UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

hańba

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp
W postaci: gańba

Pochodzenie

czes. hanba 'wstyd, ujma, niesława, utrata czci'

z psł. *ganьba 'ganienie, potępianie; znieważanie; utrata czci, wstyd'

Zapożyczenie z języka czeskiego wyparło rodzimą formę gańba, która wyszła z użycia w XVI w.

1. czyn

Definicja

zdarzenie lub czyn, który przynosi komuś wielki wstyd i wyjątkowo złą opinię

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

  • hańba narodowa, polska
  • hańba cywilizacji, ludzkości, narodu; hańba klęski, ucieczki
  • hańba w historii
  • hańba i nieszczęście, hańba i śmierć, hańba i upokorzenie, hańba i zdrada; zbrodnia i hańba; wojna lub hańba
  • uniknąć hańby
  • uważać coś za hańbę

Cytaty

Postaram się zrobić wszystko, żeby nigdy w życiu już nie wrócić do więzienia. Drugi raz takiej hańby bym już nie zniósł [...].

źródło: NKJP: Milena Rachid Chehab: Wygnani z raju, Ozon nr 1, 2005

Wstydzę się, że siostrzeńca z drzewa za pomocą antysemickich okrzyków muszę ściągać. Bardzo mi wstyd. [...] niechby tak jaki cudzoziemiec usłyszał! Jaka, panie, krzywda dla Polski! Jaka hańba!

źródło: NKJP: Jerzy Pilch: Marsz Polonia, 2008

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. hańba
hańby
D. hańby
hańb
C. hańbie
hańbom
B. hańbę
hańby
N. hańbą
hańbami
Ms. hańbie
hańbach
W. hańbo
hańby

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + hańba +
CZEGO
bez ograniczeń + hańba +
CZYJA

2. opinia

Definicja

wyjątkowo zła opinia ciążąca na kimś, kto dopuścił się czynu niegodnego lub nieuczciwego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

  • wieczna, wielka hańba; hańba wiekuista
  • hańba dla gminy, dla narodu, dla państwa
  • hańba i wstyd; chwała i hańba
  • symbol, znak hańby
  • przynieść, sprowadzić, ściągnąć; zmazać, zmyć, znieść hańbę
  • okryć/okrywać się hańbą

Cytaty

Kawaler d'Albi, planując potajemny ślub z kurtyzaną, musiał się liczyć z konsekwencjami. Ten, który poślubia kobietę tego rodzaju, przynosi hańbę swemu rodowi.

źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Podróż ludzi księgi, 1996

Kradzież nie była w oczach Spartan niczym złym. Wielką hańbą jednak okrywał się chłopiec, który dał się przyłapać na kradzieży.

źródło: NKJP: Mikołaj Szymański: Spartanie i Żydzi, dzieci Abrahama, Gazeta Wyborcza, 1998-01-09

Joki zerwał się na nogi i zawołał: -Jaka to hańba dla Arawaków, że jeden z nas, i do tego głowa rodu, mógł wybajdurzyć tak niegodziwe słowa! Słowa całkiem niedorzeczne!

źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Biały Jaguar, 1980

Wciąż walczą! Hańba temu, kto im z pomocą nie ruszy! Za mną!

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. hańba
hańby
D. hańby
hańb
C. hańbie
hańbom
B. hańbę
hańby
N. hańbą
hańbami
Ms. hańbie
hańbach
W. hańbo
hańby

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + hańba +
(KOMU)
bez ograniczeń + hańba +
(dla KOGO)
bez ograniczeń + hańba +
że ZDANIE
Data ostatniej modyfikacji: 23.05.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj