UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

przerazić

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  razić 

1. przestraszyć

Definicja

wywołać przerażenie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

  • głos, krzyk, ton głosu, widok kogoś/czegoś, wygląd czyjś/czegoś przeraził; myśl, że..., perspektywa czegoś przeraziła; groźby, pogróżki przeraziły kogoś
  • przerazić dzieci, ludność, ludzi; czytelnika, mieszkańców; zwierzęta
  • przerazić kogoś krzykiem; perspektywą czegoś
  • przerazić śmiertelnie

Cytaty

[...] przeraziła go myśl, że jest całkowicie na pastwie porywaczy.

źródło: NKJP: Piotr Pytlakowski: Nikt ci nie pomoże, Polityka, 2000-12-02

Jak matki starają się straszeniem doprowadzić dzieci do grzecznego ładu, tak politycy poniektórzy usiłują przerazić nas perspektywą powrotu komuny.

źródło: NKJP: Stanisław Lem: Moim zdaniem, Gazeta Wyborcza, 1993-04-09

Raz tylko przeraził go widok mężczyzny, pośrodku twarzy którego ziała wielka dziura: wyglądało to tak, jakby ktoś odgryzł nieznajomemu nos.

źródło: NKJP: Ewa Kujawska: Dom Małgorzaty, 2007

[...] przeraziło go, że jego własny portret, pielęgnowany latami, nagle rozleciał się na kawałki za moją sprawą. Znał swoje mankamenty, na pewno je znał, lecz dopóki wiedział o nich sam, czuł się bezpiecznie.

źródło: NKJP: Ewa Przybylska: Dotyk motyla, 1994

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przerażę
 przerazimy
2 os. przerazisz
 przerazicie
3 os. przerazi
 przerażą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przeraziłem
+(e)m przeraził
 przeraziłam
+(e)m przeraziła
 przeraziłom
+(e)m przeraziło
 przeraziliśmy
+(e)śmy przerazili
 przeraziłyśmy
+(e)śmy przeraziły
2 os. przeraziłeś
+(e)ś przeraził
 przeraziłaś
+(e)ś przeraziła
 przeraziłoś
+(e)ś przeraziło
 przeraziliście
+(e)ście przerazili
 przeraziłyście
+(e)ście przeraziły
3 os. przeraził
 przeraziła
 przeraziło
 przerazili
 przeraziły

bezosobnik: przerażono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przeraźmy
2 os. przeraź
 przeraźcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przeraziłbym
bym przeraził
 przeraziłabym
bym przeraziła
 przeraziłobym
bym przeraziło
 przerazilibyśmy
byśmy przerazili
 przeraziłybyśmy
byśmy przeraziły
2 os. przeraziłbyś
byś przeraził
 przeraziłabyś
byś przeraziła
 przeraziłobyś
byś przeraziło
 przerazilibyście
byście przerazili
 przeraziłybyście
byście przeraziły
3 os. przeraziłby
by przeraził
 przeraziłaby
by przeraziła
 przeraziłoby
by przeraziło
 przeraziliby
by przerazili
 przeraziłyby
by przeraziły

bezosobnik: przerażono by

bezokolicznik: przerazić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przeraziwszy

gerundium: przerażenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: przerażony

odpowiednik aspektowy: przerażać

Składnia

bez ograniczeń + przerazić +
KOGO + (CZYM)
(to), że ZDANIE + przerazić +
KOGO

2. wstrząsnąć

Definicja

wywołać silną negatywną reakcję

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • chaos, bałagan przeraził; opinia, wypowiedź przeraziła kogoś

Cytaty

Kiedy powiedziałam, że wszyscy mają prawo do adwokata, odparł, że owszem, ale poza tym komunistycznym ścierwem. Przeraziło mnie jego zacietrzewienie, ta ukryta w nim nienawiść, której do tej pory nie dostrzegałam.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991

- W całej tej kontroli przeraził mnie ogromny bałagan panujący w PUP - dodaje Andrzej Dera.

źródło: NKJP: Ryszard Bińczak: Tendencyjny bałagan, Gazeta Poznańska, 2004-11-04

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przerażę
 przerazimy
2 os. przerazisz
 przerazicie
3 os. przerazi
 przerażą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przeraziłem
+(e)m przeraził
 przeraziłam
+(e)m przeraziła
 przeraziłom
+(e)m przeraziło
 przeraziliśmy
+(e)śmy przerazili
 przeraziłyśmy
+(e)śmy przeraziły
2 os. przeraziłeś
+(e)ś przeraził
 przeraziłaś
+(e)ś przeraziła
 przeraziłoś
+(e)ś przeraziło
 przeraziliście
+(e)ście przerazili
 przeraziłyście
+(e)ście przeraziły
3 os. przeraził
 przeraziła
 przeraziło
 przerazili
 przeraziły

bezosobnik: przerażono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przeraźmy
2 os. przeraź
 przeraźcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przeraziłbym
bym przeraził
 przeraziłabym
bym przeraziła
 przeraziłobym
bym przeraziło
 przerazilibyśmy
byśmy przerazili
 przeraziłybyśmy
byśmy przeraziły
2 os. przeraziłbyś
byś przeraził
 przeraziłabyś
byś przeraziła
 przeraziłobyś
byś przeraziło
 przerazilibyście
byście przerazili
 przeraziłybyście
byście przeraziły
3 os. przeraziłby
by przeraził
 przeraziłaby
by przeraziła
 przeraziłoby
by przeraziło
 przeraziliby
by przerazili
 przeraziłyby
by przeraziły

bezosobnik: przerażono by

bezokolicznik: przerazić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przeraziwszy

gerundium: przerażenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: przerażony

odpowiednik aspektowy: przerażać

Składnia

Rznieżywotny + przerazić +
KOGO
Data ostatniej modyfikacji: 27.09.2012
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN