Chronologizacja
Pochodzenie
st.pol. państwo
Zob. pan . St.pol. państwo to rzeczownik zbiorowy i rzeczownik abstrakcyjny z przyr. -stwo od pan .
1.a polskie
Definicja
Wymowa
[państfo]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa
Połączenia
- potężne, silne; nowe, obce, własne; nowoczesne; niepodległe, niezależne, odrębne, samodzielne, suwerenne, wolne; federalne, narodowe, wielonarodowe; demokratyczne, prawne, praworządne, rozwinięte; totalitarne, zaborcze państwo; państwo moskiewskie, niemieckie, polskie...; barbarzyńskie; kapitalistyczne, ludowe, socjalistyczne; świeckie, wyznaniowe; podziemne; członkowskie (Unii Europejskiej), kandydujące, sojusznicze, unijne; państwa afrykańskie, bałtyckie, skandynawskie; zachodnie...
- państwo Izrael
- państwa NATO, Osi, Unii Europejskiej
- państwo o gospodarce rynkowej, o jakimś ustroju; w Europie
- państwo i naród, państwo i społeczeństwo
- głowa, naczelnik, obywatel, obywatelka, prezydent, przywódca, władze; budżet, granice, interes, skarb, stan, stolica, teren, ustrój; dzieje państwa; na koszt państwa
- eurodeputowani z 25 państw
- funkcje, (kierownicze, najwyższe) stanowiska, władza w państwie
- należny państwu
- państwo funkcjonuje
- służyć, szkodzić, wyrządzać szkody, zagrozić/zagrażać państwu
- wzmocnić, założyć państwo
- administrować, kierować, rządzić, zarządzać państwem
Cytaty
Na szczęście znalazło się europejskie państwo, które przyjęło tułaczy, a klimat kraju służył czerwonym pelargoniom. źródło: NKJP: Paulina Grych: Numer zerowy, 2007 |
|
Po rewolucji nastał okres przejściowy, a potem Egipt odrodził się jako potężne państwo. źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999 |
|
W państwie Inków od XIV wieku stosowano nawożenie upraw ziemniaka ptasimi odchodami, zawierającymi duże ilości azotanów. źródło: NKJP: Wacław Leszczyński: Historia ziemniaka, Ziemniak Polski, 2007 |
|
[...] jeszcze nie są znane zasady podziału unijnych środków finansowych na lata 2014 - 2020. I być może uda się zmienić je tak, aby państwa, nowe państwa Unii Europejskiej nadal były traktowane jak biedniejsi krewni, którym należy pomagać. źródło: NKJP: K. Kowalski: Czy Warszawa jest potrzebna pozostałej części Mazowsza?, Tygodnik Ciechanowski, 2007-11-01 |
|
Dostrzegamy pewną stabilność polskiej polityki zagranicznej poprawę stosunków z uprzemysłowionymi państwami, w tym z EWG, zmniejszenie ciężaru zadłużenia, zniesienie obowiązku wizowego w stosunkach z wieloma państwami, a także kontynuację udziału w pokojowych operacjach ONZ. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 08.05.1992 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | państwo |
państwa |
|
D. | państwa |
państw |
|
C. | państwu |
państwom |
|
B. | państwo |
państwa |
|
N. | państwem |
państwami |
|
Ms. | państwie |
państwach |
|
W. | państwo |
państwa |
1.b władza
Definicja
Wymowa
[państfo]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa
Połączenia
- polityka, pomoc państwa
- pozew, przestępstwo, spisek przeciw/przeciwko państwu
- relacje, stosunki, układ... między państwem a kościołem, między obywatelem a państwem
- państwo przejęło coś
- płacić państwu (podatki)
- spiskować przeciwko państwu
- na państwie ciąży obowiązek...
Cytaty
Rząd polski prowadzi z państwem Watykan negocjacje. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 03.07.1996 |
|
To tylko dawniej totalitarne państwo decydowało o każdym szczególe. źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo : komedia romantyczna, 2004 |
|
Odtąd herezja stała się przestępstwem ściganym przez państwo. źródło: NKJP: Ewa Cechnicka: Znak Anny, 1997 |
|
Zalegalizowano pobyt tych ludzi, ale pozostawiono ich samym sobie. Teraz trzeba doprowadzić do sytuacji, w której albo będą mogli liczyć na pomoc państwa, albo organizacji pozarządowych. źródło: NKJP: M. Barwicka: Najwięcej cudzoziemców osiedla się w naszym regionie, Tygodnik Ciechanowski, 2004-11-10 |
|
Bez rzeczowej analizy, uwzględniającej zadania samorządu i państwa, mechaniczne cięcia w administracji nic nie dadzą. źródło: NKJP: Współpracownik: Czy powiaty są potrzebne?, Tygodnik Ciechanowski, 2004-11-01 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | państwo |
państwa |
|
D. | państwa |
państw |
|
C. | państwu |
państwom |
|
B. | państwo |
państwa |
|
N. | państwem |
państwami |
|
Ms. | państwie |
państwach |
|
W. | państwo |
państwa |
1.c kraj
Definicja
Wymowa
[państfo]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny
Połączenia
- ościenne, sąsiednie państwo
- państwo graniczy, sąsiaduje; leży gdzieś
Cytaty
Sądzimy, że w końcu XX w., w państwie leżącym w środku Europy, w państwie szczycącym się 500-letnią tradycją parlamentaryzmu, minister finansów ma obowiązek wiedzieć, że wysokość podatków nakładanych na obywateli może być określona tylko ustawą podatkową. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 31.03.1995 |
|
Od Zachodu oddzielały nas paszporty i wizy wymagane przy wyjeździe do każdego kraju. Bez nich można było krążyć tylko w granicach państw obozu, a i to dopiero na późnym etapie socjalizmu. źródło: NKJP: Krystyna Kurczab-Redlich: Głową o mur Kremla, 2007 |
|
Czy po 1 maja będzie można podróżować samochodem po państwach UE bez zielonej karty? źródło: NKJP: (PAP): Dziennik Polski - Podróże, 2004-04-23 |
|
Średnio królewiecki kierowca, aby przejechać tranzytem przez dwa niewielkie państwa dzielące obwód od Rosji musi zapłacić ok. 660 USD. źródło: NKJP: (RH): Drogi tranzyt, IKAT Gazeta Braniewska |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: n2
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | państwo |
państwa |
|
D. | państwa |
państw |
|
C. | państwu |
państwom |
|
B. | państwo |
państwa |
|
N. | państwem |
państwami |
|
Ms. | państwie |
państwach |
|
W. | państwo |
państwa |
2. para małżeńska
Definicja
Wymowa
[państfo]
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina członkowie rodziny
Relacje znaczeniowe
synonimy: | małżeństwo |
Połączenia
- bogaci, mili, starsi państwo
- obydwoje państwo
- państwo Bednorzowie, Wrońscy, Żabińscy...
- dom, kuchnia, mieszkanie... państwa Wrońskich
- państwo przeżyli razem ileś lat; kupili dom, mają ogród, wynajmują mieszkanie...
Cytaty
W domu miało nie być nikogo, gdyż obydwoje państwo, ich dzieci oraz służba tego właśnie dnia mieli wyjechać do domu letniskowego w Trebnitz. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007 |
|
[...] pamiętam też, że mama odwiedziła kiedyś państwa Żabińskich, uroczą parę mieszkającą naprzeciwko filharmonii warszawskiej. źródło: NKJP: Monika Rakusa: 39,9, 2008 |
|
Starsi państwo, jak zdrowie im na to pozwala, jeżdżą na nabożeństwa do Warszawy. źródło: NKJP: I. Koba : Ostatni mariawita, Tygodnik Ciechanowski, 2006-12-26 |
|
Starosta podziękował także prowadzącym placówki w naszym regionie: państwu Danucie i Janowi Ziółkowskim [...]. źródło: NKJP: MB: Dzień pracownika socjalnego, Nakielski Czas, 2005-11-30 |
|
Podczas rozmowy z państwem Kożuchami dowiedzieliśmy się, że pan Daniel był bardzo żywiołowym dzieckiem. źródło: NKJP: (pp); W domu u nowego wójta Śliwic, Tygodnik Tucholski, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: p1
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | państwo |
||
D. | państwa |
||
C. | państwu |
||
B. | państwa |
||
N. | państwem |
||
Ms. | państwu |
||
W. | państwo |
3. szanowni
Definicja
Wymowa
[państfo]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie
Połączenia
- drodzy, szanowni państwo
- państwo dyskutanci, obecni; ministrowie, posłowie, radni
- doręczyć coś; dziękować, podziękować; odpowiedzieć, przedstawić coś, udzielić/udzielać głosu, zwrócić uwagę państwu
- wystąpić/występować przed państwem
Cytaty
Stanęła przy nich kelnerka. - Szanowni państwo, goście żądają abyście byli ciszej, ponieważ im przeszkadzacie. źródło: NKJP: Radovan Brenkus: Nieskończenie błękitna zabawa, Akant, 2008-10 |
|
Pozwólcie państwo, że przedstawię paru członków mojej rodziny. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966 |
|
Drodzy państwo, przedstawię teraz zasady dzisiejszej gry oraz dalszy program wieczoru. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003 |
|
Po kolejnych spotkaniach powstawały prośby-apele o pomoc do państwa, naszych czytelników, zawierające informacje o stanie zdrowia młodego mężczyzny. źródło: NKJP: I. Koba: Róże dla Przemka, Tygodnik Ciechanowski, 2008-06-11 |
|
Państwo pozwolą, że usiądę - mówię. - Zmęczonym. źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Busz po polsku, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: p1
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | państwo |
||
D. | państwa |
||
C. | państwu |
||
B. | państwa |
||
N. | państwem |
||
Ms. | państwu |
||
W. | państwo |
4. wielcy
Definicja
Wymowa
[państfo]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Połączenia
- sami, wielcy państwo
Cytaty
[...] niewiele starszy byłem od ciebie, tyle że już czeladnik wyzwolony, majster ufał, słał mnie samego, nie byle gdzie, nawet w Aleje Ujazdowskie, gdzie samo państwo, gdzie mieszkania, te od frontu, po trzysta złotych komornego, a musisz wiedzieć, jajko było za pięć groszy. źródło: NKJP: Tadeusz Zimecki: Ja, Franek..., 2001 |
|
Powiem ci, że nawet zazdrościłem po cichu, bo ja zawsze tylko do roboty, czasem nawet nie mogłem na ląd schodzić, a wy, wielcy państwo, na zakupy, na narty, do muzeów... źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Excentrycy, 2007 |
|
Poza tym dziwię się, że to takie państwo, a na szofera ich nie stać, sami się rwą do kierownicy. źródło: NKJP: W. Hagedorny: Rozsądek i okolice: Pijany samochód, Tygodnik Ciechanowski, 2003-07-31 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: p1
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | państwo |
||
D. | państwa |
||
C. | państwu |
||
B. | państwa |
||
N. | państwem |
||
Ms. | państwu |
||
W. | państwo |