UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

wiedzieć

Chronologizacja

1388, SStp

Pochodzenie

psł. *věděti, *vědě / věmь (vědmь) 'wiedzieć' < 'zobaczywszy poznać, zaznajomić się'

1. wszystko

Definicja

móc powiedzieć coś zgodnie z prawdą o tym, czego dotyczy dalsza część zdania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

wiedzieć cokolwiek, coś, wszystko; różne rzeczy
wiedzieć o bankructwie, o eksperymencie, o czyimś losie, o napadzie, o planowanej ucieczce, o początkach świata, o przyczynach wypadku, o romansie, o spisku, o świecie, o wielu sprawach, o wszystkim, o zajściu, o zarzutach
wiedzieć od policji, od naocznego świadka, od znajomych; od pewnego czasu, od samego początku
wiedzieć z akt sprawy, z dawnych przekazów, z dokumentów, z gazet, z lektur, z policyjnych komunikatów, z radia, z raportu, z relacji świadków, z telewizji, ze słyszenia, z własnego doświadczenia, z zapisów, z jakichś źródeł
wiedzieć dużo, mało, niedokładnie, z grubsza
chcieć wiedzieć

Cytaty

	O tym, co się wydarzyło, wiem od koleżanki. źródło: NKJP: (KJ-MST): Cud, że chłopiec przeżył, Gazeta Krakowska, 2006-04-21
	Rektor wiedział, że może liczyć na bezwzględną lojalność. źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: 21:37, 2010
	Tłuściutka kobietka energicznie podeszła do naszego stolika. - Państwo podobno żądali książki skarg i wniosków. Czy mogę wiedzieć, z jakiego powodu? źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007
	[...] nikt nie wiedział, gdzie i jak zarabia te pieniądze... źródło: NKJP: Marek Idczak: Słony wiatr, 2007
	Każda depresja mija, to pan wie z własnego doświadczenia, i tak będzie tym razem. źródło: NKJP: Marek Jarosz: Déjà vu i inne opowiadania, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	wiem	wiemy
2 os.	wiesz	wiecie
3 os.	wie	wiedzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wiedziałem +(e)m wiedział	wiedziałam +(e)m wiedziała	wiedziałom +(e)m wiedziało	wiedzieliśmy +(e)śmy wiedzieli	wiedziałyśmy +(e)śmy wiedziały
2 os.	wiedziałeś +(e)ś wiedział	wiedziałaś +(e)ś wiedziała	wiedziałoś +(e)ś wiedziało	wiedzieliście +(e)ście wiedzieli	wiedziałyście +(e)ście wiedziały
3 os.	wiedział	wiedziała	wiedziało	wiedzieli	wiedziały

bezosobnik: wiedziano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę wiedział będę wiedzieć	będę wiedziała będę wiedzieć	będę wiedziało będę wiedzieć	będziemy wiedzieli będziemy wiedzieć	będziemy wiedziały będziemy wiedzieć
2 os.	będziesz wiedział będziesz wiedzieć	będziesz wiedziała będziesz wiedzieć	będziesz wiedziało będziesz wiedzieć	będziecie wiedzieli będziecie wiedzieć	będziecie wiedziały będziecie wiedzieć
3 os.	będzie wiedział będzie wiedzieć	będzie wiedziała będzie wiedzieć	będzie wiedziało będzie wiedzieć	będą wiedzieli będą wiedzieć	będą wiedziały będą wiedzieć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		wiedzmy
2 os.	wiedz	wiedzcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	wiedziałbym bym wiedział	wiedziałabym bym wiedziała	wiedziałobym bym wiedziało	wiedzielibyśmy byśmy wiedzieli	wiedziałybyśmy byśmy wiedziały
2 os.	wiedziałbyś byś wiedział	wiedziałabyś byś wiedziała	wiedziałobyś byś wiedziało	wiedzielibyście byście wiedzieli	wiedziałybyście byście wiedziały
3 os.	wiedziałby by wiedział	wiedziałaby by wiedziała	wiedziałoby by wiedziało	wiedzieliby by wiedzieli	wiedziałyby by wiedziały

bezosobnik: wiedziano by

bezokolicznik: wiedzieć

imiesłów przysłówkowy współczesny: wiedząc

gerundium: wiedzenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	wiedzenie	wiedzenia
D.	wiedzenia	wiedzeń
C.	wiedzeniu	wiedzeniom
B.	wiedzenie	wiedzenia
N.	wiedzeniem	wiedzeniami
Ms.	wiedzeniu	wiedzeniach
W.	wiedzenie	wiedzenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: wiedzący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wiedzący	wiedzący	wiedzący	wiedzące	wiedząca
D.	wiedzącego	wiedzącego	wiedzącego	wiedzącego	wiedzącej
C.	wiedzącemu	wiedzącemu	wiedzącemu	wiedzącemu	wiedzącej
B.	wiedzącego	wiedzącego	wiedzący	wiedzące	wiedzącą
N.	wiedzącym	wiedzącym	wiedzącym	wiedzącym	wiedzącą
Ms.	wiedzącym	wiedzącym	wiedzącym	wiedzącym	wiedzącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wiedzący	wiedzący	wiedzące	wiedzące
D.	wiedzących	wiedzących	wiedzących	wiedzących
C.	wiedzącym	wiedzącym	wiedzącym	wiedzącym
B.	wiedzących	wiedzących	wiedzących	wiedzące
N.	wiedzącymi	wiedzącymi	wiedzącymi	wiedzącymi
Ms.	wiedzących	wiedzących	wiedzących	wiedzących

imiesłów przymiotnikowy bierny: wiedziany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	wiedziany	wiedziany	wiedziany	wiedziane	wiedziana
D.	wiedzianego	wiedzianego	wiedzianego	wiedzianego	wiedzianej
C.	wiedzianemu	wiedzianemu	wiedzianemu	wiedzianemu	wiedzianej
B.	wiedzianego	wiedzianego	wiedziany	wiedziane	wiedzianą
N.	wiedzianym	wiedzianym	wiedzianym	wiedzianym	wiedzianą
Ms.	wiedzianym	wiedzianym	wiedzianym	wiedzianym	wiedzianej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	wiedziani	wiedziani	wiedziane	wiedziane
D.	wiedzianych	wiedzianych	wiedzianych	wiedzianych
C.	wiedzianym	wiedzianym	wiedzianym	wiedzianym
B.	wiedzianych	wiedzianych	wiedzianych	wiedziane
N.	wiedzianymi	wiedzianymi	wiedzianymi	wiedzianymi
Ms.	wiedzianych	wiedzianych	wiedzianych	wiedzianych

Inne uwagi

Imiesłów bierny rzadko używany

Składnia

Rz_osobowy	+	wiedzieć	+	CO + (SKĄD)
Rz_osobowy	+	wiedzieć	+	o CZYM + (SKĄD)
Rz_osobowy	+	wiedzieć	+	(SKĄD) + że ZDANIE \| ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

2. wiesz co?

Definicja

pot.

używane w celu zwrócenia uwagi słuchacza na to, co mówiący za chwilę powie

Noty o użyciu

Używane zwykle w języku mówionym.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie

Połączenia

wie pan, pani, wiedzą państwo
wiesz, wiecie co

Cytaty

Mój chłopak przyjechał miesiąc temu do klasztoru. Wakacyjna medytacja, modlitwa. Wie pan, dużo ludzi teraz tak robi.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Namiętnik, 1997

- I co tam ciekawego słychać? - Normalka. Praca, w domu praca, jedzenie i sen. - Wiesz co? Może powinieneś sobie kupić jakieś zwierzątko. Przynajmniej wprowadzałoby jakieś urozmaicenie do twojego życia

źródło: NKJP: Adam Barczyński: Ślepy los, 1999

Zawód? Robotnica, oboje z ojcem pracowali u gospodarza. Wiedzą państwo, wtedy wszyscy byli robotnikami, nie było tylu zawodów.

źródło: NKJP: Włodzimierz Nowak: Obwód głowy, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
2 os.	wiesz			wiecie
3 os.	wie			wiedzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Inne uwagi

Formy 3 os. używane jako składniki zwrotów adresatywnych

3. taki wiesz

Definicja

używane w sytuacji, gdy mówiący nie chce lub nie potrafi dokładnie wskazać cechy czegoś lub kogoś, ale sądzi, że odbiorca rozumie, o jaką cechę chodzi

Noty o użyciu

Używane zwykle w języku mówionym.

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

taki wiesz....

Cytaty

Czy maluszek już śpi ? yhm.. Rzadko mu się zdarza czasami przyśnie.. ale coś się budzi to jest taki wiesz. Mała drzemka poobiednia. już się właściwie obudził.. i on tak tak calutki czas leży fajnie spokojnie ?

źródło: NKJP: Korpus języka mówionego PELCRA

No tak, ale mogłem sobie tego Bucharina czytać tak, wiesz, protekcjonalnie, uważać go za świetny, bo celowy podręcznik filozofii dla mas, kiedy go sobie tak dla siebie czytałem, ale tu miałem tego uczyć.

źródło: NKJP: Aleksander Wat: Mój wiek : pamiętnik mówiony, 1967

Herbata, kawa? Do kawy muskowado, koniecznie, polecam. Taki, wie pan, ciemny cukier z melisą.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Balzakiana, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
2 os.	wiesz			wiecie
3 os.	wie			wiedzą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo

Inne uwagi

Formy 3 os. używane jako składniki zwrotów adresatywnych

Frazeologizmy

bo ja wiem
Bóg wie
ciul wie
Bóg raczy wiedzieć
Bóg jeden wie
Bóg jeden raczy wiedzieć
chuj wie
kto wie
czort jeden wie
diabli wiedzą
cholera wie
licho wie
czort wie
Bóg jedyny wie
choćby/żeby nie wiem co
chuj go wie
czy ja wiem
jak nie wiem co
kto wie II
ktoś nie wie, gdzie oczy podziać
ktoś nie wie, gdzie podziać wzrok
ktoś nie wie, jak komuś dziękować
ktoś nie wie, jak ma komuś dziękować
ktoś nie wie, na/w jakim świecie żyje
ktoś nie wie, w co ręce włożyć
ktoś tyle wie, ile/co zje
ktoś wie, na czym stoi
ktoś wie swoje
ktoś wie, z której strony chleb jest posmarowany
ktoś wie, z której strony/po której stronie chleb jest posmarowany masłem
ktoś wie, z której strony chlebek jest posmarowany
ktoś wie, że dzwonią, ale nie wie, w którym kościele
ktoś wie, że dzwonią, ale nie wie, w jakim kościele
ktoś słyszał, że dzwonią, ale nie wie, w którym kościele
nie wiedzieć czemu
no wiesz
powiedział, co wiedział
trzeba komuś wiedzieć
wiem, wiem
żebyś wiedział

Przysłowia

Nie wie lewica, co czyni prawica
Wiedzą sąsiedzi, jak kto siedzi
Cudze chwalicie, swego nie znacie, sami nie wiecie, co posiadacie

Data ostatniej modyfikacji: 13.07.2023