Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *vъzchoditi
1. słońce
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat słońce i księżyc, pory dnia
Połączenia
- księżyc, słońce wschodzi
Cytaty
W pierwszych dniach kwietnia słońce wschodzi nad Jerozolimą o 5:30. źródło: NKJP: Jan Gać: Ziemia Święta. Kulturowy przewodnik śladami Jezusa, 2009 |
|
Za oknem gabinetu wschodzi księżyc, oświetlając srebrnym blaskiem dachy Krakowa. źródło: NKJP: Dawid Zieliński: Manuskrypt, Esensja, 2008-03 |
|
[...] mroźny błękit palił się tam, gdzie wschodzi konstelacja Oriona. źródło: NKJP: Zygmunt Haupt: Baskijski diabel: opowiadania i reportaże, 2007 |
|
Wkrótce blaski wschodzącego słońca musnęły kopulaste szczyty gór [...]. źródło: NKJP: Alfred Szklarski:Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
wschodzę |
wschodzimy |
|||
2 os. |
wschodzisz |
wschodzicie |
|||
3 os. |
wschodzi |
wschodzą |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
wschodziłem +(e)m wschodził |
wschodziłam +(e)m wschodziła |
wschodziłom +(e)m wschodziło |
wschodziliśmy +(e)śmy wschodzili |
wschodziłyśmy +(e)śmy wschodziły |
2 os. |
wschodziłeś +(e)ś wschodził |
wschodziłaś +(e)ś wschodziła |
wschodziłoś +(e)ś wschodziło |
wschodziliście +(e)ście wschodzili |
wschodziłyście +(e)ście wschodziły |
3 os. |
wschodził |
wschodziła |
wschodziło |
wschodzili |
wschodziły |
bezosobnik: wschodzono
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę wschodził będę wschodzić |
będę wschodziła będę wschodzić |
będę wschodziło będę wschodzić |
będziemy wschodzili będziemy wschodzić |
będziemy wschodziły będziemy wschodzić |
2 os. |
będziesz wschodził będziesz wschodzić |
będziesz wschodziła będziesz wschodzić |
będziesz wschodziło będziesz wschodzić |
będziecie wschodzili będziecie wschodzić |
będziecie wschodziły będziecie wschodzić |
3 os. |
będzie wschodził będzie wschodzić |
będzie wschodziła będzie wschodzić |
będzie wschodziło będzie wschodzić |
będą wschodzili będą wschodzić |
będą wschodziły będą wschodzić |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
wschodźmy |
|
2 os. |
wschodź |
wschodźcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
wschodziłbym bym wschodził |
wschodziłabym bym wschodziła |
wschodziłobym bym wschodziło |
wschodzilibyśmy byśmy wschodzili |
wschodziłybyśmy byśmy wschodziły |
2 os. |
wschodziłbyś byś wschodził |
wschodziłabyś byś wschodziła |
wschodziłobyś byś wschodziło |
wschodzilibyście byście wschodzili |
wschodziłybyście byście wschodziły |
3 os. |
wschodziłby by wschodził |
wschodziłaby by wschodziła |
wschodziłoby by wschodziło |
wschodziliby by wschodzili |
wschodziłyby by wschodziły |
bezosobnik: wschodzono by
bezokolicznik: wschodzić
imiesłów przysłówkowy współczesny:
wschodząc
gerundium: wschodzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | wschodzenie |
wschodzenia |
D. | wschodzenia |
wschodzeń |
C. | wschodzeniu |
wschodzeniom |
B. | wschodzenie |
wschodzenia |
N. | wschodzeniem |
wschodzeniami |
Ms. | wschodzeniu |
wschodzeniach |
W. | wschodzenie |
wschodzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: wschodzący
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | wschodzący |
wschodzący |
wschodzący |
wschodzące |
wschodząca |
D. | wschodzącego |
wschodzącego |
wschodzącego |
wschodzącego |
wschodzącej |
C. | wschodzącemu |
wschodzącemu |
wschodzącemu |
wschodzącemu |
wschodzącej |
B. | wschodzącego |
wschodzącego |
wschodzący |
wschodzące |
wschodzącą |
N. | wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącą |
Ms. | wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | wschodzący |
wschodzący |
wschodzące |
wschodzące |
D. | wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
C. | wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
B. | wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
wschodzące |
N. | wschodzącymi |
wschodzącymi |
wschodzącymi |
wschodzącymi |
Ms. | wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
odpowiednik aspektowy: wzejść
Składnia
Rznieżywotny | + | wschodzić | + |
2. trawa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin
Połączenia
- trawa, zboże wschodzi
Cytaty
[...] wywołuje ten znajomy, stary obraz zasianego pola, na którym zboże już wschodzi. źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Podróże do Włoch, 1977 |
|
Nie wschodziły zasiewy i nie zakwitły sady. źródło: NKJP: Aleksandra Porada: Zima ludów, Polityka, 2009-01-24 |
|
Mając kilka zaledwie lat, umieliśmy odróżnić ledwie wschodzące żyto od pszenicy czy jęczmienia albo owsa. źródło: NKJP: Zdzisław Morawski: Gdzie ten dom, gdzie ten świat, 1994 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
wschodzę |
wschodzimy |
|||
2 os. |
wschodzisz |
wschodzicie |
|||
3 os. |
wschodzi |
wschodzą |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
wschodziłem +(e)m wschodził |
wschodziłam +(e)m wschodziła |
wschodziłom +(e)m wschodziło |
wschodziliśmy +(e)śmy wschodzili |
wschodziłyśmy +(e)śmy wschodziły |
2 os. |
wschodziłeś +(e)ś wschodził |
wschodziłaś +(e)ś wschodziła |
wschodziłoś +(e)ś wschodziło |
wschodziliście +(e)ście wschodzili |
wschodziłyście +(e)ście wschodziły |
3 os. |
wschodził |
wschodziła |
wschodziło |
wschodzili |
wschodziły |
bezosobnik: wschodzono
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę wschodził będę wschodzić |
będę wschodziła będę wschodzić |
będę wschodziło będę wschodzić |
będziemy wschodzili będziemy wschodzić |
będziemy wschodziły będziemy wschodzić |
2 os. |
będziesz wschodził będziesz wschodzić |
będziesz wschodziła będziesz wschodzić |
będziesz wschodziło będziesz wschodzić |
będziecie wschodzili będziecie wschodzić |
będziecie wschodziły będziecie wschodzić |
3 os. |
będzie wschodził będzie wschodzić |
będzie wschodziła będzie wschodzić |
będzie wschodziło będzie wschodzić |
będą wschodzili będą wschodzić |
będą wschodziły będą wschodzić |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
wschodźmy |
|
2 os. |
wschodź |
wschodźcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
wschodziłbym bym wschodził |
wschodziłabym bym wschodziła |
wschodziłobym bym wschodziło |
wschodzilibyśmy byśmy wschodzili |
wschodziłybyśmy byśmy wschodziły |
2 os. |
wschodziłbyś byś wschodził |
wschodziłabyś byś wschodziła |
wschodziłobyś byś wschodziło |
wschodzilibyście byście wschodzili |
wschodziłybyście byście wschodziły |
3 os. |
wschodziłby by wschodził |
wschodziłaby by wschodziła |
wschodziłoby by wschodziło |
wschodziliby by wschodzili |
wschodziłyby by wschodziły |
bezosobnik: wschodzono by
bezokolicznik: wschodzić
imiesłów przysłówkowy współczesny:
wschodząc
gerundium: wschodzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | wschodzenie |
wschodzenia |
D. | wschodzenia |
wschodzeń |
C. | wschodzeniu |
wschodzeniom |
B. | wschodzenie |
wschodzenia |
N. | wschodzeniem |
wschodzeniami |
Ms. | wschodzeniu |
wschodzeniach |
W. | wschodzenie |
wschodzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: wschodzący
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | wschodzący |
wschodzący |
wschodzący |
wschodzące |
wschodząca |
D. | wschodzącego |
wschodzącego |
wschodzącego |
wschodzącego |
wschodzącej |
C. | wschodzącemu |
wschodzącemu |
wschodzącemu |
wschodzącemu |
wschodzącej |
B. | wschodzącego |
wschodzącego |
wschodzący |
wschodzące |
wschodzącą |
N. | wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącą |
Ms. | wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | wschodzący |
wschodzący |
wschodzące |
wschodzące |
D. | wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
C. | wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
B. | wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
wschodzące |
N. | wschodzącymi |
wschodzącymi |
wschodzącymi |
wschodzącymi |
Ms. | wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
odpowiednik aspektowy: wzejść
Składnia
Rznieżywotny | + | wschodzić | + |
3. dzień
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu kalendarz i miary czasu
CZŁOWIEK I PRZYRODA Niebo i wszechświat słońce i księżyc, pory dnia
Połączenia
- dzień, świt wschodzi
Cytaty
Dzień wschodził szybko. źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997 |
|
Nad tym wzruszonym i wstrząśniętym tłumem wschodzi świt [...]. źródło: NKJP: 23 września 1968 w San Giovanni Rotondo, Głos Ojca Pio , 2010 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
wschodzę |
wschodzimy |
|||
2 os. |
wschodzisz |
wschodzicie |
|||
3 os. |
wschodzi |
wschodzą |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
wschodziłem +(e)m wschodził |
wschodziłam +(e)m wschodziła |
wschodziłom +(e)m wschodziło |
wschodziliśmy +(e)śmy wschodzili |
wschodziłyśmy +(e)śmy wschodziły |
2 os. |
wschodziłeś +(e)ś wschodził |
wschodziłaś +(e)ś wschodziła |
wschodziłoś +(e)ś wschodziło |
wschodziliście +(e)ście wschodzili |
wschodziłyście +(e)ście wschodziły |
3 os. |
wschodził |
wschodziła |
wschodziło |
wschodzili |
wschodziły |
bezosobnik: wschodzono
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
będę wschodził będę wschodzić |
będę wschodziła będę wschodzić |
będę wschodziło będę wschodzić |
będziemy wschodzili będziemy wschodzić |
będziemy wschodziły będziemy wschodzić |
2 os. |
będziesz wschodził będziesz wschodzić |
będziesz wschodziła będziesz wschodzić |
będziesz wschodziło będziesz wschodzić |
będziecie wschodzili będziecie wschodzić |
będziecie wschodziły będziecie wschodzić |
3 os. |
będzie wschodził będzie wschodzić |
będzie wschodziła będzie wschodzić |
będzie wschodziło będzie wschodzić |
będą wschodzili będą wschodzić |
będą wschodziły będą wschodzić |
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
wschodźmy |
|
2 os. |
wschodź |
wschodźcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
wschodziłbym bym wschodził |
wschodziłabym bym wschodziła |
wschodziłobym bym wschodziło |
wschodzilibyśmy byśmy wschodzili |
wschodziłybyśmy byśmy wschodziły |
2 os. |
wschodziłbyś byś wschodził |
wschodziłabyś byś wschodziła |
wschodziłobyś byś wschodziło |
wschodzilibyście byście wschodzili |
wschodziłybyście byście wschodziły |
3 os. |
wschodziłby by wschodził |
wschodziłaby by wschodziła |
wschodziłoby by wschodziło |
wschodziliby by wschodzili |
wschodziłyby by wschodziły |
bezosobnik: wschodzono by
bezokolicznik: wschodzić
imiesłów przysłówkowy współczesny:
wschodząc
gerundium: wschodzenie
rodzaj gramatyczny: ndk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | wschodzenie |
wschodzenia |
D. | wschodzenia |
wschodzeń |
C. | wschodzeniu |
wschodzeniom |
B. | wschodzenie |
wschodzenia |
N. | wschodzeniem |
wschodzeniami |
Ms. | wschodzeniu |
wschodzeniach |
W. | wschodzenie |
wschodzenia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: wschodzący
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | wschodzący |
wschodzący |
wschodzący |
wschodzące |
wschodząca |
D. | wschodzącego |
wschodzącego |
wschodzącego |
wschodzącego |
wschodzącej |
C. | wschodzącemu |
wschodzącemu |
wschodzącemu |
wschodzącemu |
wschodzącej |
B. | wschodzącego |
wschodzącego |
wschodzący |
wschodzące |
wschodzącą |
N. | wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącą |
Ms. | wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | wschodzący |
wschodzący |
wschodzące |
wschodzące |
D. | wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
C. | wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
wschodzącym |
B. | wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
wschodzące |
N. | wschodzącymi |
wschodzącymi |
wschodzącymi |
wschodzącymi |
Ms. | wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
wschodzących |
odpowiednik aspektowy: wzejść
Składnia
Rznieżywotny | + | wschodzić | + |