UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

filozof

Chronologizacja

XV w., SStp

Pochodzenie

łac. philosophus

z gr. philósophos 'miłośnik wiedzy'

1. starożytny

Definicja

osoba zajmująca się rozważaniami na temat istoty rzeczywistości i możliwości jej poznania oraz natury człowieka

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka filozofia

Połączenia

  • grecki, francuski, niemiecki...; osiemnastowieczny, oświeceniowy, starożytny, współczesny; stary filozof; filozofowie idealistyczni, marksistowscy, materialistyczni, stoiccy
  • filozof nauki; filozofowie Oświecenia, starożytności
  • filozof z jakiegoś uniwersytetu; z Królewca
  • filozof i mistyk, filozof i moralista, filozof i socjolog; filozofowie i teologowie; pisarz i filozof; artyści i filozofowie, myśliciele i filozofowie
  • dzieła filozofów
  • rozmowa z filozofem
  • filozof wywodzi; filozofowie głoszą, powiadają

Cytaty

Niemiecki filozof daleki jest od krytykowania antymodernizacyjnego oporu i przypomina, że proces sekularyzacji Europy trwał kilkaset lat [...].

źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Zatruta studnia. Rzecz o władzy i wolności, 2002

Obaj filozofowie są zgodni co do tego, że intelekt wyobcowuje człowieka z natury [...].

źródło: NKJP: Piotr Stareńczak: Człowiek..., Akant, 2010-03

Nasze drogi naukowe rozeszły się. Mnie interesowali filozofowie przedsokratejscy, jego – zagadnienia językowe i metryczne.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. filozof
 filozofowie
 ndepr
filozofy
 depr
D. filozofa
 filozofów
C. filozofowi
 filozofom
B. filozofa
 filozofów
N. filozofem
 filozofami
Ms. filozofie
 filozofach
W. filozofie
 filozofowie
 ndepr
filozofy
 depr

Składnia

bez ograniczeń + filozof +
CZEGO

2. przemądrzały

Definicja

pejorat. 
mężczyzna wypowiadający się w sposób stanowczy mimo braku wiedzy, oceniany przez mówiącego jako irytujący

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie

Połączenia

  • chłopski, podwórkowy, wiejski; domorosły filozof

Cytaty

[...] same „polskie” mecze bym strawił, ale gdy pomyślę o podwórkowym filozofie, który zatruje mi swoim głosem nawet najlepszą transmisję...

źródło: NKJP: Aleksander Malak: Zaczyna się, Gazeta Wrocławska, 2002-05-31

Spokojny, duży, brzuchaty facet, gadatliwy nieszkodliwie, choć czasem w irytującej konwencji „chłopskiego filozofa”, z ogoloną na łyso głową i rudawymi wąsami.

źródło: NKJP: Eugeniusz Dębski: Aksamitny Anschluss, 2001

Te filozofy z miasta to myślą, że ci ze wsi to niezasłużenie
mają swoje domy, samochody, ogrody i anteny satelitarne [...].

źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. filozof
 filozofowie
 ndepr
filozofy
 depr
D. filozofa
 filozofów
C. filozofowi
 filozofom
B. filozofa
 filozofów
N. filozofem
 filozofami
Ms. filozofie
 filozofach
W. filozofie
 filozofowie
 ndepr
filozofy
 depr
Data ostatniej modyfikacji: 16.05.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN