UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zdychać

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zdycham	zdychamy
2 os.	zdychasz	zdychacie
3 os.	zdycha	zdychają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zdychałem +(e)m zdychał	zdychałam +(e)m zdychała	zdychałom +(e)m zdychało	zdychaliśmy +(e)śmy zdychali	zdychałyśmy +(e)śmy zdychały
2 os.	zdychałeś +(e)ś zdychał	zdychałaś +(e)ś zdychała	zdychałoś +(e)ś zdychało	zdychaliście +(e)ście zdychali	zdychałyście +(e)ście zdychały
3 os.	zdychał	zdychała	zdychało	zdychali	zdychały

bezosobnik: zdychano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zdychał będę zdychać	będę zdychała będę zdychać	będę zdychało będę zdychać	będziemy zdychali będziemy zdychać	będziemy zdychały będziemy zdychać
2 os.	będziesz zdychał będziesz zdychać	będziesz zdychała będziesz zdychać	będziesz zdychało będziesz zdychać	będziecie zdychali będziecie zdychać	będziecie zdychały będziecie zdychać
3 os.	będzie zdychał będzie zdychać	będzie zdychała będzie zdychać	będzie zdychało będzie zdychać	będą zdychali będą zdychać	będą zdychały będą zdychać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zdychajmy
2 os.	zdychaj	zdychajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zdychałbym bym zdychał	zdychałabym bym zdychała	zdychałobym bym zdychało	zdychalibyśmy byśmy zdychali	zdychałybyśmy byśmy zdychały
2 os.	zdychałbyś byś zdychał	zdychałabyś byś zdychała	zdychałobyś byś zdychało	zdychalibyście byście zdychali	zdychałybyście byście zdychały
3 os.	zdychałby by zdychał	zdychałaby by zdychała	zdychałoby by zdychało	zdychaliby by zdychali	zdychałyby by zdychały

bezosobnik: zdychano by

bezokolicznik: zdychać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zdychając

gerundium: zdychanie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zdychanie	zdychania
D.	zdychania	zdychań
C.	zdychaniu	zdychaniom
B.	zdychanie	zdychania
N.	zdychaniem	zdychaniami
Ms.	zdychaniu	zdychaniach
W.	zdychanie	zdychania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zdychający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zdychający	zdychający	zdychający	zdychające	zdychająca
D.	zdychającego	zdychającego	zdychającego	zdychającego	zdychającej
C.	zdychającemu	zdychającemu	zdychającemu	zdychającemu	zdychającej
B.	zdychającego	zdychającego	zdychający	zdychające	zdychającą
N.	zdychającym	zdychającym	zdychającym	zdychającym	zdychającą
Ms.	zdychającym	zdychającym	zdychającym	zdychającym	zdychającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zdychający	zdychający	zdychające	zdychające
D.	zdychających	zdychających	zdychających	zdychających
C.	zdychającym	zdychającym	zdychającym	zdychającym
B.	zdychających	zdychających	zdychających	zdychające
N.	zdychającymi	zdychającymi	zdychającymi	zdychającymi
Ms.	zdychających	zdychających	zdychających	zdychających

odpowiednik aspektowy: zdechnąć

Pochodzenie

psł. *jьz-dychati 'oddawać ducha, umierać'

Por. zdechnąć; zob. dychać

1. o zwierzętach

Definicja

o zwierzęciu: kończyć życie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

zwierzę; koń, kot, krowa, kura, pies, ryba zdycha
zdychać z głodu

Cytaty

Przecież kury zdychają nie tylko na skutek tych przyczyn, którymi zajmuje się weterynarz.

źródło: NKJP: Antoni Kroh: Starorzecza, 2010

W lesie w Lipinach od czterech dni leży zdychająca krowa - mówi zdenerwowana czytelniczka.

źródło: NKJP: Anna Skibniewska: Homo sapiens - istota myśląca, istota bez serca, Wieści Podwarszawskie, nr 26 (485), 2000-07-02

Składnia

Rz żywotny

zdychać

2. o ludziach

Definicja

pot.

z bardzo silnym nacechowaniem ekspresywnym: umierać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Połączenia

zdychać z głodu

Cytaty

Kogo nie zabiliśmy, ten zdychał z głodu lub chorób. Na tyfus umierali jak muchy.

źródło: NKJP: Janusz Rudnicki: Chodźcie, idziemy, 2007

Rano dostawali wódkę. My, saperzy, też. Piło się na pusty żołądek, przed atakiem się nie je. Jak trafią w pusty brzuch, to się może wyliżesz, jak w pełny, to zdychasz w bólach.

źródło: NKJP: Włodzimierz Nowak: Obwód głowy, 2007

zbrodniarze zdążą wymrzeć zanim sądy powszechne [...] zdołają kogokolwiek skazać. I żadnych ulg ze względu na wiek i stan zdrowia - niech zdychają w więziennym szpitalu [...]

źródło: NKJP: Internet

Składnia

Rz osobowy

zdychać

3. ze zmęczenia

Definicja

pot.

odczuwać silne osłabienie fizyczne i z tego powodu przestawać normalnie funkcjonować

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka sprawność i wydolność organizmu

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Cytaty

9 czerwca, Sosnowiec, Łukasz zdycha w namiocie na zapleczu sceny. Ma gorączkę i jakąś infekcję gardła, a za chwilę ma przecież śpiewać.

źródło: NKJP: Marcin Meller: Na talent nie ma rady, Polityka, nr 2256, 2000-07-29

Martyna ma koszmarne migreny ze światłowstrętem i wymiotami, a Weronika bóle wzrostowe - wszystkie trzy zdychamy mniej więcej w tym samym czasie.

źródło: NKJP: Ania; „ania foxy”; chomik; „Michał”; „Variete”; Sacagawea; Eulalka: Ból nóg, Usenet -- pl.soc.dzieci, 2004-06-19

Nakładamy kepi i udajemy się na pierwszą wielką wyżerkę. Wieczorem zdychamy z przejedzenia.

źródło: NKJP: Robert Leszczyński, Dariusz Wietecha, Mirosław Mikulski: Polacy w Legii Cudzoziemskiej, Gazeta Wyborcza, 1998-05-22

Składnia

Rz osobowy

zdychać

4. z nudy

Definicja

pot.

odczuwać to, co wyrażone jest następującym rzeczownikiem, tak bardzo intensywnie, że wydaje się, że nie można już bardziej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

konać, umierać

Połączenia

zdychać z głodu, z nudy

Cytaty

Dobra. Pomyślę. I coś wymyślę. Ale najpierw coś zjem. Zdycham z głodu, a zapach tej kapusty mnie dobija.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Takich chwil nie sposób było wytrzymać! Drzeźniak zdychał z nudy...

źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003

Składnia

Rz osobowy

zdychać

5. o roślinach

Definicja

pot.

usychać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Cytaty

I w sobotę ma być brzydka pogoda. Nie! Nie! Nie!! Ma być ładnie. I róża mi zdycha. I znowu jutro trza się na solarium wybrać.

źródło: NKJP: Miejsce do ponarzekania, www.forumowisko.pl, 2005-06-25

Na boku doniczki zielsko samorodne. Ładne było, zbrzydło, zdycha.

źródło: NKJP: Miron Białoszewski: Chamowo, 2010

Składnia

Rz nieżywotny

zdychać

6. o silniku

Definicja

pot.

przestawać działać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Cytaty

Lato stulecia okazuje się latem pięćsetlecia. Najpierw umierają od upałów ludzie, potem zdycha klimatyzacja.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Europejka, 2004

A potem staje mi przed oczami koszmar, jak w tej reklamie z różowymi zającami, wie pan, Duracell albo inny farfocel: wszystko zdycha, tylko ten pieprzony budzik brzęczy i brzęczy.

źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Nie ma takiego miasta, 2010

Składnia

Rz nieżywotny

zdychać

7. o związku

Definicja

pot.

przestawać istnieć

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Cytaty

Ochrona źródeł to jest fundamentalny warunek istnienia wolnej prasy. Tam, gdzie źródła nie są chronione przez ustawę, tam wolna prasa musi zdychać, musi podlegać korupcji i zastraszeniu.

źródło: NKJP: Trudny rozwód, Onet.pl - Rozmowy, 2003-02-10

Bo widzę, jak na moich oczach kultura europejska zdycha, choć wszyscy naokoło sądzą, że jest w szczytowej fazie rozwoju.

źródło: NKJP: Co myślicie o rasiźmie??, www.forumowisko.pl, 2005-08-07

Składnia

Rz nieżywotny

zdychać

Data ostatniej modyfikacji: 17.11.2021