Chronologizacja
XVI w., Bor
Pochodzenie
Pochodzenie niejasne; dawniej także w postaci przywoity , więc może w związku ze st.pol. przywinąć 'przyłączyć się do kogoś, sprzymierzyć się' (Bor); być może przekształcenie *przyswoity, wtedy byłoby związane z przyswoić (Bańk); zob. wić , swój
1.a człowiek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie
Połączenia
- przyzwoity człowiek; przyzwoita kobieta
- przyzwoity i rozsądny, przyzwoity i uczciwy; porządny i przyzwoity, rozumny i przyzwoity
- bardzo przyzwoity
Cytaty
Dobrze by było, gdyby do Rządu poszli przyzwoici i uczciwi obywatele, bo wtedy wiadomo, że krzywdy społeczeństwu nie zrobią. źródło: NKJP: Christian Skrzyposzek: Wolna Trybuna, 1999 |
|
Duchowni ci wyobrażają sobie, że chrześcijaństwu wolno będzie przetrwać na skromną skalę, jeżeli okaże się „użyteczne” społeczeństwu, to jest, będzie wychowywać ludzi na lepszych obywateli, przyzwoitszych sąsiadów, rzetelniejszych podatników [...]. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Ziemia Ulro, 1994 |
|
Popielski zareagował wtedy gniewem. „Przecież panny te były dziewicami, podnosił głos Łysy, a zatem były obyczajne!” Żadna przyzwoita panna nie nocuje sama w hotelu!„, tak na ogół chcieli zamknąć rozmowę szefowie instytucji dobroczynnych. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Głowa Minotaura, 2009 |
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | przyzwoity |
przyzwoity |
przyzwoity |
przyzwoite |
przyzwoita |
D. | przyzwoitego |
przyzwoitego |
przyzwoitego |
przyzwoitego |
przyzwoitej |
C. | przyzwoitemu |
przyzwoitemu |
przyzwoitemu |
przyzwoitemu |
przyzwoitej |
B. | przyzwoitego |
przyzwoitego |
przyzwoity |
przyzwoite |
przyzwoitą |
N. | przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitą |
Ms. | przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitej |
W. | przyzwoity |
przyzwoity |
przyzwoity |
przyzwoite |
przyzwoita |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | przyzwoici |
przyzwoici |
przyzwoite |
przyzwoite |
D. | przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
C. | przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
B. | przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoite |
N. | przyzwoitymi |
przyzwoitymi |
przyzwoitymi |
przyzwoitymi |
Ms. | przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
W. | przyzwoici |
przyzwoici |
przyzwoite |
przyzwoite |
Stopień wyższy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | przyzwoitszy |
przyzwoitszy |
przyzwoitszy |
przyzwoitsze |
przyzwoitsza |
D. | przyzwoitszego |
przyzwoitszego |
przyzwoitszego |
przyzwoitszego |
przyzwoitszej |
C. | przyzwoitszemu |
przyzwoitszemu |
przyzwoitszemu |
przyzwoitszemu |
przyzwoitszej |
B. | przyzwoitszego |
przyzwoitszego |
przyzwoitszy |
przyzwoitsze |
przyzwoitszą |
N. | przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszą |
Ms. | przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | przyzwoitsi |
przyzwoitsi |
przyzwoitsze |
przyzwoitsze |
D. | przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
C. | przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
B. | przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitsze |
N. | przyzwoitszymi |
przyzwoitszymi |
przyzwoitszymi |
przyzwoitszymi |
Ms. | przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
1.b zachowanie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zwroty grzecznościowe i zachowania akceptowane społecznie
Połączenia
- przyzwoity wygląd; przyzwoite postępowanie, zachowanie
Cytaty
[...] nie ma urazy do tych którzy spowodowali wypadek. Podkreśla natomiast bardzo przyzwoite zachowanie ich szefów, którzy odwiedzali go w szpitalu, a także bez targowania wypłacili stosowane odszkodowanie. źródło: NKJP: (JeG): Dzięki sportowi wróciłem do zdrowia, Gazeta Krakowska, 2004-05-26 |
|
Mężczyzna o przyzwoitym wyglądzie rzucił kamień prosto w fasadę cerkwi. I poszedł dalej. źródło: NKJP: Magdalena Grochowska: Na początku były kamienie, Gazeta Wyborcza, 1996-07-12 |
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | przyzwoity |
przyzwoity |
przyzwoity |
przyzwoite |
przyzwoita |
D. | przyzwoitego |
przyzwoitego |
przyzwoitego |
przyzwoitego |
przyzwoitej |
C. | przyzwoitemu |
przyzwoitemu |
przyzwoitemu |
przyzwoitemu |
przyzwoitej |
B. | przyzwoitego |
przyzwoitego |
przyzwoity |
przyzwoite |
przyzwoitą |
N. | przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitą |
Ms. | przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitej |
W. | przyzwoity |
przyzwoity |
przyzwoity |
przyzwoite |
przyzwoita |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | przyzwoici |
przyzwoici |
przyzwoite |
przyzwoite |
D. | przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
C. | przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
B. | przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoite |
N. | przyzwoitymi |
przyzwoitymi |
przyzwoitymi |
przyzwoitymi |
Ms. | przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
W. | przyzwoici |
przyzwoici |
przyzwoite |
przyzwoite |
Stopień wyższy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | przyzwoitszy |
przyzwoitszy |
przyzwoitszy |
przyzwoitsze |
przyzwoitsza |
D. | przyzwoitszego |
przyzwoitszego |
przyzwoitszego |
przyzwoitszego |
przyzwoitszej |
C. | przyzwoitszemu |
przyzwoitszemu |
przyzwoitszemu |
przyzwoitszemu |
przyzwoitszej |
B. | przyzwoitszego |
przyzwoitszego |
przyzwoitszy |
przyzwoitsze |
przyzwoitszą |
N. | przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszą |
Ms. | przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | przyzwoitsi |
przyzwoitsi |
przyzwoitsze |
przyzwoitsze |
D. | przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
C. | przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
B. | przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitsze |
N. | przyzwoitszymi |
przyzwoitszymi |
przyzwoitszymi |
przyzwoitszymi |
Ms. | przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
2. zarobek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Połączenia
- przyzwoity dom, hotel, lokal; sprzęt; dochód, zarobek, zysk; dorobek; rezultat, wynik; poziom, standard; stan; przyzwoita egzystencja; restauracja; cena, emerytura, kwota, pensja, płaca; godzina, pora; jakość, klasa; przyzwoite życie; miejsce, mieszkanie; tempo; przyzwoite drogi; pieniądze; warunki
- przyzwoity i dobry
- bardzo, zupełnie przyzwoity
Cytaty
Ludzie w Strzelcach są rozgoryczeni. W końcu to nie ich wina, że produkują drogo. Chcą tylko pracy i przyzwoitych zarobków, by starczało im do pierwszego. źródło: NKJP: Dorota Sajnug: Sprawa dla Lewandowskiego, Gazeta Wyborcza, 1993-06-09 |
|
Gdańskie NSZZ mają nową siedzibę przy ulicy Grunwaldzkiej. Lokal jest o wiele przyzwoitszy od pierwszego. Wisi tablica: Niezależne Samorządne Związki Zawodowe - i taki sam transparent. źródło: NKJP: Waldemar Kuczyński: Burza nad Wisłą: dziennik 1980-1981, 1981 |
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | przyzwoity |
przyzwoity |
przyzwoity |
przyzwoite |
przyzwoita |
D. | przyzwoitego |
przyzwoitego |
przyzwoitego |
przyzwoitego |
przyzwoitej |
C. | przyzwoitemu |
przyzwoitemu |
przyzwoitemu |
przyzwoitemu |
przyzwoitej |
B. | przyzwoitego |
przyzwoitego |
przyzwoity |
przyzwoite |
przyzwoitą |
N. | przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitą |
Ms. | przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitej |
W. | przyzwoity |
przyzwoity |
przyzwoity |
przyzwoite |
przyzwoita |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | przyzwoici |
przyzwoici |
przyzwoite |
przyzwoite |
D. | przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
C. | przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
przyzwoitym |
B. | przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoite |
N. | przyzwoitymi |
przyzwoitymi |
przyzwoitymi |
przyzwoitymi |
Ms. | przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
przyzwoitych |
W. | przyzwoici |
przyzwoici |
przyzwoite |
przyzwoite |
Stopień wyższy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | przyzwoitszy |
przyzwoitszy |
przyzwoitszy |
przyzwoitsze |
przyzwoitsza |
D. | przyzwoitszego |
przyzwoitszego |
przyzwoitszego |
przyzwoitszego |
przyzwoitszej |
C. | przyzwoitszemu |
przyzwoitszemu |
przyzwoitszemu |
przyzwoitszemu |
przyzwoitszej |
B. | przyzwoitszego |
przyzwoitszego |
przyzwoitszy |
przyzwoitsze |
przyzwoitszą |
N. | przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszą |
Ms. | przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | przyzwoitsi |
przyzwoitsi |
przyzwoitsze |
przyzwoitsze |
D. | przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
C. | przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
przyzwoitszym |
B. | przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitsze |
N. | przyzwoitszymi |
przyzwoitszymi |
przyzwoitszymi |
przyzwoitszymi |
Ms. | przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |
przyzwoitszych |