UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

absolutny

Chronologizacja

1703, Kart XVII-XVIII

Pochodzenie

łac. absolutus 'wyzwolony, bezwzględny, zupełny'

1. zakaz

Definicja

obejmujący wszystkie bez wyjątku aspekty sytuacji lub cechy osoby, o której mowa

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	całkowity, zupełny
	antonimy:	częściowy

Połączenia

absolutny faworyt, pewniak, rekordzista; hit, priorytet, przebój, rekord, zakaz; absolutna cisza, ciemność, dominacja, dowolność, dyskrecja, jedność, konieczność, lojalność, nowość, pewność, przewaga, racja, rewelacja, rzadkość, swoboda, szczerość, tajemnica, wierność, wolność; absolutne kuriozum, minimum, maksimum, nieporozumienie, posłuszeństwo, przeciwieństwo, zaufanie

Cytaty

	Nagle boczne drzwi w obu furgonetkach odsuwają się energicznie lecz bezszelestnie i w absolutnej ciszy wyskakuje z nich antyterrorystyczna brygada komandosów. źródło: NKJP: Juliusz Machulski, Piotr Wereśniak, Ryszard Zatorski: Kiler, 1998
	Święte słowa. Masz absolutną rację. źródło: NKJP: Anna Bojarska, Maria Bojarska: Siostry B., 1996
	Intuicja podpowiadała mi, że moja rutyna jest absolutnym przeciwieństwem tego, co pragnąłem osiągnąć. źródło: NKJP: Barbara Ziembicka: Najprostszą drogą. Rozmowy z artystami, 1998
	Przyrzekł żonie absolutną wierność. źródło: NKJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996
	Stefan, zdaniem Tyrmanda, w kwestii ubioru był absolutnym abnegatem. źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Kisielewscy: Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	absolutny	absolutny	absolutny	absolutne	absolutna
D.	absolutnego	absolutnego	absolutnego	absolutnego	absolutnej
C.	absolutnemu	absolutnemu	absolutnemu	absolutnemu	absolutnej
B.	absolutnego	absolutnego	absolutny	absolutne	absolutną
N.	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutną
Ms.	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnej
W.	absolutny	absolutny	absolutny	absolutne	absolutna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	absolutni	absolutni	absolutne	absolutne
D.	absolutnych	absolutnych	absolutnych	absolutnych
C.	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnym
B.	absolutnych	absolutnych	absolutnych	absolutne
N.	absolutnymi	absolutnymi	absolutnymi	absolutnymi
Ms.	absolutnych	absolutnych	absolutnych	absolutnych
W.	absolutni	absolutni	absolutne	absolutne

2. prawda

Definicja

nauk.

niezależny od niczego i niebudzący wątpliwości

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	bezwzględny, obiektywny
	antonimy:	relatywny, względny

Połączenia

etyka, prawda, wartość; kategoria absolutna

Cytaty

	Tłumaczenia Dogena nie należy jednak analizować pod kątem lingwistycznej poprawności, ponieważ kierowała nim chęć wyrażenia w jak najlepszy sposób sensu teorii tożsamości tego, co absolutne, i tego, co relatywne. źródło: NKJP: Agnieszka Kozyra: Filozofia zen, 2004
	Tylko ten drugi rodzaj znajomości uzdolnia mnie do tego, by uchwycić rzeczywistość, która nie zależy od mojego umiejscowienia i w tym sensie jest absolutna. źródło: NKJP: Leszek Kołakowski: Bergson, 1997
	Miał przeciwko sobie całą naukę, która opowiedziała się za absolutną przestrzenią i absolutnym czasem Newtona. źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Ziemia Urlo, 1994
	Czujność wobec absolutu jakiegokolwiek nie mieściła się w tradycji ingardenowskiej ani husserlowskiej, bo tam istniała absolutna świadomość i wartości były absolutne. źródło: NKJP: Adam Michnik, Józef Tischner, Jacek Żakowski: Między Panem a Plebanem, 1995
	Wobec pojęcia prawdy absolutnej oraz dociekań logicznych prowadzących do jej odkrycia przyjmowali [sofiści] postawę sceptyków. źródło: NKJP: Jerzy Mirewicz: Współtwórcy Europy, 2003

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	absolutny	absolutny	absolutny	absolutne	absolutna
D.	absolutnego	absolutnego	absolutnego	absolutnego	absolutnej
C.	absolutnemu	absolutnemu	absolutnemu	absolutnemu	absolutnej
B.	absolutnego	absolutnego	absolutny	absolutne	absolutną
N.	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutną
Ms.	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnej
W.	absolutny	absolutny	absolutny	absolutne	absolutna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	absolutni	absolutni	absolutne	absolutne
D.	absolutnych	absolutnych	absolutnych	absolutnych
C.	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnym
B.	absolutnych	absolutnych	absolutnych	absolutne
N.	absolutnymi	absolutnymi	absolutnymi	absolutnymi
Ms.	absolutnych	absolutnych	absolutnych	absolutnych
W.	absolutni	absolutni	absolutne	absolutne

3.a monarchia

Definicja

taki, w którym ktoś ma nieograniczoną władzę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Połączenia

monarchia; władza absolutna, rządy absolutne

Cytaty

	Formy mogą być różne: od klik dworskich w monarchii absolutnej po parlament w burżuazyjnej republice. źródło: NKJP: Teresa Torańska: Oni, 1997
	W czasach kolonialnych Ameryka była rządzona w sposób absolutny. Wojny zburzyły system państwa absolutnego oraz związany z nim porządek prawny i administracyjny. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba: Historia Powszechna. Wiek XIX, 2008
	Wielu mnichom nie odpowiadał rygoryzm wręcz wojskowej dyscypliny obowiązującej w klasztorach pod okiem przełożonego o władzy niemal absolutnej. źródło: NKJP: Jan Gać: Grecja: kulturowy przewodnik po Grecji bizantyńskie, 2007
	[...] w Kandaharze jego rządy były absolutne i niepodważalne. Nic w kraju nie mogło wydarzyć się bez wiedzy i zgody Omara. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2000

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	absolutny	absolutny	absolutny	absolutne	absolutna
D.	absolutnego	absolutnego	absolutnego	absolutnego	absolutnej
C.	absolutnemu	absolutnemu	absolutnemu	absolutnemu	absolutnej
B.	absolutnego	absolutnego	absolutny	absolutne	absolutną
N.	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutną
Ms.	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnej
W.	absolutny	absolutny	absolutny	absolutne	absolutna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	absolutni	absolutni	absolutne	absolutne
D.	absolutnych	absolutnych	absolutnych	absolutnych
C.	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnym
B.	absolutnych	absolutnych	absolutnych	absolutne
N.	absolutnymi	absolutnymi	absolutnymi	absolutnymi
Ms.	absolutnych	absolutnych	absolutnych	absolutnych
W.	absolutni	absolutni	absolutne	absolutne

3.b monarcha

Definicja

mający nieograniczoną władzę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Połączenia

monarcha, władca absolutny

Cytaty

[...] Gyanendra wprowadził stan wyjątkowy, ogłosił się władcą absolutnym i ograniczył prawa obywatelskie.

źródło: NKJP:

Król polski nie był monarchą absolutnym, ale miał znaczne uprawnienia. Dysponował inicjatywą ustawodawczą i sporym wpływem na przebieg sejmów.

źródło: NKJP:

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	absolutny	absolutny	absolutny	absolutne	absolutna
D.	absolutnego	absolutnego	absolutnego	absolutnego	absolutnej
C.	absolutnemu	absolutnemu	absolutnemu	absolutnemu	absolutnej
B.	absolutnego	absolutnego	absolutny	absolutne	absolutną
N.	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutną
Ms.	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnej
W.	absolutny	absolutny	absolutny	absolutne	absolutna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	absolutni	absolutni	absolutne	absolutne
D.	absolutnych	absolutnych	absolutnych	absolutnych
C.	absolutnym	absolutnym	absolutnym	absolutnym
B.	absolutnych	absolutnych	absolutnych	absolutne
N.	absolutnymi	absolutnymi	absolutnymi	absolutnymi
Ms.	absolutnych	absolutnych	absolutnych	absolutnych
W.	absolutni	absolutni	absolutne	absolutne

Frazeologizmy

słuch absolutny
większość bezwzględna
większość absolutna
zero bezwzględne
zero absolutne

Data ostatniej modyfikacji: 17.11.2022