UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

radio

Chronologizacja

1922, Mykolas Biržiška, Na posterunku wileńskim, books.google.pl

Pochodzenie

fr. radio(phone)

1. przesyłanie sygnałów

Definicja

system przesyłania sygnałów dźwiękowych na odległość w postaci fal elektromagnetycznych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu radio

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Połączenia

w epoce radia
sterowany radiem

Cytaty

Kto dziś bowiem [...] w epoce radia, telewizji, Internetu i innych medialnych zdobyczy cywilizacji i elektroniki – przedstawia to, co ma do powiedzenia wyłącznie za pomocą gestów, mimiki i tańców?

źródło: NKJP: Magda Jurowicz: Dzień 1. Postindustrialne cuda na kiju, Esensja, 2007-067

Przenikanie sfer zainteresowania techniki wojskowej i dyplomatycznej stawało się coraz silniejsze dzięki rozwojowi radia i komunikacji radiowej.

źródło: NKJP: Waldemar MIchowicz: Historia dyplomacji polskiej, 1995

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	radio	radia
D.	radia	radiów
C.	radiu	radiom
B.	radio	radia
N.	radiem	radiami
Ms.	radiu	radiach
W.	radio	radia

Inne uwagi

Zwykle lp
W Msc. lp używa się również formy radio.

2.a instytucja

Definicja

instytucja zajmująca się przygotowywaniem i emitowaniem programów dźwiękowych w postaci fal elektromagnetycznych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu radio

Połączenia

katolickie, lokalne, prywatne, publiczne; bułgarskie, polskie; londyńskie, paryskie radio; radio komercyjne
radio Luksemburg, RMF, Veritas, ZET
dziennikarka, dziennikarz, pracownik, prezes, przedstawiciel, redaktor, urzędnicy, założyciel; dyrekcja; siedziba radia
nagrania, wywiad dla radia
kontrola nad radiem
ustawa o radiu; praca; prezenter, spiker w radiu
kierować, zarządzać radiem
pracować w radiu

Cytaty

W sierpniu pozakonkursowy występ podczas festiwalu sopockiego. październik: Niemen i „Akwarele” dają koncert dla radia Kolonia w NRF.

źródło: NKJP: Roman Radoszewski: Czesław Niemen : kiedy się dziwić przestanę...: monografia artystyczna, 2004

[...] był specjalistą od dźwięku, jednym z lepszych w Polsce, a że wtedy w Kielcach tworzono radio, więc go ciupasem sprowadzili.

źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Lala, 2008

Ludność wierzyła w polskie audycje radia paryskiego, które dość powszechnie były słuchane, bo nie kazano oddawać aparatów radiowych.

źródło: NKJP: Janusz Tazbir: Długi romans z muzą Klio, 2007

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	radio	radia
D.	radia	radiów
C.	radiu	radiom
B.	radio	radia
N.	radiem	radiami
Ms.	radiu	radiach
W.	radio	radia

Inne uwagi

W Msc. lp używa się również formy radio.

2.b budynek

Definicja

budynek będący siedzibą radia - instytucji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Połączenia

iść, wejść do radia; wyjść z radia
siedzieć, spotkać kogoś w radiu

Cytaty

BASIA wychodzi z radia. Podchodzi do roweru, żeby go odpiąć.

źródło: NKJP: Radosław Figura: Teraz albo nigdy! Seria II Odcinek 13 (26), 2008

To był szał, pasja absolutna. Siedziałem w radiu od piątej rano do północy.

źródło: NKJP: Mariusz Szczygieł: POGROMCY WAMPIRA, Gazeta Wyborcza, 1993-03-08

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	radio	radia
D.	radia	radiów
C.	radiu	radiom
B.	radio	radia
N.	radiem	radiami
Ms.	radiu	radiach
W.	radio	radia

Inne uwagi

W Msc. lp używa się również formy radio.

2.c ludzie

Definicja

osoby pracujące w radiu - instytucji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu radio

Połączenia

strajki TV i radia
kolega, kumpel, znajoma z radia
kontakt, współpraca z radiem
współpracować z radiem

Cytaty

Zlecieli się dziennikarze, radio, telewizja.

źródło: NKJP: Włodzimierz Nowak: Obwód głowy, 2007

Rano radio i gazety podały tragiczną wiadomość. Pod kołami pociągu zginął Zbigniew Cybulski, tak po prostu, gdzieś na peronie, jak najzwyklejszy człowiek.

źródło: NKJP: Leon Pawlik: Ankara, 1998

[...] radio zapowiadało dalszy spadek ciśnienia i napływ metalicznie szarych chmur z południa.

źródło: NKJP: Karol Maliszewski: Faramucha, 2001

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	radio	radia
D.	radia	radiów
C.	radiu	radiom
B.	radio	radia
N.	radiem	radiami
Ms.	radiu	radiach
W.	radio	radia

Inne uwagi

W Msc. lp używa się również formy radio.

3. program

Definicja

audycje nadawane przez radio - instytucję

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu radio

Połączenia

audycja, koncerty, reklama, wiadomość, występ w radiu
słuchać radia
informować, mówić, podać, pojawiać się, relacjonować (mecz), usłyszeć w radiu

Cytaty

	Dziadek słucha radia na cały regulator. Wracam do domu i słyszę komunikaty powstańcze. źródło: NKJP: Remigiusz Grzela: Bądź moim Bogiem (?), 2007
	[...] rano czytał gazety, a wieczorem słuchał zagranicznego radia, lecz najwięcej czasu spędzał z rodziną - na werandzie albo przy stole. źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998
	Dnia 5 marca br. Rząd polski dowiedział się z radia i prasy o rozesłaniu przez Rząd Stanów Zjednoczonych w imieniu własnym, Wielkiej Brytanii, Chin i Związku Sowieckiego, zaproszenia do 39 państw o wzięcie udziału w Konferencji Zjednoczonych Narodów [...]. źródło: NKJP: Eugeniusz Duraczyński: Rząd polski na uchodźstwie1939-1345 : organizacja, personalia, polityka, 1993
	Sprzęt był już przygotowany, bilety lotnicze wykupione, formalności paszportowe załatwione, a wiadomość o moim wyjeździe podano w prasie, radiu i telewizji. źródło: NKJP: Wanda Rutkiewicz: Na jednej linie, 2010
	Policjanci od kilku dni w radiach lokalnych apelują, by urlopowicze zmienili termin powrotu do domu. źródło: NKJP: Katarzyna Kęsicka: Ostatni weekend wakacji, Gazeta Wyborcza, 1996-08-30

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	radio	radia
D.	radia	radiów
C.	radiu	radiom
B.	radio	radia
N.	radiem	radiami
Ms.	radiu	radiach
W.	radio	radia

Inne uwagi

W Msc. lp używa się również formy radio.

4. odbiornik

Definicja

urządzenie umożliwiające odbiór audycji dźwiękowych nadawanych w postaci fal elektromagnetycznych przez specjalne stacje nadawcze

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Środki masowego przekazu radio

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny rodzaje urządzeń i maszyn

Relacje znaczeniowe

synonimy:

radioodbiornik

Połączenia

małe, stare radio; radio samochodowe, tranzystorowe
radio Mir, Selga, Szarotka, Tesla...
gałka, klawisz radia
panel, wtyczka od radia
wzmacniacz z radiem
radio grało, stało gdzieś
naprawiać; nastawić, podgłośnić, puścić, włączyć, wyłączyć radio
siedzieć, wysiadywać przy radiu
coś stoi na radiu

Cytaty

	Z radia płynęła muzyka [...]. źródło: NKJP: Maciej Pinkwart: Dziewczyna z Ipanemy, 2003
	[...] dziadek zawsze rano włączał głośno radio, jak szedł do pracy. źródło: NKJP: Marek Kochan: Ballada o dobrym dresiarzu, 2005
	[...] z lekkim zniecierpliwieniem kręciła gałką radia, szukając w eterze ulubionego Beethovena. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003
	Mam już w magazynie koło sześćdziesięciu telewizorów, piętnaście pralek, siedem kuchni gazowych. O radiach, magnetofonach, robotach kuchennych, wentylatorach, żelazkach - nie mówię... źródło: NKJP: Edward Redliński: Szczurojorczycy, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	radio	radia
D.	radia	radiów
C.	radiu	radiom
B.	radio	radia
N.	radiem	radiami
Ms.	radiu	radiach
W.	radio	radia

Inne uwagi

W Msc. lp używa się również formy radio.

5. na statku

Definicja

urządzenie do nadawania i odbierania sygnałów dźwiękowych w postaci fal elektromagnetycznych używane m.in. na statkach, w samolotach, w wojsku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny rodzaje urządzeń i maszyn

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Połączenia

mówić, nadawać, meldować, zameldować przez radio

Cytaty

Sierżant Kotwicz nadawał przez radio.

źródło: NKJP: Robert Urbański; Jacek Kondracki: Operacja „Dunaj”, 2009

Dopiero po chwili zrozumiałem, że przekrzykuje się z hukiem karabinów, rozmawiając z Morawskim. On tu dowodził. - Na radarze czysto - zameldował przez radio Mazurek.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005

To ja ci pokażę, co my tam mamy! - wycedził pułkownik. Wezwał przez radio helikopter, który wylądował pośrodku rynku, vis-a-vis restauracji, wzbudzając niemałą sensację wśród mieszkańców miasteczka [...]

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Mój przyjaciel zdrajca, 2004

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	radio	radia
D.	radia	radiów
C.	radiu	radiom
B.	radio	radia
N.	radiem	radiami
Ms.	radiu	radiach
W.	radio	radia

Inne uwagi

W Msc. lp używa się również formy radio.

Frazeologizmy

CB radio
radio taxi

Data ostatniej modyfikacji: 20.01.2023