napiętnuje |
napiętnują |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
napiętnowałem +(e)m napiętnował |
napiętnowałam +(e)m napiętnowała |
napiętnowałom +(e)m napiętnowało |
napiętnowaliśmy +(e)śmy napiętnowali |
napiętnowałyśmy +(e)śmy napiętnowały |
| 2 os. |
napiętnowałeś +(e)ś napiętnował |
napiętnowałaś +(e)ś napiętnowała |
napiętnowałoś +(e)ś napiętnowało |
napiętnowaliście +(e)ście napiętnowali |
napiętnowałyście +(e)ście napiętnowały |
| 3 os. |
napiętnował |
napiętnowała |
napiętnowało |
napiętnowali |
napiętnowały |
bezosobnik: napiętnowano
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
napiętnujmy |
|
| 2 os. |
napiętnuj |
napiętnujcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
napiętnowałbym bym napiętnował |
napiętnowałabym bym napiętnowała |
napiętnowałobym bym napiętnowało |
napiętnowalibyśmy byśmy napiętnowali |
napiętnowałybyśmy byśmy napiętnowały |
| 2 os. |
napiętnowałbyś byś napiętnował |
napiętnowałabyś byś napiętnowała |
napiętnowałobyś byś napiętnowało |
napiętnowalibyście byście napiętnowali |
napiętnowałybyście byście napiętnowały |
| 3 os. |
napiętnowałby by napiętnował |
napiętnowałaby by napiętnowała |
napiętnowałoby by napiętnowało |
napiętnowaliby by napiętnowali |
napiętnowałyby by napiętnowały |
bezosobnik: napiętnowano by
bezokolicznik: napiętnować
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
napiętnowawszy
gerundium: napiętnowanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | napiętnowanie |
napiętnowania |
| D. | napiętnowania |
napiętnowań |
| C. | napiętnowaniu |
napiętnowaniom |
| B. | napiętnowanie |
napiętnowania |
| N. | napiętnowaniem |
napiętnowaniami |
| Ms. | napiętnowaniu |
napiętnowaniach |
| W. | napiętnowanie |
napiętnowania |
imiesłów przymiotnikowy bierny: napiętnowany
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | napiętnowany |
napiętnowany |
napiętnowany |
napiętnowane |
napiętnowana |
| D. | napiętnowanego |
napiętnowanego |
napiętnowanego |
napiętnowanego |
napiętnowanej |
| C. | napiętnowanemu |
napiętnowanemu |
napiętnowanemu |
napiętnowanemu |
napiętnowanej |
| B. | napiętnowanego |
napiętnowanego |
napiętnowany |
napiętnowane |
napiętnowaną |
| N. | napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowaną |
| Ms. | napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | napiętnowani |
napiętnowani |
napiętnowane |
napiętnowane |
| D. | napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
| C. | napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
| B. | napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowane |
| N. | napiętnowanymi |
napiętnowanymi |
napiętnowanymi |
napiętnowanymi |
| Ms. | napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
odpowiednik aspektowy: piętnować
Składnia
| RZosobowy | + | napiętnować | + |
KOGO/CO +
(CZYM)
|
3. okrucieństwem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
ATEMATYCZNY
Połączenia
- napiętnować brzydotą, szpetotą; cierpieniem, męką; obłąkaniem; okrucieństwem, występkiem
Cytaty
|
Ciągnęła nieustająca procesja noszy, na których leżeli półprzytomni, okryci ranami, obandażowani, jęczący. Biła od nich ropiejąca woń zmieszana z jodyną i śmiertelnym potem. Zszarzałe oblicza napiętnowane cierpieniem. źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1998 |
|
|
Jagoda jednak z powodu dziwnego kaprysu losu wzięła dziedzictwo po ojcu. A to, że talent odebrał jej włosom naturalną ciemną barwę i napiętnował oczy czerwienią, znaczyło, iż był wyjątkowo silny. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004 |
|
|
Jakież uczucia malowały się na tych twarzach napiętnowanych występkiem i brakiem wstrzemięźliwości, kiedy spoglądali na moje kolorowe pledy, lśniące rondelki, plastikowe kubki, całe to moje podręczne obejście, tchnące zdrowiem, pogodą, czystym i higienicznym sposobem życia. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania 1960-1965, 1997 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
napiętnuję |
napiętnujemy |
|||
| 2 os. |
napiętnujesz |
napiętnujecie |
|||
| 3 os. |
napiętnuje |
napiętnują |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
napiętnowałem +(e)m napiętnował |
napiętnowałam +(e)m napiętnowała |
napiętnowałom +(e)m napiętnowało |
napiętnowaliśmy +(e)śmy napiętnowali |
napiętnowałyśmy +(e)śmy napiętnowały |
| 2 os. |
napiętnowałeś +(e)ś napiętnował |
napiętnowałaś +(e)ś napiętnowała |
napiętnowałoś +(e)ś napiętnowało |
napiętnowaliście +(e)ście napiętnowali |
napiętnowałyście +(e)ście napiętnowały |
| 3 os. |
napiętnował |
napiętnowała |
napiętnowało |
napiętnowali |
napiętnowały |
bezosobnik: napiętnowano
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
napiętnujmy |
|
| 2 os. |
napiętnuj |
napiętnujcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
napiętnowałbym bym napiętnował |
napiętnowałabym bym napiętnowała |
napiętnowałobym bym napiętnowało |
napiętnowalibyśmy byśmy napiętnowali |
napiętnowałybyśmy byśmy napiętnowały |
| 2 os. |
napiętnowałbyś byś napiętnował |
napiętnowałabyś byś napiętnowała |
napiętnowałobyś byś napiętnowało |
napiętnowalibyście byście napiętnowali |
napiętnowałybyście byście napiętnowały |
| 3 os. |
napiętnowałby by napiętnował |
napiętnowałaby by napiętnowała |
napiętnowałoby by napiętnowało |
napiętnowaliby by napiętnowali |
napiętnowałyby by napiętnowały |
bezosobnik: napiętnowano by
bezokolicznik: napiętnować
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
napiętnowawszy
gerundium: napiętnowanie
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | napiętnowanie |
napiętnowania |
| D. | napiętnowania |
napiętnowań |
| C. | napiętnowaniu |
napiętnowaniom |
| B. | napiętnowanie |
napiętnowania |
| N. | napiętnowaniem |
napiętnowaniami |
| Ms. | napiętnowaniu |
napiętnowaniach |
| W. | napiętnowanie |
napiętnowania |
imiesłów przymiotnikowy bierny: napiętnowany
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | napiętnowany |
napiętnowany |
napiętnowany |
napiętnowane |
napiętnowana |
| D. | napiętnowanego |
napiętnowanego |
napiętnowanego |
napiętnowanego |
napiętnowanej |
| C. | napiętnowanemu |
napiętnowanemu |
napiętnowanemu |
napiętnowanemu |
napiętnowanej |
| B. | napiętnowanego |
napiętnowanego |
napiętnowany |
napiętnowane |
napiętnowaną |
| N. | napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowaną |
| Ms. | napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | napiętnowani |
napiętnowani |
napiętnowane |
napiętnowane |
| D. | napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
| C. | napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
napiętnowanym |
| B. | napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowane |
| N. | napiętnowanymi |
napiętnowanymi |
napiętnowanymi |
napiętnowanymi |
| Ms. | napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
napiętnowanych |
Składnia
|
+ | napiętnować | + |
KOGO/CO +
CZYM
|