Chronologizacja
Pochodzenie
ogsł. *šamotati / *šametiti
Dźwiękonaśladowczy rdzeń *šam- / *šem- z przyrostkiem *-ot- / *-et-. Podstawę stanowił czasownik *šamati (może też *šemati) z prawdopodobnym znaczeniem 'powodować szum, szelest, hałas, np. trzeć czymś, kręcić czymś, szarpać coś z szumem; robić coś, chodzić hałaśliwie; bełkotać, mamrotać' (Bor)
1. szarpać się
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Połączenia
- mucha, ptak, ryba, (dzikie) zwierzę szamocze się
- szamotać się po klatce; w klatce, w pajęczynie, w sieci; z napastnikiem, z pacjentem, z policjantem
Cytaty
|
Pierwszą kobietę uratował przejeżdżający drogę kierowca. Zauważył, jak kobieta szamoce się z jakimś facetem. Szybko zatrzymał pojazd i zaczął biec w kierunku napastnika. źródło: NKJP: Dariusz Nawrocki: Inowrocław. Gwałciciel wpadł w pułapkę. Rzucił się na policjantkę w cywilnym ubraniu, Gazeta Pomorska, 2010-02-03 |
|
|
Zobaczyła dwóch mundurowych, wyprowadzających szamoczącego się solenizanta. Biedak próbował coś żałośnie tłumaczyć. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Sceny z życia pozamałżeńskiego, 2003 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
szamoczę się szamocę się |
szamocemy się szamoczemy się |
|||
| 2 os. |
szamocesz się szamoczesz się |
szamocecie się szamoczecie się |
|||
| 3 os. |
szamoce się szamocze się |
szamoczą się szamocą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
szamotałem się +(e)m się szamotał |
szamotałam się +(e)m się szamotała |
szamotałom się +(e)m się szamotało |
szamotaliśmy się +(e)śmy się szamotali |
szamotałyśmy się +(e)śmy się szamotały |
| 2 os. |
szamotałeś się +(e)ś się szamotał |
szamotałaś się +(e)ś się szamotała |
szamotałoś się +(e)ś się szamotało |
szamotaliście się +(e)ście się szamotali |
szamotałyście się +(e)ście się szamotały |
| 3 os. |
szamotał się |
szamotała się |
szamotało się |
szamotali się |
szamotały się |
bezosobnik: szamotano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się szamotał będę się szamotać |
będę się szamotała będę się szamotać |
będę się szamotało będę się szamotać |
będziemy się szamotali będziemy się szamotać |
będziemy się szamotały będziemy się szamotać |
| 2 os. |
będziesz się szamotał będziesz się szamotać |
będziesz się szamotała będziesz się szamotać |
będziesz się szamotało będziesz się szamotać |
będziecie się szamotali będziecie się szamotać |
będziecie się szamotały będziecie się szamotać |
| 3 os. |
będzie się szamotał będzie się szamotać |
będzie się szamotała będzie się szamotać |
będzie się szamotało będzie się szamotać |
będą się szamotali będą się szamotać |
będą się szamotały będą się szamotać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
szamocmy się szamoczmy się |
|
| 2 os. |
szamocz się szamoc się |
szamoccie się szamoczcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
szamotałbym się bym się szamotał |
szamotałabym się bym się szamotała |
szamotałobym się bym się szamotało |
szamotalibyśmy się byśmy się szamotali |
szamotałybyśmy się byśmy się szamotały |
| 2 os. |
szamotałbyś się byś się szamotał |
szamotałabyś się byś się szamotała |
szamotałobyś się byś się szamotało |
szamotalibyście się byście się szamotali |
szamotałybyście się byście się szamotały |
| 3 os. |
szamotałby się by się szamotał |
szamotałaby się by się szamotała |
szamotałoby się by się szamotało |
szamotaliby się by się szamotali |
szamotałyby się by się szamotały |
bezosobnik: szamotano by się
bezokolicznik: szamotać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
szamocząc się
szamocąc się
gerundium: szamotanie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | szamotanie się |
szamotania się |
| D. | szamotania się |
szamotań się |
| C. | szamotaniu się |
szamotaniom się |
| B. | szamotanie się |
szamotania się |
| N. | szamotaniem się |
szamotaniami się |
| Ms. | szamotaniu się |
|
| W. | szamotanie się |
szamotania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: szamoczący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | szamoczący się szamocący się |
szamoczący się szamocący się |
szamoczący się szamocący się |
szamoczące się szamocące się |
szamocząca się szamocąca się |
| D. | szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącej się szamocącej się |
| C. | szamoczącemu się szamocącemu się |
szamoczącemu się szamocącemu się |
szamoczącemu się szamocącemu się |
szamoczącemu się szamocącemu się |
szamoczącej się szamocącej się |
| B. | szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącego się szamocącego się |
szamoczący się szamocący się |
szamoczące się szamocące się |
szamoczącą się szamocącą się |
| N. | szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącą się szamocącą się |
| Ms. | szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącej się szamocącej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | szamoczący się szamocący się |
szamoczący się szamocący się |
szamoczące się szamocące się |
szamoczące się szamocące się |
| D. | szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
| C. | szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
| B. | szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczące się szamocące się |
| N. | szamoczącymi się szamocącymi się |
szamoczącymi się szamocącymi się |
szamoczącymi się szamocącymi się |
szamoczącymi się szamocącymi się |
| Ms. | szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
Składnia
|
+ | szamotać się | + |
w CZYM
|
|
|
+ | szamotać się | + |
z KIM/CZYM
|
2. mocować się z czymś
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka czynności związane z codziennym życiem w domu
Połączenia
- szamotać się z drzwiami, z guzikami, z wózkiem, z zamkiem
Cytaty
|
Pytam kobietę, szamocącą się z wózkiem na zakupy, gdzie jest ulica Związkowa - tam masz być. Na mój widok ucieka, jakby kosmitę zobaczyła. źródło: NKJP: Marek Bukowski: Wysłannik szatana, 1999 |
|
|
Zerwawszy się gwałtownie, zaczął szamotać się z kożuchem. źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
szamoczę się szamocę się |
szamocemy się szamoczemy się |
|||
| 2 os. |
szamocesz się szamoczesz się |
szamocecie się szamoczecie się |
|||
| 3 os. |
szamoce się szamocze się |
szamoczą się szamocą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
szamotałem się +(e)m się szamotał |
szamotałam się +(e)m się szamotała |
szamotałom się +(e)m się szamotało |
szamotaliśmy się +(e)śmy się szamotali |
szamotałyśmy się +(e)śmy się szamotały |
| 2 os. |
szamotałeś się +(e)ś się szamotał |
szamotałaś się +(e)ś się szamotała |
szamotałoś się +(e)ś się szamotało |
szamotaliście się +(e)ście się szamotali |
szamotałyście się +(e)ście się szamotały |
| 3 os. |
szamotał się |
szamotała się |
szamotało się |
szamotali się |
szamotały się |
bezosobnik: szamotano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się szamotał będę się szamotać |
będę się szamotała będę się szamotać |
będę się szamotało będę się szamotać |
będziemy się szamotali będziemy się szamotać |
będziemy się szamotały będziemy się szamotać |
| 2 os. |
będziesz się szamotał będziesz się szamotać |
będziesz się szamotała będziesz się szamotać |
będziesz się szamotało będziesz się szamotać |
będziecie się szamotali będziecie się szamotać |
będziecie się szamotały będziecie się szamotać |
| 3 os. |
będzie się szamotał będzie się szamotać |
będzie się szamotała będzie się szamotać |
będzie się szamotało będzie się szamotać |
będą się szamotali będą się szamotać |
będą się szamotały będą się szamotać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
szamocmy się szamoczmy się |
|
| 2 os. |
szamocz się szamoc się |
szamoccie się szamoczcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
szamotałbym się bym się szamotał |
szamotałabym się bym się szamotała |
szamotałobym się bym się szamotało |
szamotalibyśmy się byśmy się szamotali |
szamotałybyśmy się byśmy się szamotały |
| 2 os. |
szamotałbyś się byś się szamotał |
szamotałabyś się byś się szamotała |
szamotałobyś się byś się szamotało |
szamotalibyście się byście się szamotali |
szamotałybyście się byście się szamotały |
| 3 os. |
szamotałby się by się szamotał |
szamotałaby się by się szamotała |
szamotałoby się by się szamotało |
szamotaliby się by się szamotali |
szamotałyby się by się szamotały |
bezosobnik: szamotano by się
bezokolicznik: szamotać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
szamocząc się
szamocąc się
gerundium: szamotanie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | szamotanie się |
szamotania się |
| D. | szamotania się |
szamotań się |
| C. | szamotaniu się |
szamotaniom się |
| B. | szamotanie się |
szamotania się |
| N. | szamotaniem się |
szamotaniami się |
| Ms. | szamotaniu się |
|
| W. | szamotanie się |
szamotania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: szamoczący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | szamoczący się szamocący się |
szamoczący się szamocący się |
szamoczący się szamocący się |
szamoczące się szamocące się |
szamocząca się szamocąca się |
| D. | szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącej się szamocącej się |
| C. | szamoczącemu się szamocącemu się |
szamoczącemu się szamocącemu się |
szamoczącemu się szamocącemu się |
szamoczącemu się szamocącemu się |
szamoczącej się szamocącej się |
| B. | szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącego się szamocącego się |
szamoczący się szamocący się |
szamoczące się szamocące się |
szamoczącą się szamocącą się |
| N. | szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącą się szamocącą się |
| Ms. | szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącej się szamocącej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | szamoczący się szamocący się |
szamoczący się szamocący się |
szamoczące się szamocące się |
szamoczące się szamocące się |
| D. | szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
| C. | szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
| B. | szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczące się szamocące się |
| N. | szamoczącymi się szamocącymi się |
szamoczącymi się szamocącymi się |
szamoczącymi się szamocącymi się |
szamoczącymi się szamocącymi się |
| Ms. | szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
Składnia
|
|
+ | szamotać się | + |
z CZYM
|
3. zmagać się z losem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Połączenia
- szamotać się z losem, z życiem
Cytaty
|
A może wreszcie znalazłem odpowiedź na milion wyrzucanych z siebie w codziennym biegu pytań, sprowadzających się do poszukiwania sensu ciągłego szamotania się z życiem tak mocno napiętnowanego przemijaniem? źródło: NKJP: Artur Warzocha: Świąteczna retrospekcja, Tygodnik Regionalny „Gazeta Częstochowska”, 2004-12-23 |
|
|
Patrzył na nią tak, jak doktor starej daty patrzy na beznadziejny przypadek szamotania się z przeznaczeniem. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Excentrycy, 2007 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
szamoczę się szamocę się |
szamocemy się szamoczemy się |
|||
| 2 os. |
szamocesz się szamoczesz się |
szamocecie się szamoczecie się |
|||
| 3 os. |
szamoce się szamocze się |
szamoczą się szamocą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
szamotałem się +(e)m się szamotał |
szamotałam się +(e)m się szamotała |
szamotałom się +(e)m się szamotało |
szamotaliśmy się +(e)śmy się szamotali |
szamotałyśmy się +(e)śmy się szamotały |
| 2 os. |
szamotałeś się +(e)ś się szamotał |
szamotałaś się +(e)ś się szamotała |
szamotałoś się +(e)ś się szamotało |
szamotaliście się +(e)ście się szamotali |
szamotałyście się +(e)ście się szamotały |
| 3 os. |
szamotał się |
szamotała się |
szamotało się |
szamotali się |
szamotały się |
bezosobnik: szamotano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się szamotał będę się szamotać |
będę się szamotała będę się szamotać |
będę się szamotało będę się szamotać |
będziemy się szamotali będziemy się szamotać |
będziemy się szamotały będziemy się szamotać |
| 2 os. |
będziesz się szamotał będziesz się szamotać |
będziesz się szamotała będziesz się szamotać |
będziesz się szamotało będziesz się szamotać |
będziecie się szamotali będziecie się szamotać |
będziecie się szamotały będziecie się szamotać |
| 3 os. |
będzie się szamotał będzie się szamotać |
będzie się szamotała będzie się szamotać |
będzie się szamotało będzie się szamotać |
będą się szamotali będą się szamotać |
będą się szamotały będą się szamotać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
szamocmy się szamoczmy się |
|
| 2 os. |
szamocz się szamoc się |
szamoccie się szamoczcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
szamotałbym się bym się szamotał |
szamotałabym się bym się szamotała |
szamotałobym się bym się szamotało |
szamotalibyśmy się byśmy się szamotali |
szamotałybyśmy się byśmy się szamotały |
| 2 os. |
szamotałbyś się byś się szamotał |
szamotałabyś się byś się szamotała |
szamotałobyś się byś się szamotało |
szamotalibyście się byście się szamotali |
szamotałybyście się byście się szamotały |
| 3 os. |
szamotałby się by się szamotał |
szamotałaby się by się szamotała |
szamotałoby się by się szamotało |
szamotaliby się by się szamotali |
szamotałyby się by się szamotały |
bezosobnik: szamotano by się
bezokolicznik: szamotać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
szamocząc się
szamocąc się
gerundium: szamotanie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | szamotanie się |
szamotania się |
| D. | szamotania się |
szamotań się |
| C. | szamotaniu się |
szamotaniom się |
| B. | szamotanie się |
szamotania się |
| N. | szamotaniem się |
szamotaniami się |
| Ms. | szamotaniu się |
|
| W. | szamotanie się |
szamotania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: szamoczący się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | szamoczący się szamocący się |
szamoczący się szamocący się |
szamoczący się szamocący się |
szamoczące się szamocące się |
szamocząca się szamocąca się |
| D. | szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącej się szamocącej się |
| C. | szamoczącemu się szamocącemu się |
szamoczącemu się szamocącemu się |
szamoczącemu się szamocącemu się |
szamoczącemu się szamocącemu się |
szamoczącej się szamocącej się |
| B. | szamoczącego się szamocącego się |
szamoczącego się szamocącego się |
szamoczący się szamocący się |
szamoczące się szamocące się |
szamoczącą się szamocącą się |
| N. | szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącą się szamocącą się |
| Ms. | szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącej się szamocącej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | szamoczący się szamocący się |
szamoczący się szamocący się |
szamoczące się szamocące się |
szamoczące się szamocące się |
| D. | szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
| C. | szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
szamoczącym się szamocącym się |
| B. | szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczące się szamocące się |
| N. | szamoczącymi się szamocącymi się |
szamoczącymi się szamocącymi się |
szamoczącymi się szamocącymi się |
szamoczącymi się szamocącymi się |
| Ms. | szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
szamoczących się szamocących się |
Składnia
| Rzosobowy | + | szamotać się | + |
z CZYM
|