UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

przeć

Chronologizacja

XIV w., Bańk
XIV w., Bor

1. przed siebie

Definicja

przemieszczać się w określonym kierunku, pokonując lub będąc gotowym pokonać wszelkie przeszkody, jakie by się znalazły na trasie ruchu

Pochodzenie

psł. *perti, *pьrǫ

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

tłum prze; wojska prą
przeć do przodu
przeć na wschód, na zachód

Cytaty

	Na stacji kolejowej tłum histerycznie parł do wagonów. źródło: NKJP: Michał Komar: O obrotach losów i ciał, 1998
	Szeroko rozrzucona i z każdą chwilą coraz szersza tyraliera parła galopem pod górę, błyskając ostrzami sulic i obnażonych mieczy. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Pogrzeb czarownicy, 2003
	Łajba parła do przodu. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Rebelia, 2007
	Brakowało im sił, by wstać, lecz czołgając się metr za metrem, z uporem parli ku wzgórzu. źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Przekraczając światło, 1996
	Tysiące wyznawców nowej wiary dobrowolnie lub pod przymusem parło na wschód. źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	prę	przemy
2 os.	przesz	przecie
3 os.	prze	prą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	parłem +(e)m parł	parłam +(e)m parła	parłom +(e)m parło	parliśmy +(e)śmy parli	parłyśmy +(e)śmy parły
2 os.	parłeś +(e)ś parł	parłaś +(e)ś parła	parłoś +(e)ś parło	parliście +(e)ście parli	parłyście +(e)ście parły
3 os.	parł	parła	parło	parli	parły

bezosobnik: parto

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę parł będę przeć	będę parła będę przeć	będę parło będę przeć	będziemy parli będziemy przeć	będziemy parły będziemy przeć
2 os.	będziesz parł będziesz przeć	będziesz parła będziesz przeć	będziesz parło będziesz przeć	będziecie parli będziecie przeć	będziecie parły będziecie przeć
3 os.	będzie parł będzie przeć	będzie parła będzie przeć	będzie parło będzie przeć	będą parli będą przeć	będą parły będą przeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		przyjmy
2 os.	przyj	przyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	parłbym bym parł	parłabym bym parła	parłobym bym parło	parlibyśmy byśmy parli	parłybyśmy byśmy parły
2 os.	parłbyś byś parł	parłabyś byś parła	parłobyś byś parło	parlibyście byście parli	parłybyście byście parły
3 os.	parłby by parł	parłaby by parła	parłoby by parło	parliby by parli	parłyby by parły

bezosobnik: parto by

bezokolicznik: przeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: prąc

gerundium: parcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	parcie	parcia
D.	parcia	parć
C.	parciu	parciom
B.	parcie	parcia
N.	parciem	parciami
Ms.	parciu	parciach
W.	parcie	parcia

imiesłów przymiotnikowy czynny: prący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	prący	prący	prący	prące	prąca
D.	prącego	prącego	prącego	prącego	prącej
C.	prącemu	prącemu	prącemu	prącemu	prącej
B.	prącego	prącego	prący	prące	prącą
N.	prącym	prącym	prącym	prącym	prącą
Ms.	prącym	prącym	prącym	prącym	prącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	prący	prący	prące	prące
D.	prących	prących	prących	prących
C.	prącym	prącym	prącym	prącym
B.	prących	prących	prących	prące
N.	prącymi	prącymi	prącymi	prącymi
Ms.	prących	prących	prących	prących

Składnia

przeć

(DOKĄD))

2. na ścianę

Definicja

naciskać na kogoś lub coś z dużą siłą

Pochodzenie

psł. *perti, *pьrǫ

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Cytaty

	Mocno parliśmy na wiosła. źródło: NKJP: Ryszard Sługocki: Na przekór i na bakier, 2008
	Krowy strachały się i parły jedna na drugą. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952
	Choć chuderlawa kobyła zawzięcie tłukła kopytami w nadgniłe bale i parła na chomąto, posunęli wóz ledwie o sążeń. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002
	Tam, gdzie wiatr napotykał otwartą wodę, parł na nią i wprawiał w szybszy ruch. Lodowe pola drgnęły. I ruszyły. Zaczął się ich dryf. źródło: NKJP: Marek Kamiński, Wojciech Moskal, Sławomir Swerpel: Nie tylko biegun, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	prę	przemy
2 os.	przesz	przecie
3 os.	prze	prą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	parłem +(e)m parł	parłam +(e)m parła	parłom +(e)m parło	parliśmy +(e)śmy parli	parłyśmy +(e)śmy parły
2 os.	parłeś +(e)ś parł	parłaś +(e)ś parła	parłoś +(e)ś parło	parliście +(e)ście parli	parłyście +(e)ście parły
3 os.	parł	parła	parło	parli	parły

bezosobnik: parto

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę parł będę przeć	będę parła będę przeć	będę parło będę przeć	będziemy parli będziemy przeć	będziemy parły będziemy przeć
2 os.	będziesz parł będziesz przeć	będziesz parła będziesz przeć	będziesz parło będziesz przeć	będziecie parli będziecie przeć	będziecie parły będziecie przeć
3 os.	będzie parł będzie przeć	będzie parła będzie przeć	będzie parło będzie przeć	będą parli będą przeć	będą parły będą przeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		przyjmy
2 os.	przyj	przyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	parłbym bym parł	parłabym bym parła	parłobym bym parło	parlibyśmy byśmy parli	parłybyśmy byśmy parły
2 os.	parłbyś byś parł	parłabyś byś parła	parłobyś byś parło	parlibyście byście parli	parłybyście byście parły
3 os.	parłby by parł	parłaby by parła	parłoby by parło	parliby by parli	parłyby by parły

bezosobnik: parto by

bezokolicznik: przeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: prąc

gerundium: parcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	parcie	parcia
D.	parcia	parć
C.	parciu	parciom
B.	parcie	parcia
N.	parciem	parciami
Ms.	parciu	parciach
W.	parcie	parcia

imiesłów przymiotnikowy czynny: prący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	prący	prący	prący	prące	prąca
D.	prącego	prącego	prącego	prącego	prącej
C.	prącemu	prącemu	prącemu	prącemu	prącej
B.	prącego	prącego	prący	prące	prącą
N.	prącym	prącym	prącym	prącym	prącą
Ms.	prącym	prącym	prącym	prącym	prącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	prący	prący	prące	prące
D.	prących	prących	prących	prących
C.	prącym	prącym	prącym	prącym
B.	prących	prących	prących	prące
N.	prącymi	prącymi	prącymi	prącymi
Ms.	prących	prących	prących	prących

Składnia

przeć

na KOGO/CO

3. do celu

Definicja

usilnie dążyć do osiągnięcia lub urzeczywistnienia czegoś

Pochodzenie

psł. *perti, *pьrǫ

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

przeć do konfrontacji, do władzy, do wojny

Cytaty

	Do bezwzględnej walki parli konsekwentnie jedynie bolszewicy, mienszewicy natomiast byli siłą hamującą rewolucję. źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1967
	Cieszy się jednak, że mama jest mocna i mimo wszystko będzie parła do celu. źródło: NKJP: Joanna Solska: Kobieta czołg..., Polityka, 2009-01-03
	Taft wolałby zostać prezesem Sądu Najwyższego niż prezydentem kraju. Żona jednak parła ku prezydenturze. źródło: NKJP: Longin Pastusiak: Prezydenci Stanów Zjednoczonych Ameryki, 1999
	Japonia również parła ku wojnie. W Tokio nie chciano dopuścić do umocnienia się Rosjan w Mandżurii, Korei, Chinach Północnych, zwłaszcza do rozbudowy rosyjskich linii kolejowych źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1967

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	prę	przemy
2 os.	przesz	przecie
3 os.	prze	prą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	parłem +(e)m parł	parłam +(e)m parła	parłom +(e)m parło	parliśmy +(e)śmy parli	parłyśmy +(e)śmy parły
2 os.	parłeś +(e)ś parł	parłaś +(e)ś parła	parłoś +(e)ś parło	parliście +(e)ście parli	parłyście +(e)ście parły
3 os.	parł	parła	parło	parli	parły

bezosobnik: parto

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę parł będę przeć	będę parła będę przeć	będę parło będę przeć	będziemy parli będziemy przeć	będziemy parły będziemy przeć
2 os.	będziesz parł będziesz przeć	będziesz parła będziesz przeć	będziesz parło będziesz przeć	będziecie parli będziecie przeć	będziecie parły będziecie przeć
3 os.	będzie parł będzie przeć	będzie parła będzie przeć	będzie parło będzie przeć	będą parli będą przeć	będą parły będą przeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		przyjmy
2 os.	przyj	przyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	parłbym bym parł	parłabym bym parła	parłobym bym parło	parlibyśmy byśmy parli	parłybyśmy byśmy parły
2 os.	parłbyś byś parł	parłabyś byś parła	parłobyś byś parło	parlibyście byście parli	parłybyście byście parły
3 os.	parłby by parł	parłaby by parła	parłoby by parło	parliby by parli	parłyby by parły

bezosobnik: parto by

bezokolicznik: przeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: prąc

gerundium: parcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	parcie	parcia
D.	parcia	parć
C.	parciu	parciom
B.	parcie	parcia
N.	parciem	parciami
Ms.	parciu	parciach
W.	parcie	parcia

imiesłów przymiotnikowy czynny: prący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	prący	prący	prący	prące	prąca
D.	prącego	prącego	prącego	prącego	prącej
C.	prącemu	prącemu	prącemu	prącemu	prącej
B.	prącego	prącego	prący	prące	prącą
N.	prącym	prącym	prącym	prącym	prącą
Ms.	prącym	prącym	prącym	prącym	prącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	prący	prący	prące	prące
D.	prących	prących	prących	prących
C.	prącym	prącym	prącym	prącym
B.	prących	prących	prących	prące
N.	prącymi	prącymi	prącymi	prącymi
Ms.	prących	prących	prących	prących

Składnia

Rz_osobowy

przeć

do CZEGO | ku CZEMU

4. w czasie porodu

Definicja

wstrzymując oddech i napinając mięśnie, naciskać na narządy wewnętrzne

Pochodzenie

psł. *perti, *pьrǫ

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Cytaty

[...] wtedy Daniel powiedział, że wszystko będzie dobrze, przytulał mnie i głaskał, dodał mi otuchy, rozluźniłam się, zaczęłam przeć i Staś się urodził.

źródło: NKJP: Justyna Dąbrowska: Rodzina, Gazeta Wyborcza, 1993-11-19

Tomek cię przytrzyma - uspokaja położna. No to ją trzymam. Aga prze.

źródło: NKJP: Tomasz Kwaśniewski: Dziennik ciężarowca, 2007

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	prę	przemy
2 os.	przesz	przecie
3 os.	prze	prą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	parłem +(e)m parł	parłam +(e)m parła	parłom +(e)m parło	parliśmy +(e)śmy parli	parłyśmy +(e)śmy parły
2 os.	parłeś +(e)ś parł	parłaś +(e)ś parła	parłoś +(e)ś parło	parliście +(e)ście parli	parłyście +(e)ście parły
3 os.	parł	parła	parło	parli	parły

bezosobnik: parto

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę parł będę przeć	będę parła będę przeć	będę parło będę przeć	będziemy parli będziemy przeć	będziemy parły będziemy przeć
2 os.	będziesz parł będziesz przeć	będziesz parła będziesz przeć	będziesz parło będziesz przeć	będziecie parli będziecie przeć	będziecie parły będziecie przeć
3 os.	będzie parł będzie przeć	będzie parła będzie przeć	będzie parło będzie przeć	będą parli będą przeć	będą parły będą przeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		przyjmy
2 os.	przyj	przyjcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	parłbym bym parł	parłabym bym parła	parłobym bym parło	parlibyśmy byśmy parli	parłybyśmy byśmy parły
2 os.	parłbyś byś parł	parłabyś byś parła	parłobyś byś parło	parlibyście byście parli	parłybyście byście parły
3 os.	parłby by parł	parłaby by parła	parłoby by parło	parliby by parli	parłyby by parły

bezosobnik: parto by

bezokolicznik: przeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: prąc

gerundium: parcie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	parcie	parcia
D.	parcia	parć
C.	parciu	parciom
B.	parcie	parcia
N.	parciem	parciami
Ms.	parciu	parciach
W.	parcie	parcia

imiesłów przymiotnikowy czynny: prący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	prący	prący	prący	prące	prąca
D.	prącego	prącego	prącego	prącego	prącej
C.	prącemu	prącemu	prącemu	prącemu	prącej
B.	prącego	prącego	prący	prące	prącą
N.	prącym	prącym	prącym	prącym	prącą
Ms.	prącym	prącym	prącym	prącym	prącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	prący	prący	prące	prące
D.	prących	prących	prących	prących
C.	prącym	prącym	prącym	prącym
B.	prących	prących	prących	prące
N.	prącymi	prącymi	prącymi	prącymi
Ms.	prących	prących	prących	prących

Składnia

Rz_żywotny

przeć

5. o zbożu

Definicja

przest.

ulegać rozkładowi pod wpływem wilgoci i ciepła

Pochodzenie

psł. *pьrěti, *pьrějǫ

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia rolnictwo

Cytaty

Ciągnik pod gołym niebem niszczał, zboże przało w workach, ziemia leżała nie uprawiona i nie obsiana, świnia już była utuczona i nic na niej nie przybywało, więc tylko zmarnowana pasza... I nic nie dali ruszyć.

źródło: Julita Twardowska: Matka i córka, Przemiany, nr 9, 1984 (sbc.wbp.kielce.pl)

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	przeję	przejemy
2 os.	przejesz	przejecie
3 os.	przeje	przeją

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przałem +(e)m przał	przałam +(e)m przała	przałom +(e)m przało	przeliśmy +(e)śmy przeli	przałyśmy +(e)śmy przały
2 os.	przałeś +(e)ś przał	przałaś +(e)ś przała	przałoś +(e)ś przało	przeliście +(e)ście przeli	przałyście +(e)ście przały
3 os.	przał	przała	przało	przeli	przały

bezosobnik: przano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę przał będę przeć	będę przała będę przeć	będę przało będę przeć	będziemy przeli będziemy przeć	będziemy przały będziemy przeć
2 os.	będziesz przał będziesz przeć	będziesz przała będziesz przeć	będziesz przało będziesz przeć	będziecie przeli będziecie przeć	będziecie przały będziecie przeć
3 os.	będzie przał będzie przeć	będzie przała będzie przeć	będzie przało będzie przeć	będą przeli będą przeć	będą przały będą przeć

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		przejmy
2 os.	przej	przejcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	przałbym bym przał	przałabym bym przała	przałobym bym przało	przelibyśmy byśmy przeli	przałybyśmy byśmy przały
2 os.	przałbyś byś przał	przałabyś byś przała	przałobyś byś przało	przelibyście byście przeli	przałybyście byście przały
3 os.	przałby by przał	przałaby by przała	przałoby by przało	przeliby by przeli	przałyby by przały

bezosobnik: przano by

bezokolicznik: przeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: przejąc

gerundium: przenie

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	przenie	przenia
D.	przenia	przeń
C.	przeniu	przeniom
B.	przenie	przenia
N.	przeniem	przeniami
Ms.	przeniu	przeniach
W.	przenie	przenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: przejący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	przejący	przejący	przejący	przejące	przejąca
D.	przejącego	przejącego	przejącego	przejącego	przejącej
C.	przejącemu	przejącemu	przejącemu	przejącemu	przejącej
B.	przejącego	przejącego	przejący	przejące	przejącą
N.	przejącym	przejącym	przejącym	przejącym	przejącą
Ms.	przejącym	przejącym	przejącym	przejącym	przejącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	przejący	przejący	przejące	przejące
D.	przejących	przejących	przejących	przejących
C.	przejącym	przejącym	przejącym	przejącym
B.	przejących	przejących	przejących	przejące
N.	przejącymi	przejącymi	przejącymi	przejącymi
Ms.	przejących	przejących	przejących	przejących

Frazeologizmy

parcie na szkło

Data ostatniej modyfikacji: 03.03.2018