UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozpędzać

Chronologizacja

SStp, SKN: *rospędzać, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

ogsł. *orz-pǫdjati

Zob. pędzić

1. tłum

Definicja

powodować, że obiekty tworzące grupę przestają ją tworzyć, przemieszczając się pojedynczo w różne strony

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

wiatr; milicja, policja rozpędza
rozpędzać manifestację, tłum; stado, chmury

Cytaty

	Nasi kierowcy, spiesząc do domu, rozpędzali klaksonami przechodniów. źródło: NKJP: Krzysztof Pohorski: Droga do Lhasy, Poznaj Świat, 1987
	W końcu szlaban podniesiony, rozpędzamy stado sępów na szosie i pędzimy przez sawannę. źródło: NKJP: Tomasz Wierzejski: Taniec kanagi, Gazeta Wyborcza, 1992-02-28
	[...] wiatr począł rozpędzać gęste chmury [...]. źródło: NKJP: Jerzy Andrzejewski: Noc i inne opowiadania, 2001
	Kiedy do kina idzie grupa młodych ludzi, jest rozpędzana jako nielegalna demonstracja. źródło: NKJP: Maria Wiernikowska; Wojciech Jagielski: Kurdowie, Gazeta Wyborcza, 1993-10-08

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozpędzam	rozpędzamy
2 os.	rozpędzasz	rozpędzacie
3 os.	rozpędza	rozpędzają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędzałem +(e)m rozpędzał	rozpędzałam +(e)m rozpędzała	rozpędzałom +(e)m rozpędzało	rozpędzaliśmy +(e)śmy rozpędzali	rozpędzałyśmy +(e)śmy rozpędzały
2 os.	rozpędzałeś +(e)ś rozpędzał	rozpędzałaś +(e)ś rozpędzała	rozpędzałoś +(e)ś rozpędzało	rozpędzaliście +(e)ście rozpędzali	rozpędzałyście +(e)ście rozpędzały
3 os.	rozpędzał	rozpędzała	rozpędzało	rozpędzali	rozpędzały

bezosobnik: rozpędzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rozpędzał będę rozpędzać	będę rozpędzała będę rozpędzać	będę rozpędzało będę rozpędzać	będziemy rozpędzali będziemy rozpędzać	będziemy rozpędzały będziemy rozpędzać
2 os.	będziesz rozpędzał będziesz rozpędzać	będziesz rozpędzała będziesz rozpędzać	będziesz rozpędzało będziesz rozpędzać	będziecie rozpędzali będziecie rozpędzać	będziecie rozpędzały będziecie rozpędzać
3 os.	będzie rozpędzał będzie rozpędzać	będzie rozpędzała będzie rozpędzać	będzie rozpędzało będzie rozpędzać	będą rozpędzali będą rozpędzać	będą rozpędzały będą rozpędzać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpędzajmy
2 os.	rozpędzaj	rozpędzajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędzałbym bym rozpędzał	rozpędzałabym bym rozpędzała	rozpędzałobym bym rozpędzało	rozpędzalibyśmy byśmy rozpędzali	rozpędzałybyśmy byśmy rozpędzały
2 os.	rozpędzałbyś byś rozpędzał	rozpędzałabyś byś rozpędzała	rozpędzałobyś byś rozpędzało	rozpędzalibyście byście rozpędzali	rozpędzałybyście byście rozpędzały
3 os.	rozpędzałby by rozpędzał	rozpędzałaby by rozpędzała	rozpędzałoby by rozpędzało	rozpędzaliby by rozpędzali	rozpędzałyby by rozpędzały

bezosobnik: rozpędzano by

bezokolicznik: rozpędzać

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozpędzając

gerundium: rozpędzanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpędzanie	rozpędzania
D.	rozpędzania	rozpędzań
C.	rozpędzaniu	rozpędzaniom
B.	rozpędzanie	rozpędzania
N.	rozpędzaniem	rozpędzaniami
Ms.	rozpędzaniu	rozpędzaniach
W.	rozpędzanie	rozpędzania

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozpędzający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpędzający	rozpędzający	rozpędzający	rozpędzające	rozpędzająca
D.	rozpędzającego	rozpędzającego	rozpędzającego	rozpędzającego	rozpędzającej
C.	rozpędzającemu	rozpędzającemu	rozpędzającemu	rozpędzającemu	rozpędzającej
B.	rozpędzającego	rozpędzającego	rozpędzający	rozpędzające	rozpędzającą
N.	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającą
Ms.	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpędzający	rozpędzający	rozpędzające	rozpędzające
D.	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających
C.	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym
B.	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzające
N.	rozpędzającymi	rozpędzającymi	rozpędzającymi	rozpędzającymi
Ms.	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpędzany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpędzany	rozpędzany	rozpędzany	rozpędzane	rozpędzana
D.	rozpędzanego	rozpędzanego	rozpędzanego	rozpędzanego	rozpędzanej
C.	rozpędzanemu	rozpędzanemu	rozpędzanemu	rozpędzanemu	rozpędzanej
B.	rozpędzanego	rozpędzanego	rozpędzany	rozpędzane	rozpędzaną
N.	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzaną
Ms.	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpędzani	rozpędzani	rozpędzane	rozpędzane
D.	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych
C.	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym
B.	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzane
N.	rozpędzanymi	rozpędzanymi	rozpędzanymi	rozpędzanymi
Ms.	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych

odpowiednik aspektowy: rozpędzić

Składnia

rozpędzać

KOGO/CO

2. organizację

Definicja

powodować likwidację określonej organizacji w sposób pozbawiony skrupułów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

rozpędzać parlament
rozpędzać na cztery wiatry

Cytaty

Rozpędzano więc kadrę naukową wydziałów socjologii, filozofii, ekonomii politycznej na uniwersytecie, powołując w ich miejsce „marcowych” docentów [...].

źródło: NKJP: Torańska Teresa: Oni, 1997

Nie broni się konstytucji, rozpędzając parlament [...].

źródło: NKJP: Cena zwycięstwa, Gazeta Wyborcza, 1993-10-05

Ma zwyczaj rozpędzania koalicji, które pomogły mu wygrać.

źródło: NKJP: Wojciech Załuska: Prawica o kandydacie na prezydenta, Gazeta Wyborcza, 1995-04-22

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozpędzam	rozpędzamy
2 os.	rozpędzasz	rozpędzacie
3 os.	rozpędza	rozpędzają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędzałem +(e)m rozpędzał	rozpędzałam +(e)m rozpędzała	rozpędzałom +(e)m rozpędzało	rozpędzaliśmy +(e)śmy rozpędzali	rozpędzałyśmy +(e)śmy rozpędzały
2 os.	rozpędzałeś +(e)ś rozpędzał	rozpędzałaś +(e)ś rozpędzała	rozpędzałoś +(e)ś rozpędzało	rozpędzaliście +(e)ście rozpędzali	rozpędzałyście +(e)ście rozpędzały
3 os.	rozpędzał	rozpędzała	rozpędzało	rozpędzali	rozpędzały

bezosobnik: rozpędzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rozpędzał będę rozpędzać	będę rozpędzała będę rozpędzać	będę rozpędzało będę rozpędzać	będziemy rozpędzali będziemy rozpędzać	będziemy rozpędzały będziemy rozpędzać
2 os.	będziesz rozpędzał będziesz rozpędzać	będziesz rozpędzała będziesz rozpędzać	będziesz rozpędzało będziesz rozpędzać	będziecie rozpędzali będziecie rozpędzać	będziecie rozpędzały będziecie rozpędzać
3 os.	będzie rozpędzał będzie rozpędzać	będzie rozpędzała będzie rozpędzać	będzie rozpędzało będzie rozpędzać	będą rozpędzali będą rozpędzać	będą rozpędzały będą rozpędzać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpędzajmy
2 os.	rozpędzaj	rozpędzajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędzałbym bym rozpędzał	rozpędzałabym bym rozpędzała	rozpędzałobym bym rozpędzało	rozpędzalibyśmy byśmy rozpędzali	rozpędzałybyśmy byśmy rozpędzały
2 os.	rozpędzałbyś byś rozpędzał	rozpędzałabyś byś rozpędzała	rozpędzałobyś byś rozpędzało	rozpędzalibyście byście rozpędzali	rozpędzałybyście byście rozpędzały
3 os.	rozpędzałby by rozpędzał	rozpędzałaby by rozpędzała	rozpędzałoby by rozpędzało	rozpędzaliby by rozpędzali	rozpędzałyby by rozpędzały

bezosobnik: rozpędzano by

bezokolicznik: rozpędzać

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozpędzając

gerundium: rozpędzanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpędzanie	rozpędzania
D.	rozpędzania	rozpędzań
C.	rozpędzaniu	rozpędzaniom
B.	rozpędzanie	rozpędzania
N.	rozpędzaniem	rozpędzaniami
Ms.	rozpędzaniu	rozpędzaniach
W.	rozpędzanie	rozpędzania

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozpędzający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpędzający	rozpędzający	rozpędzający	rozpędzające	rozpędzająca
D.	rozpędzającego	rozpędzającego	rozpędzającego	rozpędzającego	rozpędzającej
C.	rozpędzającemu	rozpędzającemu	rozpędzającemu	rozpędzającemu	rozpędzającej
B.	rozpędzającego	rozpędzającego	rozpędzający	rozpędzające	rozpędzającą
N.	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającą
Ms.	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpędzający	rozpędzający	rozpędzające	rozpędzające
D.	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających
C.	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym
B.	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzające
N.	rozpędzającymi	rozpędzającymi	rozpędzającymi	rozpędzającymi
Ms.	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpędzany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpędzany	rozpędzany	rozpędzany	rozpędzane	rozpędzana
D.	rozpędzanego	rozpędzanego	rozpędzanego	rozpędzanego	rozpędzanej
C.	rozpędzanemu	rozpędzanemu	rozpędzanemu	rozpędzanemu	rozpędzanej
B.	rozpędzanego	rozpędzanego	rozpędzany	rozpędzane	rozpędzaną
N.	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzaną
Ms.	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpędzani	rozpędzani	rozpędzane	rozpędzane
D.	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych
C.	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym
B.	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzane
N.	rozpędzanymi	rozpędzanymi	rozpędzanymi	rozpędzanymi
Ms.	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych

odpowiednik aspektowy: rozpędzić

Składnia

Rz_osobowy

rozpędzać

KOGO

3. samochód

Definicja

powodować stopniowe zwiększanie prędkości

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport

Połączenia

rozpędzać auto, samochód
rozpędzać do setki, do jakiejś prędkości, do 100, 200... km/h

Cytaty

[...] prowadził samochód delikatnie, wyhamowywał przed zakrętami, potem powoli rozpędzał wóz...

źródło: NKJP: Janusz Płoński, Maciej Rybiński: Góralskie tango , 1978

Protony łatwiej się rozpędza niż elektrony, ale efekty ich zderzeń jest o wiele trudniej analizować.

źródło: NKJP: Piotr Cieśliński: Cząstki elementarne, Gazeta Wyborcza, 1995-12-19

W dostępnej dziś w naszych salonach wersji motor ma 60 KM i rozpędza pojazd do 100 km/h w ok. 13 s.

źródło: NKJP: Mariusz Gzyl: Czym Pani jeździ sama, Dzień dobry, 2001

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	rozpędzam	rozpędzamy
2 os.	rozpędzasz	rozpędzacie
3 os.	rozpędza	rozpędzają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędzałem +(e)m rozpędzał	rozpędzałam +(e)m rozpędzała	rozpędzałom +(e)m rozpędzało	rozpędzaliśmy +(e)śmy rozpędzali	rozpędzałyśmy +(e)śmy rozpędzały
2 os.	rozpędzałeś +(e)ś rozpędzał	rozpędzałaś +(e)ś rozpędzała	rozpędzałoś +(e)ś rozpędzało	rozpędzaliście +(e)ście rozpędzali	rozpędzałyście +(e)ście rozpędzały
3 os.	rozpędzał	rozpędzała	rozpędzało	rozpędzali	rozpędzały

bezosobnik: rozpędzano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę rozpędzał będę rozpędzać	będę rozpędzała będę rozpędzać	będę rozpędzało będę rozpędzać	będziemy rozpędzali będziemy rozpędzać	będziemy rozpędzały będziemy rozpędzać
2 os.	będziesz rozpędzał będziesz rozpędzać	będziesz rozpędzała będziesz rozpędzać	będziesz rozpędzało będziesz rozpędzać	będziecie rozpędzali będziecie rozpędzać	będziecie rozpędzały będziecie rozpędzać
3 os.	będzie rozpędzał będzie rozpędzać	będzie rozpędzała będzie rozpędzać	będzie rozpędzało będzie rozpędzać	będą rozpędzali będą rozpędzać	będą rozpędzały będą rozpędzać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		rozpędzajmy
2 os.	rozpędzaj	rozpędzajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	rozpędzałbym bym rozpędzał	rozpędzałabym bym rozpędzała	rozpędzałobym bym rozpędzało	rozpędzalibyśmy byśmy rozpędzali	rozpędzałybyśmy byśmy rozpędzały
2 os.	rozpędzałbyś byś rozpędzał	rozpędzałabyś byś rozpędzała	rozpędzałobyś byś rozpędzało	rozpędzalibyście byście rozpędzali	rozpędzałybyście byście rozpędzały
3 os.	rozpędzałby by rozpędzał	rozpędzałaby by rozpędzała	rozpędzałoby by rozpędzało	rozpędzaliby by rozpędzali	rozpędzałyby by rozpędzały

bezosobnik: rozpędzano by

bezokolicznik: rozpędzać

imiesłów przysłówkowy współczesny: rozpędzając

gerundium: rozpędzanie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	rozpędzanie	rozpędzania
D.	rozpędzania	rozpędzań
C.	rozpędzaniu	rozpędzaniom
B.	rozpędzanie	rozpędzania
N.	rozpędzaniem	rozpędzaniami
Ms.	rozpędzaniu	rozpędzaniach
W.	rozpędzanie	rozpędzania

imiesłów przymiotnikowy czynny: rozpędzający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpędzający	rozpędzający	rozpędzający	rozpędzające	rozpędzająca
D.	rozpędzającego	rozpędzającego	rozpędzającego	rozpędzającego	rozpędzającej
C.	rozpędzającemu	rozpędzającemu	rozpędzającemu	rozpędzającemu	rozpędzającej
B.	rozpędzającego	rozpędzającego	rozpędzający	rozpędzające	rozpędzającą
N.	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającą
Ms.	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpędzający	rozpędzający	rozpędzające	rozpędzające
D.	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających
C.	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym	rozpędzającym
B.	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzające
N.	rozpędzającymi	rozpędzającymi	rozpędzającymi	rozpędzającymi
Ms.	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających	rozpędzających

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozpędzany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	rozpędzany	rozpędzany	rozpędzany	rozpędzane	rozpędzana
D.	rozpędzanego	rozpędzanego	rozpędzanego	rozpędzanego	rozpędzanej
C.	rozpędzanemu	rozpędzanemu	rozpędzanemu	rozpędzanemu	rozpędzanej
B.	rozpędzanego	rozpędzanego	rozpędzany	rozpędzane	rozpędzaną
N.	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzaną
Ms.	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	rozpędzani	rozpędzani	rozpędzane	rozpędzane
D.	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych
C.	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym	rozpędzanym
B.	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzane
N.	rozpędzanymi	rozpędzanymi	rozpędzanymi	rozpędzanymi
Ms.	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych	rozpędzanych

odpowiednik aspektowy: rozpędzić

Składnia

rozpędzać

CO + (do CZEGO)

Frazeologizmy

ktoś/coś rozpędza gospodarkę

Data ostatniej modyfikacji: 27.08.2012