Chronologizacja
Pochodzenie
łac. śred. genius 'duch, umysł (bóstwo); talent, zdolności'
1.a cecha
Definicja
Wymowa
[geńjusz]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Połączenia
- pisarski geniusz; geniusz twórczy; muzyczny, poetycki, wojenny
- geniusz artysty, człowieka
- geniusz i szaleństwo
- błysk, przebłysk, przejaw; tajemnica geniuszu
- geniusz polega na czymś
- błysnąć geniuszem;
- obdarzony geniuszem
Cytaty
|
Ich geniusz polega na tym, że wymyślili własny, oryginalny styl [...]. źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Kisielewscy: Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006 |
|
|
Chcę, by była to prezentacja rysunków z wczesnego okresu jego twórczości. One najdobitniej świadczą o jego geniuszu [...]. źródło: NKJP: (Czar): Kolejna przeprowadzka, Gazeta Krakowska, 2001-10-23 |
|
|
Niepokorny biolog zdołał połączyć osobisty geniusz z najnowszą techniką informatyczną i stawić czoło największym potęgom świata, dysponującym budżetami wysokości miliardów dolarów. źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Zatruta studnia. Rzecz o władzy i wolności, 2002 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | geniusz |
geniusze |
|
| D. | geniuszu |
geniuszy rzadziej geniuszów |
|
| C. | geniuszowi |
geniuszom |
|
| B. | geniusz |
geniusze |
|
| N. | geniuszem |
geniuszami |
|
| Ms. | geniuszu |
geniuszach |
|
| W. | geniuszu |
geniusze |
Inne uwagi
Zwykle lp
1.b osoba
Definicja
Wymowa
[geńjusz]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną
Połączenia
- mały, młody, przyszły; nieznany geniusz; najwięksi; domorośli, zapoznani geniusze
- geniusz biznesu, gitary; zła; geniusze sztuki
- geniusz z Polski
- umysł; dzieło; śmierć geniusza
- być geniuszem
Cytaty
|
Największy geniusz tamtych czasów, Erazm z Rotterdamu, głosił publicznie, iż Rzeczpospolita jest krajem, który [...] realizuje ideały chrześcijańskie. źródło: NKJP: Sonia Szostakiewicz: Piękni tysiącletni, Fronda, 2001 |
|
|
Co innego Kotlarczyk. Już na pierwszym roku uchodził za geniusza. Koleś władający biegle czterema językami. Pupilek profesora Rutgera. źródło: NKJP: Mariusz Czubaj: 21:37, 2010 |
|
|
[...] podobno trafiają się geniusze, którzy potrafią czytać tekst strona po stronie, wszystkie linijki naraz. źródło: NKJP: Wojciech Starzyński: Komputer kwantowy, Gazeta Wyborcza, 1998-10-02 |
|
|
Przepadną obrazy mistrzów, rzeźby geniuszów, zbiory gromadzone przez pokolenia. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Za kurtyną mroku. Zabawa w chowanego, 1995 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | geniusz |
geniusze |
ndepr |
| geniusze |
depr | ||
| D. | geniusza |
geniuszy rzadziej geniuszów |
|
| C. | geniuszowi |
geniuszom |
|
| B. | geniusza |
geniuszy geniuszów |
|
| N. | geniuszem |
geniuszami |
|
| Ms. | geniuszu |
geniuszach |
|
| W. | geniuszu |
geniusze |
ndepr |
| geniusze |
depr |
Składnia
|
+ | geniusz | + |
CZEGO
|
2. duch
Definicja
Wymowa
[geńjusz]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy
Połączenia
- opiekuńczy geniusz
- geniusz mężczyzny, narodu
Cytaty
|
Rzymianie wierzyli też w istnienie duchów opiekuńczych zbiorowości, np. w geniusza narodu rzymskiego [...]. źródło: NKJP: Aleksander W. Mikołajczak: Genius loci, Gazeta Poznańska, 2003-05-31 |
|
|
Do kategorii tej należą duchy określane w ludowych wierzeniach jako dobre geniusze, duchy opiekuńcze [...]. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1, m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | geniusz |
geniusze |
ndepr |
| geniusze |
depr | ||
| D. | geniusza geniuszu |
geniuszy rzadziej geniuszów |
|
| C. | geniuszowi |
geniuszom |
|
| B. | geniusza geniusz |
geniuszy geniuszów geniusze |
|
| N. | geniuszem |
geniuszami |
|
| Ms. | geniuszu |
geniuszach |
|
| W. | geniuszu |
geniusze |
ndepr |
| geniusze |
depr |