Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *stǫpati 'stawiać nogi, stopy przy chodzeniu, stawiać kroki, iść, chodzić'; w etymologicznej więzi z *stǫpiti 'postawić nogę, zrobić krok, stąpnąć' (por. st.pol. i daw. stępić / stąpić; w dzisiejszej polszczyźnie tylko czasowniki przedrostkowe: na-stąpić, od-stąpić, z-stąpić; tu także odpowiednio: na-stępować, od-stępować, za-stępować). W językach słowiańskich brak realnych śladów formy podstawowej *stepti, *stępǫ 'stąpnąć, stanąć', na którą pośrednio wskazują poświadczenia litew. stapýtis 'stać', stìpti 'zesztywnieć, zmarznąć' (Bor)
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt
Połączenia
- stąpać na palcach
- stąpać po kamieniach, po schodach
- bezszelestnie, cicho; ciężko, lekko, niepewnie, ostrożnie, powoli, sztywno stąpać
Cytaty
|
Boso, ostrożnie stąpała po żwirze kamiennego ogrodu. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Sceny z życia pozamałżeńskiego, 2003 |
|
|
Okryty kirem koń bez jeźdźca stąpał za trumną na lawecie, przy wtórze żałobnych marszów [...]. źródło: NKJP: Jeremi Przybora: Przymknięte oko opaczności, 1994 |
|
|
Usłyszałem ciche stąpanie, ktoś szedł w górę, powoli, delikatnie, skradając się jak kot. źródło: NKJP: Hubert Klimko-Dobrzaniecki: Rzeczy pierwsze, 2009 |
|
|
Dziadek Andrzej patrzy przez okno [...] na jednookiego kota, z przesadną ostrożnością stąpającego pomiędzy kałużami. źródło: NKJP: Jerzy Pilch: Marsz Polonia, 2008 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
stąpam |
stąpamy |
|||
| 2 os. |
stąpasz |
stąpacie |
|||
| 3 os. |
stąpa |
stąpają |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
stąpałem +(e)m stąpał |
stąpałam +(e)m stąpała |
stąpałom +(e)m stąpało |
stąpaliśmy +(e)śmy stąpali |
stąpałyśmy +(e)śmy stąpały |
| 2 os. |
stąpałeś +(e)ś stąpał |
stąpałaś +(e)ś stąpała |
stąpałoś +(e)ś stąpało |
stąpaliście +(e)ście stąpali |
stąpałyście +(e)ście stąpały |
| 3 os. |
stąpał |
stąpała |
stąpało |
stąpali |
stąpały |
bezosobnik: stąpano
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę stąpał będę stąpać |
będę stąpała będę stąpać |
będę stąpało będę stąpać |
będziemy stąpali będziemy stąpać |
będziemy stąpały będziemy stąpać |
| 2 os. |
będziesz stąpał będziesz stąpać |
będziesz stąpała będziesz stąpać |
będziesz stąpało będziesz stąpać |
będziecie stąpali będziecie stąpać |
będziecie stąpały będziecie stąpać |
| 3 os. |
będzie stąpał będzie stąpać |
będzie stąpała będzie stąpać |
będzie stąpało będzie stąpać |
będą stąpali będą stąpać |
będą stąpały będą stąpać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
stąpajmy |
|
| 2 os. |
stąpaj |
stąpajcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
stąpałbym bym stąpał |
stąpałabym bym stąpała |
stąpałobym bym stąpało |
stąpalibyśmy byśmy stąpali |
stąpałybyśmy byśmy stąpały |
| 2 os. |
stąpałbyś byś stąpał |
stąpałabyś byś stąpała |
stąpałobyś byś stąpało |
stąpalibyście byście stąpali |
stąpałybyście byście stąpały |
| 3 os. |
stąpałby by stąpał |
stąpałaby by stąpała |
stąpałoby by stąpało |
stąpaliby by stąpali |
stąpałyby by stąpały |
bezosobnik: stąpano by
bezokolicznik: stąpać
imiesłów przysłówkowy współczesny:
stąpając
gerundium: stąpanie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | stąpanie |
stąpania |
| D. | stąpania |
stąpań |
| C. | stąpaniu |
stąpaniom |
| B. | stąpanie |
stąpania |
| N. | stąpaniem |
stąpaniami |
| Ms. | stąpaniu |
stąpaniach |
| W. | stąpanie |
stąpania |
imiesłów przymiotnikowy czynny: stąpający
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | stąpający |
stąpający |
stąpający |
stąpające |
stąpająca |
| D. | stąpającego |
stąpającego |
stąpającego |
stąpającego |
stąpającej |
| C. | stąpającemu |
stąpającemu |
stąpającemu |
stąpającemu |
stąpającej |
| B. | stąpającego |
stąpającego |
stąpający |
stąpające |
stąpającą |
| N. | stąpającym |
stąpającym |
stąpającym |
stąpającym |
stąpającą |
| Ms. | stąpającym |
stąpającym |
stąpającym |
stąpającym |
stąpającej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | stąpający |
stąpający |
stąpające |
stąpające |
| D. | stąpających |
stąpających |
stąpających |
stąpających |
| C. | stąpającym |
stąpającym |
stąpającym |
stąpającym |
| B. | stąpających |
stąpających |
stąpających |
stąpające |
| N. | stąpającymi |
stąpającymi |
stąpającymi |
stąpającymi |
| Ms. | stąpających |
stąpających |
stąpających |
stąpających |
Składnia
| Rzżywotny | + | stąpać | + |
|