Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *sъchnǫti 'stawać się suchym, suszyć się, wysychać, usychać'
Obocznością wokalizmu pierwiastka (-ъ- < ŭ : -u- < -au̯ : -y- < ū) związany z psł. *sušiti (zob. suszyć ) oraz *-sychati (dziś wyłącznie w czasownikach przedrostkowych, np. u-sychać, wy-sychać).
Por. suchy
1. buty
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
Połączenia
- bielizna, czupryna, farba, lakier, pranie schnie; buty, naczynia, ubrania, włosy schną
- schnąć na słońcu, na wietrze
Cytaty
|
Przy piecu schły sosnowe polana, w izbie obok kuchni trzaskało drewno palone w żeliwnej kozie. źródło: NKJP: Wit Szostak: Oberki do końca świata, 2007 |
|
|
Te mury, które zalała woda, muszą schnąć. Na mokre nie da się położyć tynku ani ocieplającego styropianu. źródło: NKJP: Wiktor Mariola: Ochotnicy nie chcą rozgłosu, Dziennik Łódzki, 2001-10-05 |
|
|
W barakach było przeraźliwie zimno i mokro, nie schły ubrania. źródło: NKJP: Maja Grohman: Truskawki jak koszmar, Gazeta Wrocławska, 2002-04-05 |
|
|
Stygnie cielęcy sznycel [...], pajda chleba schnie na kość. Nie tykam niczego, dziś jakoś nic nie podchodzi. źródło: NKJP: Zapach owocu piany: Dziennik Polski, 2003-11-14 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
schnę |
schniemy |
|||
| 2 os. |
schniesz |
schniecie |
|||
| 3 os. |
schnie |
schną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
schłem +(e)m sechł |
schłam +(e)m schła |
schłom +(e)m schło |
schliśmy +(e)śmy schli |
schłyśmy +(e)śmy schły |
| 2 os. |
schłeś +(e)ś sechł |
schłaś +(e)ś schła |
schłoś +(e)ś schło |
schliście +(e)ście schli |
schłyście +(e)ście schły |
| 3 os. |
sechł |
schła |
schło |
schli |
schły |
bezosobnik: schnięto
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę sechł będę schnąć |
będę schła będę schnąć |
będę schło będę schnąć |
będziemy schli będziemy schnąć |
będziemy schły będziemy schnąć |
| 2 os. |
będziesz sechł będziesz schnąć |
będziesz schła będziesz schnąć |
będziesz schło będziesz schnąć |
będziecie schli będziecie schnąć |
będziecie schły będziecie schnąć |
| 3 os. |
będzie sechł będzie schnąć |
będzie schła będzie schnąć |
będzie schło będzie schnąć |
będą schli będą schnąć |
będą schły będą schnąć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
schnijmy |
|
| 2 os. |
schnij |
schnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
sechłbym bym sechł |
schłabym bym schła |
schłobym bym schło |
schlibyśmy byśmy schli |
schłybyśmy byśmy schły |
| 2 os. |
sechłbyś byś sechł |
schłabyś byś schła |
schłobyś byś schło |
schlibyście byście schli |
schłybyście byście schły |
| 3 os. |
sechłby by sechł |
schłaby by schła |
schłoby by schło |
schliby by schli |
schłyby by schły |
bezosobnik: schnięto by
bezokolicznik: schnąć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
schnąc
gerundium: schnięcie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | schnięcie |
schnięcia |
| D. | schnięcia |
schnięć |
| C. | schnięciu |
schnięciom |
| B. | schnięcie |
schnięcia |
| N. | schnięciem |
schnięciami |
| Ms. | schnięciu |
schnięciach |
| W. | schnięcie |
schnięcia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: schnący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | schnący |
schnący |
schnący |
schnące |
schnąca |
| D. | schnącego |
schnącego |
schnącego |
schnącego |
schnącej |
| C. | schnącemu |
schnącemu |
schnącemu |
schnącemu |
schnącej |
| B. | schnącego |
schnącego |
schnący |
schnące |
schnącą |
| N. | schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącą |
| Ms. | schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | schnący |
schnący |
schnące |
schnące |
| D. | schnących |
schnących |
schnących |
schnących |
| C. | schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącym |
| B. | schnących |
schnących |
schnących |
schnące |
| N. | schnącymi |
schnącymi |
schnącymi |
schnącymi |
| Ms. | schnących |
schnących |
schnących |
schnących |
odpowiednik aspektowy: wyschnąć
Składnia
| Rznieżywotny | + | schnąć | + |
|
2. drzewa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | usychać |
Połączenia
- trawa schnie; kwiaty, rośliny schną
Cytaty
|
[...] poziom wód gruntowych bardzo się obniżył. Zwierzęta jakoś sobie poradzą, bo mogą się przemieszczać w poszukiwaniu wody, ale drzewa schną. źródło: NKJP: (plus): Obowiązuje zakaz wstępu do lasu, Dziennik Zachodni, 2006-07-27 |
|
|
Susza nie tylko dotknęła zboża. Więdną rośliny pastewne i schnie w oczach trawa. źródło: NKJP: Piotr Kwieciński: Kredyty na suszę, Gazeta Poznańska, 2003-06-20 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
schnę |
schniemy |
|||
| 2 os. |
schniesz |
schniecie |
|||
| 3 os. |
schnie |
schną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
schłem +(e)m sechł |
schłam +(e)m schła |
schłom +(e)m schło |
schliśmy +(e)śmy schli |
schłyśmy +(e)śmy schły |
| 2 os. |
schłeś +(e)ś sechł |
schłaś +(e)ś schła |
schłoś +(e)ś schło |
schliście +(e)ście schli |
schłyście +(e)ście schły |
| 3 os. |
sechł |
schła |
schło |
schli |
schły |
bezosobnik: schnięto
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę sechł będę schnąć |
będę schła będę schnąć |
będę schło będę schnąć |
będziemy schli będziemy schnąć |
będziemy schły będziemy schnąć |
| 2 os. |
będziesz sechł będziesz schnąć |
będziesz schła będziesz schnąć |
będziesz schło będziesz schnąć |
będziecie schli będziecie schnąć |
będziecie schły będziecie schnąć |
| 3 os. |
będzie sechł będzie schnąć |
będzie schła będzie schnąć |
będzie schło będzie schnąć |
będą schli będą schnąć |
będą schły będą schnąć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
schnijmy |
|
| 2 os. |
schnij |
schnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
sechłbym bym sechł |
schłabym bym schła |
schłobym bym schło |
schlibyśmy byśmy schli |
schłybyśmy byśmy schły |
| 2 os. |
sechłbyś byś sechł |
schłabyś byś schła |
schłobyś byś schło |
schlibyście byście schli |
schłybyście byście schły |
| 3 os. |
sechłby by sechł |
schłaby by schła |
schłoby by schło |
schliby by schli |
schłyby by schły |
bezosobnik: schnięto by
bezokolicznik: schnąć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
schnąc
gerundium: schnięcie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | schnięcie |
schnięcia |
| D. | schnięcia |
schnięć |
| C. | schnięciu |
schnięciom |
| B. | schnięcie |
schnięcia |
| N. | schnięciem |
schnięciami |
| Ms. | schnięciu |
schnięciach |
| W. | schnięcie |
schnięcia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: schnący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | schnący |
schnący |
schnący |
schnące |
schnąca |
| D. | schnącego |
schnącego |
schnącego |
schnącego |
schnącej |
| C. | schnącemu |
schnącemu |
schnącemu |
schnącemu |
schnącej |
| B. | schnącego |
schnącego |
schnący |
schnące |
schnącą |
| N. | schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącą |
| Ms. | schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | schnący |
schnący |
schnące |
schnące |
| D. | schnących |
schnących |
schnących |
schnących |
| C. | schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącym |
| B. | schnących |
schnących |
schnących |
schnące |
| N. | schnącymi |
schnącymi |
schnącymi |
schnącymi |
| Ms. | schnących |
schnących |
schnących |
schnących |
odpowiednik aspektowy: uschnąć
Składnia
| Rznieżywotny | + | schnąć | + |
|
3. chudnąć
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd
Cytaty
|
Z roku na rok schła, marniała i coraz bardziej zbliżała się do ziemi. źródło: NKJP: Paulina Grych: Schiza, 2008 |
|
|
Tracę humor, schnę, histeryzuję i stan ten bynajmniej z upływem czasu nie przechodzi, lecz przeciwnie - zaostrza się. źródło: NKJP: Tomasz Domaniewski: Niedaleko od prawdy |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
schnę |
schniemy |
|||
| 2 os. |
schniesz |
schniecie |
|||
| 3 os. |
schnie |
schną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
schłem +(e)m sechł |
schłam +(e)m schła |
schłom +(e)m schło |
schliśmy +(e)śmy schli |
schłyśmy +(e)śmy schły |
| 2 os. |
schłeś +(e)ś sechł |
schłaś +(e)ś schła |
schłoś +(e)ś schło |
schliście +(e)ście schli |
schłyście +(e)ście schły |
| 3 os. |
sechł |
schła |
schło |
schli |
schły |
bezosobnik: schnięto
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę sechł będę schnąć |
będę schła będę schnąć |
będę schło będę schnąć |
będziemy schli będziemy schnąć |
będziemy schły będziemy schnąć |
| 2 os. |
będziesz sechł będziesz schnąć |
będziesz schła będziesz schnąć |
będziesz schło będziesz schnąć |
będziecie schli będziecie schnąć |
będziecie schły będziecie schnąć |
| 3 os. |
będzie sechł będzie schnąć |
będzie schła będzie schnąć |
będzie schło będzie schnąć |
będą schli będą schnąć |
będą schły będą schnąć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
schnijmy |
|
| 2 os. |
schnij |
schnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
sechłbym bym sechł |
schłabym bym schła |
schłobym bym schło |
schlibyśmy byśmy schli |
schłybyśmy byśmy schły |
| 2 os. |
sechłbyś byś sechł |
schłabyś byś schła |
schłobyś byś schło |
schlibyście byście schli |
schłybyście byście schły |
| 3 os. |
sechłby by sechł |
schłaby by schła |
schłoby by schło |
schliby by schli |
schłyby by schły |
bezosobnik: schnięto by
bezokolicznik: schnąć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
schnąc
gerundium: schnięcie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | schnięcie |
schnięcia |
| D. | schnięcia |
schnięć |
| C. | schnięciu |
schnięciom |
| B. | schnięcie |
schnięcia |
| N. | schnięciem |
schnięciami |
| Ms. | schnięciu |
schnięciach |
| W. | schnięcie |
schnięcia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: schnący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | schnący |
schnący |
schnący |
schnące |
schnąca |
| D. | schnącego |
schnącego |
schnącego |
schnącego |
schnącej |
| C. | schnącemu |
schnącemu |
schnącemu |
schnącemu |
schnącej |
| B. | schnącego |
schnącego |
schnący |
schnące |
schnącą |
| N. | schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącą |
| Ms. | schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | schnący |
schnący |
schnące |
schnące |
| D. | schnących |
schnących |
schnących |
schnących |
| C. | schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącym |
| B. | schnących |
schnących |
schnących |
schnące |
| N. | schnącymi |
schnącymi |
schnącymi |
schnącymi |
| Ms. | schnących |
schnących |
schnących |
schnących |
odpowiednik aspektowy: wyschnąć
Składnia
| Rzosobowy | + | schnąć | + |
|
4. cierpieć
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | usychać |
Połączenia
- schnąć z miłości, z tęsknoty, z zawiści, z żalu
Cytaty
|
Przed premierą reżyser podkreślał, że „Scat” to prosta opowieść. [...] Głównym jej bohaterem miał być pucybut Piątek [...], schnący z miłości do pięknej kwiaciarki. źródło: NKJP: Magda Piekarska: Jak w kinie, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-04-18 |
|
|
Ci, których nie zaprosiłam, schli z zawiści. źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Może nie, może tak, 1976 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
schnę |
schniemy |
|||
| 2 os. |
schniesz |
schniecie |
|||
| 3 os. |
schnie |
schną |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
schłem +(e)m sechł |
schłam +(e)m schła |
schłom +(e)m schło |
schliśmy +(e)śmy schli |
schłyśmy +(e)śmy schły |
| 2 os. |
schłeś +(e)ś sechł |
schłaś +(e)ś schła |
schłoś +(e)ś schło |
schliście +(e)ście schli |
schłyście +(e)ście schły |
| 3 os. |
sechł |
schła |
schło |
schli |
schły |
bezosobnik: schnięto
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę sechł będę schnąć |
będę schła będę schnąć |
będę schło będę schnąć |
będziemy schli będziemy schnąć |
będziemy schły będziemy schnąć |
| 2 os. |
będziesz sechł będziesz schnąć |
będziesz schła będziesz schnąć |
będziesz schło będziesz schnąć |
będziecie schli będziecie schnąć |
będziecie schły będziecie schnąć |
| 3 os. |
będzie sechł będzie schnąć |
będzie schła będzie schnąć |
będzie schło będzie schnąć |
będą schli będą schnąć |
będą schły będą schnąć |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
schnijmy |
|
| 2 os. |
schnij |
schnijcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
sechłbym bym sechł |
schłabym bym schła |
schłobym bym schło |
schlibyśmy byśmy schli |
schłybyśmy byśmy schły |
| 2 os. |
sechłbyś byś sechł |
schłabyś byś schła |
schłobyś byś schło |
schlibyście byście schli |
schłybyście byście schły |
| 3 os. |
sechłby by sechł |
schłaby by schła |
schłoby by schło |
schliby by schli |
schłyby by schły |
bezosobnik: schnięto by
bezokolicznik: schnąć
imiesłów przysłówkowy współczesny:
schnąc
gerundium: schnięcie
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | schnięcie |
schnięcia |
| D. | schnięcia |
schnięć |
| C. | schnięciu |
schnięciom |
| B. | schnięcie |
schnięcia |
| N. | schnięciem |
schnięciami |
| Ms. | schnięciu |
schnięciach |
| W. | schnięcie |
schnięcia |
imiesłów przymiotnikowy czynny: schnący
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | schnący |
schnący |
schnący |
schnące |
schnąca |
| D. | schnącego |
schnącego |
schnącego |
schnącego |
schnącej |
| C. | schnącemu |
schnącemu |
schnącemu |
schnącemu |
schnącej |
| B. | schnącego |
schnącego |
schnący |
schnące |
schnącą |
| N. | schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącą |
| Ms. | schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | schnący |
schnący |
schnące |
schnące |
| D. | schnących |
schnących |
schnących |
schnących |
| C. | schnącym |
schnącym |
schnącym |
schnącym |
| B. | schnących |
schnących |
schnących |
schnące |
| N. | schnącymi |
schnącymi |
schnącymi |
schnącymi |
| Ms. | schnących |
schnących |
schnących |
schnących |
odpowiednik aspektowy: uschnąć
Składnia
| Rzosobowy | + | schnąć | + |
z CZEGO
|