UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

trzepotać

Chronologizacja

XVIII w., Bor
Od XV w.  trzepiotać .

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. trzepoczę
trzepocę
 trzepocemy
trzepoczemy
2 os. trzepocesz
trzepoczesz
 trzepocecie
trzepoczecie
3 os. trzepoce
trzepocze
 trzepoczą
trzepocą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. trzepotałem
+(e)m trzepotał
 trzepotałam
+(e)m trzepotała
 trzepotałom
+(e)m trzepotało
 trzepotaliśmy
+(e)śmy trzepotali
 trzepotałyśmy
+(e)śmy trzepotały
2 os. trzepotałeś
+(e)ś trzepotał
 trzepotałaś
+(e)ś trzepotała
 trzepotałoś
+(e)ś trzepotało
 trzepotaliście
+(e)ście trzepotali
 trzepotałyście
+(e)ście trzepotały
3 os. trzepotał
 trzepotała
 trzepotało
 trzepotali
 trzepotały

bezosobnik: trzepotano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę trzepotał
będę trzepotać
 będę trzepotała
będę trzepotać
 będę trzepotało
będę trzepotać
 będziemy trzepotali
będziemy trzepotać
 będziemy trzepotały
będziemy trzepotać
2 os. będziesz trzepotał
będziesz trzepotać
 będziesz trzepotała
będziesz trzepotać
 będziesz trzepotało
będziesz trzepotać
 będziecie trzepotali
będziecie trzepotać
 będziecie trzepotały
będziecie trzepotać
3 os. będzie trzepotał
będzie trzepotać
 będzie trzepotała
będzie trzepotać
 będzie trzepotało
będzie trzepotać
 będą trzepotali
będą trzepotać
 będą trzepotały
będą trzepotać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. trzepocmy
trzepoczmy
2 os. trzepoc
trzepocz
 trzepoccie
trzepoczcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. trzepotałbym
bym trzepotał
 trzepotałabym
bym trzepotała
 trzepotałobym
bym trzepotało
 trzepotalibyśmy
byśmy trzepotali
 trzepotałybyśmy
byśmy trzepotały
2 os. trzepotałbyś
byś trzepotał
 trzepotałabyś
byś trzepotała
 trzepotałobyś
byś trzepotało
 trzepotalibyście
byście trzepotali
 trzepotałybyście
byście trzepotały
3 os. trzepotałby
by trzepotał
 trzepotałaby
by trzepotała
 trzepotałoby
by trzepotało
 trzepotaliby
by trzepotali
 trzepotałyby
by trzepotały

bezosobnik: trzepotano by

bezokolicznik: trzepotać

imiesłów przysłówkowy współczesny:

trzepocząc
trzepocąc

gerundium: trzepotanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: trzepoczący

odpowiednik aspektowy: zatrzepotać

Pochodzenie

psł. *trepotati : *trepetati 'intensywnie trzepać, poruszać, wymachiwać, trząść'

Czasownik z przyrostkiem -ot- (-et-) od psł. *trepati (zob.  trzepać )

1.a o wietrze

Definicja

książk. 
poruszać czymś szybko, powodując charakterystyczne dźwięki

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:  łopotać

Połączenia

  • wiatr trzepocze czymś
  • trzepotać chorągiewkami, parasolami

Cytaty

Za siatką ogrodzenia [...] zaczyna się plaża, na której wiatr trzepoce kolorowymi parasolami.

źródło: NKJP: Ewa Cechnicka: Znak Anny, 1997

Wiatr trzepotał świątynną chorągwią.

źródło: NKJP: Oko Boga..., Usenet -- pl.soc.religia, 2007-10-26

Składnia

Rznieżywotny + trzepotać +
CZYM

1.b na wietrze

Definicja

książk. 
być poruszanym szybko przez wiatr i wydawać przy tym charakterystyczne dźwięki

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:  łopotać

Połączenia

  • sztandar trzepocze; liście, żagle trzepoczą
  • trzepotać na wietrze

Cytaty

Nad nimi trzepocze chorągiew z godłem krzyża i róży.

źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 1975

Jedna z firanek trzepotała na wietrze.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Joanna popatrzyła na wypełnioną ludźmi ulicę i front galerii, na którym trzepotał na wietrze ogromny transparent „Eda Kivo”.

źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Korytarz, 2006

Pod spodem jak pod szkłem przepływały obrazy: odległy, błękitny pejzaż, trzepoczące na wietrze latawce, smutne, nieodgadnione przestrzenie z dzieciństwa.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Sceny z życia pozamałżeńskiego, 2007

Składnia

Rznieżywotny + trzepotać +
(na CZYM)

2. skrzydłami

Definicja

książk. 
poruszać energicznie jakąś częścią ciała w górę i w dół

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Połączenia

  • owad, ptak trzepocze skrzydłami
  • trzepotać dłońmi, nogami, powiekami, rękami, rzęsami, skrzydłami

Cytaty

Kwoka, trzepocząc i bijąc skrzydłami, uciekała spod studni, kurczęta w pisku i harmidrze pędziły za nią.

źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002

Gdy głośniejsza uwaga Małgorzaty budziła go na moment, trzepotał spłoszonymi powiekami i znad granicy snu pytał: - Tak?

źródło: NKJP: Ewa Kujawska: Dom Małgorzaty, 2007

Wtenczas przestraszyła się. - Nie, nie! - zawołała, trzepocząc rękami.

źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1980

Zapraszam panią na kolację. - A widząc, że trzepocze rzęsami ze zdumienia, uśmiechnął się i dodał: - Wszystko pani wytłumaczę, a może także dostarczę sensacji do artykułu.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007

Składnia

Rzżywotny + trzepotać +
CZYM

3. o sercu

Definicja

książk. 
o sercu: bić szybko pod wpływem silnych emocji

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  łopotać

Połączenia

  • serce trzepocze
  • trzepotać w piersiach
  • trzepotać z radości, ze strachu

Cytaty

Sześć razy był tu papież Jan Paweł II. - Za każdym razem nogi mi się trzęsły, ale serce trzepotało z radości.

źródło: NKJP: Królewski adres, Dziennik Polski, 2003-04-18

Z trzepoczącym ze strachu sercem i z zablokowanym gardłem wsunął się na czworakach do środka.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Składnia

Rznieżywotny + trzepotać +
(z CZEGO)
Data ostatniej modyfikacji: 11.09.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN