Chronologizacja
Pochodzenie
czes. hanba 'wstyd, ujma, niesława, utrata czci'
z psł. *ganьba 'ganienie, potępianie; znieważanie; utrata czci, wstyd'
Zapożyczenie z języka czeskiego wyparło rodzimą formę gańba , która wyszła z użycia w XVI w.
1. czyn
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Połączenia
- hańba narodowa, polska
- hańba cywilizacji, ludzkości, narodu; hańba klęski, ucieczki
- hańba w historii
- hańba i nieszczęście, hańba i śmierć, hańba i upokorzenie, hańba i zdrada; zbrodnia i hańba; wojna lub hańba
- uniknąć hańby
- uważać coś za hańbę
Cytaty
Postaram się zrobić wszystko, żeby nigdy w życiu już nie wrócić do więzienia. Drugi raz takiej hańby bym już nie zniósł [...]. źródło: NKJP: Milena Rachid Chehab: Wygnani z raju, Ozon nr 1, 2005 |
|
Wstydzę się, że siostrzeńca z drzewa za pomocą antysemickich okrzyków muszę ściągać. Bardzo mi wstyd. [...] niechby tak jaki cudzoziemiec usłyszał! Jaka, panie, krzywda dla Polski! Jaka hańba! źródło: NKJP: Jerzy Pilch: Marsz Polonia, 2008 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | hańba |
hańby |
|
D. | hańby |
hańb |
|
C. | hańbie |
hańbom |
|
B. | hańbę |
hańby |
|
N. | hańbą |
hańbami |
|
Ms. | hańbie |
hańbach |
|
W. | hańbo |
hańby |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
+ | hańba | + |
CZEGO
|
|
+ | hańba | + |
CZYJA
|
2. opinia
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Połączenia
- wieczna, wielka hańba; hańba wiekuista
- hańba dla gminy, dla narodu, dla państwa
- hańba i wstyd; chwała i hańba
- symbol, znak hańby
- przynieść, sprowadzić, ściągnąć; zmazać, zmyć, znieść hańbę
- okryć/okrywać się hańbą
Cytaty
Kawaler d'Albi, planując potajemny ślub z kurtyzaną, musiał się liczyć z konsekwencjami. Ten, który poślubia kobietę tego rodzaju, przynosi hańbę swemu rodowi. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Podróż ludzi księgi, 1996 |
|
Kradzież nie była w oczach Spartan niczym złym. Wielką hańbą jednak okrywał się chłopiec, który dał się przyłapać na kradzieży. źródło: NKJP: Mikołaj Szymański: Spartanie i Żydzi, dzieci Abrahama, Gazeta Wyborcza, 1998-01-09 |
|
Joki zerwał się na nogi i zawołał: -Jaka to hańba dla Arawaków, że jeden z nas, i do tego głowa rodu, mógł wybajdurzyć tak niegodziwe słowa! Słowa całkiem niedorzeczne! źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Biały Jaguar, 1980 |
|
Wciąż walczą! Hańba temu, kto im z pomocą nie ruszy! Za mną! źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | hańba |
hańby |
|
D. | hańby |
hańb |
|
C. | hańbie |
hańbom |
|
B. | hańbę |
hańby |
|
N. | hańbą |
hańbami |
|
Ms. | hańbie |
hańbach |
|
W. | hańbo |
hańby |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
+ | hańba | + |
(KOMU)
|
|
+ | hańba | + |
(dla KOGO)
|
|
+ | hańba | + |
że ZDANIE
|