UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

umknąć

Chronologizacja

SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. mknąć

1. przed pościgiem

Definicja

oddalić się szybko z niebezpiecznego miejsca

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

umknąć w pole
umknąć szybko
próbować; zdążyć, zdołać umknąć
umknął spłoszony

Cytaty

Musiał zdać sobie sprawę, że nie umknie prześladowcom.

źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Podczas krótkiej przechadzki po Rynku zdążył kupić całą torbę precli, umknąć przed nadjeżdżającą dorożką i zrobić kilka wspólnych zdjęć z krakowianami.

źródło: NKJP: Wojciech Harpula: Podali sobie dłonie, Gazeta Krakowska, 2005-10-17

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	umknę	umkniemy
2 os.	umkniesz	umkniecie
3 os.	umknie	umkną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłem +(e)m umknął	umknęłam +(e)m umknęła	umknęłom +(e)m umknęło	umknęliśmy +(e)śmy umknęli	umknęłyśmy +(e)śmy umknęły
2 os.	umknąłeś +(e)ś umknął	umknęłaś +(e)ś umknęła	umknęłoś +(e)ś umknęło	umknęliście +(e)ście umknęli	umknęłyście +(e)ście umknęły
3 os.	umknął	umknęła	umknęło	umknęli	umknęły

bezosobnik: umknięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		umknijmy
2 os.	umknij	umknijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłbym bym umknął	umknęłabym bym umknęła	umknęłobym bym umknęło	umknęlibyśmy byśmy umknęli	umknęłybyśmy byśmy umknęły
2 os.	umknąłbyś byś umknął	umknęłabyś byś umknęła	umknęłobyś byś umknęło	umknęlibyście byście umknęli	umknęłybyście byście umknęły
3 os.	umknąłby by umknął	umknęłaby by umknęła	umknęłoby by umknęło	umknęliby by umknęli	umknęłyby by umknęły

bezosobnik: umknięto by

bezokolicznik: umknąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: umknąwszy

gerundium: umknięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	umknięcie	umknięcia
D.	umknięcia	umknięć
C.	umknięciu	umknięciom
B.	umknięcie	umknięcia
N.	umknięciem	umknięciami
Ms.	umknięciu	umknięciach
W.	umknięcie	umknięcia

odpowiednik aspektowy: umykać

Składnia

+	umknąć	+	(przed KIM/CZYM)
+	umknąć	+	(KOMU/CZEMU)
+	umknąć	+	(SKĄD) + (DOKĄD) + (KTÓRĘDY)

2. przed ciosem

Definicja

uchylić się w celu uniknięcia określonego rodzaju kontaktu fizycznego

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

umknąć przed ciosem, przed dotykiem,

Cytaty

Greta czuła opiekę porucznika, dyskretne towarzyszenie jej we wszystkich poczynaniach, otaczające ją wyciągnięte ręce, którym nie umknie.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Wielką miłość tanio sprzedam, 2003

Wyskoczyli z wozu i ruszyli z pięściami na właściciela. Udało mu się umknąć przed ciosami osiłków, a pracownik stacji wezwał policję i włączył alarm.

źródło: NKJP: Robert Drobys, Hasanie nad jeziorem, Gazeta Krakowska, 2002-08-03

Dziesiętnik krzyknął, wyciągając zza pasa toporek. Magwer poderwał z ziemi upuszczoną pałkę, umknął przed opadającym ostrzem.

źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	umknę	umkniemy
2 os.	umkniesz	umkniecie
3 os.	umknie	umkną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłem +(e)m umknął	umknęłam +(e)m umknęła	umknęłom +(e)m umknęło	umknęliśmy +(e)śmy umknęli	umknęłyśmy +(e)śmy umknęły
2 os.	umknąłeś +(e)ś umknął	umknęłaś +(e)ś umknęła	umknęłoś +(e)ś umknęło	umknęliście +(e)ście umknęli	umknęłyście +(e)ście umknęły
3 os.	umknął	umknęła	umknęło	umknęli	umknęły

bezosobnik: umknięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		umknijmy
2 os.	umknij	umknijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłbym bym umknął	umknęłabym bym umknęła	umknęłobym bym umknęło	umknęlibyśmy byśmy umknęli	umknęłybyśmy byśmy umknęły
2 os.	umknąłbyś byś umknął	umknęłabyś byś umknęła	umknęłobyś byś umknęło	umknęlibyście byście umknęli	umknęłybyście byście umknęły
3 os.	umknąłby by umknął	umknęłaby by umknęła	umknęłoby by umknęło	umknęliby by umknęli	umknęłyby by umknęły

bezosobnik: umknięto by

bezokolicznik: umknąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: umknąwszy

gerundium: umknięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	umknięcie	umknięcia
D.	umknięcia	umknięć
C.	umknięciu	umknięciom
B.	umknięcie	umknięcia
N.	umknięciem	umknięciami
Ms.	umknięciu	umknięciach
W.	umknięcie	umknięcia

odpowiednik aspektowy: umykać

Składnia

Rz żywotny

umknąć

przed CZYM

3. przed odpowiedzialnością

Definicja

wykonać pomyślnie działania zmierzające do uniknięcia w życiu czegoś przykrego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

umknąć sprawiedliwości; śmierci

Cytaty

Sądeczanie skojarzyli kierowcę i jego pasażera jeżdżących charakterystycznym samochodem. Obaj nie mieliby najmniejszych szans umknąć przed sprawiedliwością.

źródło: NKJP: Iwona Kamieńska: To prawdziwy cud, że żyjemy, Gazeta Krakowska, 2006-07-29

Powieść [...] zasłynęła immoralizmem, jakim autor obdarza narratora, oficera SS, nadzorującego masowe egzekucje ukraińskich Żydów, który umknął karze, podszywając się po wojnie pod francuskiego robotnika przymusowego [...].

źródło: NKJP: Katarzyna Czeczot: Littell i nieprzejednanie, Midrasz, 2009-01-02

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	umknę	umkniemy
2 os.	umkniesz	umkniecie
3 os.	umknie	umkną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłem +(e)m umknął	umknęłam +(e)m umknęła	umknęłom +(e)m umknęło	umknęliśmy +(e)śmy umknęli	umknęłyśmy +(e)śmy umknęły
2 os.	umknąłeś +(e)ś umknął	umknęłaś +(e)ś umknęła	umknęłoś +(e)ś umknęło	umknęliście +(e)ście umknęli	umknęłyście +(e)ście umknęły
3 os.	umknął	umknęła	umknęło	umknęli	umknęły

bezosobnik: umknięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		umknijmy
2 os.	umknij	umknijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłbym bym umknął	umknęłabym bym umknęła	umknęłobym bym umknęło	umknęlibyśmy byśmy umknęli	umknęłybyśmy byśmy umknęły
2 os.	umknąłbyś byś umknął	umknęłabyś byś umknęła	umknęłobyś byś umknęło	umknęlibyście byście umknęli	umknęłybyście byście umknęły
3 os.	umknąłby by umknął	umknęłaby by umknęła	umknęłoby by umknęło	umknęliby by umknęli	umknęłyby by umknęły

bezosobnik: umknięto by

bezokolicznik: umknąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: umknąwszy

gerundium: umknięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	umknięcie	umknięcia
D.	umknięcia	umknięć
C.	umknięciu	umknięciom
B.	umknięcie	umknięcia
N.	umknięciem	umknięciami
Ms.	umknięciu	umknięciach
W.	umknięcie	umknięcia

odpowiednik aspektowy: umykać

Składnia

Rz osobowy	+	umknąć	+	przed CZYM
Rz osobowy	+	umknąć	+	CZEMU

4. regułom

Definicja

książk.

wykroczyć poza określonego rodzaju prawidłowości

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Cytaty

Wyjście, które w tej sytuacji odnajduje dla siebie bohater prozy Musiała, jest - w zgodzie z patronatem Nietzschego, który wystąpił w motcie wstępnym debiutanckiej powieści - radykalne: umknąć określoności, zakwestionować podział, zakłócić dychotomię.

źródło: NKJP: Przemysław Czapliński: Fikcje nieostateczne, Gazeta Wyborcza, 1997-08-12

Jeszcze się gdzieś tam kołacze i „maj”, i „noc”, i „miłość gorąca”, i „tęsknota gryząca”, lecz Polek wie, iż nie dadzą mu się one powiązać w zwrotki, umkną surowym prawidłom rymotwórstwa.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	umknę	umkniemy
2 os.	umkniesz	umkniecie
3 os.	umknie	umkną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłem +(e)m umknął	umknęłam +(e)m umknęła	umknęłom +(e)m umknęło	umknęliśmy +(e)śmy umknęli	umknęłyśmy +(e)śmy umknęły
2 os.	umknąłeś +(e)ś umknął	umknęłaś +(e)ś umknęła	umknęłoś +(e)ś umknęło	umknęliście +(e)ście umknęli	umknęłyście +(e)ście umknęły
3 os.	umknął	umknęła	umknęło	umknęli	umknęły

bezosobnik: umknięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		umknijmy
2 os.	umknij	umknijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłbym bym umknął	umknęłabym bym umknęła	umknęłobym bym umknęło	umknęlibyśmy byśmy umknęli	umknęłybyśmy byśmy umknęły
2 os.	umknąłbyś byś umknął	umknęłabyś byś umknęła	umknęłobyś byś umknęło	umknęlibyście byście umknęli	umknęłybyście byście umknęły
3 os.	umknąłby by umknął	umknęłaby by umknęła	umknęłoby by umknęło	umknęliby by umknęli	umknęłyby by umknęły

bezosobnik: umknięto by

bezokolicznik: umknąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: umknąwszy

gerundium: umknięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	umknięcie	umknięcia
D.	umknięcia	umknięć
C.	umknięciu	umknięciom
B.	umknięcie	umknięcia
N.	umknięciem	umknięciami
Ms.	umknięciu	umknięciach
W.	umknięcie	umknięcia

odpowiednik aspektowy: umykać

Składnia

Rz nieżywotny

umknąć

CZEMU

5. o słowie

Definicja

pot.

zostać zapomnianym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

umknąć z pamięci

Cytaty

Cicho, cicho, teraz ja coś powiem, bo znowu mi umknie.

źródło: NKJP: Irena Matuszkiewicz: Czarna wdowa atakuje, 2009

Potem zogniskował spojrzenie na meblach i mniejszych przedmiotach wypełniających pomieszczenie - i skojarzenie mu umknęło.

źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	umknę	umkniemy
2 os.	umkniesz	umkniecie
3 os.	umknie	umkną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłem +(e)m umknął	umknęłam +(e)m umknęła	umknęłom +(e)m umknęło	umknęliśmy +(e)śmy umknęli	umknęłyśmy +(e)śmy umknęły
2 os.	umknąłeś +(e)ś umknął	umknęłaś +(e)ś umknęła	umknęłoś +(e)ś umknęło	umknęliście +(e)ście umknęli	umknęłyście +(e)ście umknęły
3 os.	umknął	umknęła	umknęło	umknęli	umknęły

bezosobnik: umknięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		umknijmy
2 os.	umknij	umknijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłbym bym umknął	umknęłabym bym umknęła	umknęłobym bym umknęło	umknęlibyśmy byśmy umknęli	umknęłybyśmy byśmy umknęły
2 os.	umknąłbyś byś umknął	umknęłabyś byś umknęła	umknęłobyś byś umknęło	umknęlibyście byście umknęli	umknęłybyście byście umknęły
3 os.	umknąłby by umknął	umknęłaby by umknęła	umknęłoby by umknęło	umknęliby by umknęli	umknęłyby by umknęły

bezosobnik: umknięto by

bezokolicznik: umknąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: umknąwszy

gerundium: umknięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	umknięcie	umknięcia
D.	umknięcia	umknięć
C.	umknięciu	umknięciom
B.	umknięcie	umknięcia
N.	umknięciem	umknięciami
Ms.	umknięciu	umknięciach
W.	umknięcie	umknięcia

odpowiednik aspektowy: umykać

Składnia

Rz nieżywotny

umknąć

KOMU

6. o problemie

Definicja

zostać niezauważonym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

fakt, problem, szczegół umknął; sprawa umknęła
umknąć uwadze

Cytaty

	Dolidowi nie umknęło to ciche porozumienie. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005
	Jeśli widzowi umknie jakiś szczegół, może przez chwilę poczuć się zagubiony, ale i tak wcześniej czy później twórcy poprowadzą go przez narrację krok po kroku, tak że w efekcie nie będzie miał wątpliwości, o co chodzi i jak zakończą się zabawy. źródło: NKJP: Ewa Drab: Bez szans na pięć gwiazdek, Esencja, nr 05, 2007-06
	Panie Staszku, nie wiem, jak długo jeszcze pożyję, ale chciałabym panu przekazać wszystkie materiały, które zgromadziłam w tej sprawie. Może dostrzeże pan coś, co mnie umknęło. źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009
	Nie umknęło jej, że panicz gapi się na jej dekolt, czuła trącającą, niby przypadkiem, nogę. źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	umknę	umkniemy
2 os.	umkniesz	umkniecie
3 os.	umknie	umkną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłem +(e)m umknął	umknęłam +(e)m umknęła	umknęłom +(e)m umknęło	umknęliśmy +(e)śmy umknęli	umknęłyśmy +(e)śmy umknęły
2 os.	umknąłeś +(e)ś umknął	umknęłaś +(e)ś umknęła	umknęłoś +(e)ś umknęło	umknęliście +(e)ście umknęli	umknęłyście +(e)ście umknęły
3 os.	umknął	umknęła	umknęło	umknęli	umknęły

bezosobnik: umknięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		umknijmy
2 os.	umknij	umknijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłbym bym umknął	umknęłabym bym umknęła	umknęłobym bym umknęło	umknęlibyśmy byśmy umknęli	umknęłybyśmy byśmy umknęły
2 os.	umknąłbyś byś umknął	umknęłabyś byś umknęła	umknęłobyś byś umknęło	umknęlibyście byście umknęli	umknęłybyście byście umknęły
3 os.	umknąłby by umknął	umknęłaby by umknęła	umknęłoby by umknęło	umknęliby by umknęli	umknęłyby by umknęły

bezosobnik: umknięto by

bezokolicznik: umknąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: umknąwszy

gerundium: umknięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	umknięcie	umknięcia
D.	umknięcia	umknięć
C.	umknięciu	umknięciom
B.	umknięcie	umknięcia
N.	umknięciem	umknięciami
Ms.	umknięciu	umknięciach
W.	umknięcie	umknięcia

odpowiednik aspektowy: umykać

Składnia

Rz nieżywotny

umknąć

KOMU/CZEMU

7. o czasie

Definicja

minąć w bardzo szybkim tempie

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

czas umknął

Cytaty

Gdzie umknęło całe to życie?

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004

Mamy mało czasu. Jeśli nam umknie... Wolał nie kończyć.

źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	umknę	umkniemy
2 os.	umkniesz	umkniecie
3 os.	umknie	umkną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłem +(e)m umknął	umknęłam +(e)m umknęła	umknęłom +(e)m umknęło	umknęliśmy +(e)śmy umknęli	umknęłyśmy +(e)śmy umknęły
2 os.	umknąłeś +(e)ś umknął	umknęłaś +(e)ś umknęła	umknęłoś +(e)ś umknęło	umknęliście +(e)ście umknęli	umknęłyście +(e)ście umknęły
3 os.	umknął	umknęła	umknęło	umknęli	umknęły

bezosobnik: umknięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		umknijmy
2 os.	umknij	umknijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	umknąłbym bym umknął	umknęłabym bym umknęła	umknęłobym bym umknęło	umknęlibyśmy byśmy umknęli	umknęłybyśmy byśmy umknęły
2 os.	umknąłbyś byś umknął	umknęłabyś byś umknęła	umknęłobyś byś umknęło	umknęlibyście byście umknęli	umknęłybyście byście umknęły
3 os.	umknąłby by umknął	umknęłaby by umknęła	umknęłoby by umknęło	umknęliby by umknęli	umknęłyby by umknęły

bezosobnik: umknięto by

bezokolicznik: umknąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: umknąwszy

gerundium: umknięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	umknięcie	umknięcia
D.	umknięcia	umknięć
C.	umknięciu	umknięciom
B.	umknięcie	umknięcia
N.	umknięciem	umknięciami
Ms.	umknięciu	umknięciach
W.	umknięcie	umknięcia

odpowiednik aspektowy: umykać

Składnia

Rz nieżywotny

umknąć

Frazeologizmy

coś uciekło sprzed nosa komuś
ktoś uciekł wzrokiem
ktoś umknął oczami
ktoś umknął spojrzeniem
ktoś umknął wzrokiem

Data ostatniej modyfikacji: 11.01.2014