UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

słony

Chronologizacja

1229, SStp
Nazwa daniny uiszczanej w soli słone

Pochodzenie

psł. *solnъ 'zawierający sól, mający smak soli'

Archaiczny psł. przymiotnik z przyrostkiem *-nъ od *solь (zob. sól).

1. zupa

Definicja

taki, którego smak wskazuje, że zawiera pewną ilość soli (przyprawy)

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie przyprawy, smaki

Połączenia

słona potrawa, przekąska, zupa; słone danie, jedzenie; słone ciasteczka, orzeszki, paluszki
mało, za, zbyt słony

Cytaty

Zdrowia można panu Władysławowi tylko pozazdrościć. [...] Diety nie stosuje. Uwielbia tłuste, ostre i słone potrawy : golonkę, żeberka, karkówkę, boczek oraz kawę prawdziwą i zbożową ze śmietaną.

źródło: NKJP: Władysław R[...] w dobrym zdrowiu świętował 100. urodziny {...] .Gazeta Pomorska, 2010-01-17

Sandra wepchnęła sobie do ust pełną garść słonych orzeszków i gryzła je, nie przerywając mówienia.

źródło: NKJP: Witold Horwath:Ultra Montana, 2005

Śledzie najsmaczniejsze są choć z odrobiną kartofli... Oto przepis pani Lucyny, który potwierdza tę opinię: ...dobre, grube, czerwone, bo tylko takie są dobre, białe zaś nic nie warte, wymoczone przez trzy godziny, bo to wiosna, więc są słońsze , obciągnąć ze skórki, wyjąć oś grzbietową, pokrajać w dzwonka i położyć na podłużnym półmisku.

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Śledź na wszelkie sposoby, Dziennik Polski, 2006-02-25

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	słony	słony	słony	słone	słona
D.	słonego	słonego	słonego	słonego	słonej
C.	słonemu	słonemu	słonemu	słonemu	słonej
B.	słonego	słonego	słony	słone	słoną
N.	słonym	słonym	słonym	słonym	słoną
Ms.	słonym	słonym	słonym	słonym	słonej
W.	słony	słony	słony	słone	słona

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	słoni	słoni	słone	słone
D.	słonych	słonych	słonych	słonych
C.	słonym	słonym	słonym	słonym
B.	słonych	słonych	słonych	słone
N.	słonymi	słonymi	słonymi	słonymi
Ms.	słonych	słonych	słonych	słonych
W.	słoni	słoni	słone	słone

Stopień wyższy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	słońszy	słońszy	słońszy	słońsze	słońsza
D.	słońszego	słońszego	słońszego	słońszego	słońszej
C.	słońszemu	słońszemu	słońszemu	słońszemu	słońszej
B.	słońszego	słońszego	słońszy	słońsze	słońszą
N.	słońszym	słońszym	słońszym	słońszym	słońszą
Ms.	słońszym	słońszym	słońszym	słońszym	słońszej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	słońsi	słońsi	słońsze	słońsze
D.	słońszych	słońszych	słońszych	słońszych
C.	słońszym	słońszym	słońszym	słońszym
B.	słońszych	słońszych	słońszych	słońsze
N.	słońszymi	słońszymi	słońszymi	słońszymi
Ms.	słońszych	słońszych	słońszych	słońszych

2. pot

Definicja

taki, który zawiera sól

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie przyprawy, smaki

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Połączenia

słony pot, posmak, smak; słone jezioro, źródło; słone wody
słony jak łza

Cytaty

Mukowiscydoza objawia się przede wszystkim przewlekłą chorobą oskrzelowo - płucną. O tym, że ktoś jest chory, świadczy między innymi tzw. słony pot chorego.

źródło: NKJP: (BES): Przeciw mukowiscydozie, Dziennik Polski, 2001-04-12

W Polsce otrzymujemy metan z odmetanowania kopalń, a przy tym niestety również wodę, z czym wiąże się problem zagospodarowania słonych wód.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 27.09.1996

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	słony	słony	słony	słone	słona
D.	słonego	słonego	słonego	słonego	słonej
C.	słonemu	słonemu	słonemu	słonemu	słonej
B.	słonego	słonego	słony	słone	słoną
N.	słonym	słonym	słonym	słonym	słoną
Ms.	słonym	słonym	słonym	słonym	słonej
W.	słony	słony	słony	słone	słona

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	słoni	słoni	słone	słone
D.	słonych	słonych	słonych	słonych
C.	słonym	słonym	słonym	słonym
B.	słonych	słonych	słonych	słone
N.	słonymi	słonymi	słonymi	słonymi
Ms.	słonych	słonych	słonych	słonych
W.	słoni	słoni	słone	słone

3. rachunek

Definicja

pot.

wymagający wydania dużej sumy pieniędzy

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Połączenia

słony haracz, mandat, rachunek; słona cena, dopłata, grzywna, opłata, prowizja, zapłata; słone wynagrodzenie; słone kary, koszty

Cytaty

Oznakowano [...] najkorzystniejsze dla kierowców objazdy, ale nie wszyscy z nich korzystają, woląc zaryzykować złamanie zakazu. Przez większość czasu na skrzyżowaniu czuwają jednak policjanci z drogówki, wiec zwykle kończy się na słonym mandacie.

źródło: NKJP: None: Kierowcy wbrew przepisom, Dziennik Polski, 2001-04-13

Spór o wodę leczniczą z obszaru górniczego „Muszyna II” ma swoją długą historię. Przez kilka lata samorząd Muszyny, jako jedyny w Polsce, wydawał koncesje i pobierał słone opłaty za pobór tej wody.

źródło: NKJP: None: Gra w bąbelki, Dziennik Polski, 2001-11-30

Cukier początkowo wyrabiano z trzciny cukrowej i sprowadzano z zamorskich krajów, a europejskim monopolistą w dziedzinie importu cukru trzcinowego była najpierw Wenecja, a następnie Portugalia. Cukier ten przez długie lata uchodził za lekarstwo, sprzedawany był wyłącznie w aptekach, i to po bardzo „słonej” cenie.

źródło: NKJP: G.Czerwińska: Kalendarz polski: O soli, cukrze i miodzie, Tygodnik Ciechanowski, 2002-10-01

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	słony	słony	słony	słone	słona
D.	słonego	słonego	słonego	słonego	słonej
C.	słonemu	słonemu	słonemu	słonemu	słonej
B.	słonego	słonego	słony	słone	słoną
N.	słonym	słonym	słonym	słonym	słoną
Ms.	słonym	słonym	słonym	słonym	słonej
W.	słony	słony	słony	słone	słona

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	słoni	słoni	słone	słone
D.	słonych	słonych	słonych	słonych
C.	słonym	słonym	słonym	słonym
B.	słonych	słonych	słonych	słone
N.	słonymi	słonymi	słonymi	słonymi
Ms.	słonych	słonych	słonych	słonych
W.	słoni	słoni	słone	słone

4. dowcip

Definicja

pot.

taki, który jest niezgodny z panującymi normami obyczajowymi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie

Połączenia

słony dowcip, kawał, żart; słona anegdota

Cytaty

Najtrudniej [...] udowodnić agresję słowną. Jeden z artykułów kodeksu karnego grozi grzywną lub więzieniem za znieważanie kogoś. Kobieta może uznać, że są dla niej obraźliwe np. propozycje erotyczne pracodawcy, wychwalanie jej wyglądu [...], opowiadanie słonych dowcipów i używanie wulgarnych określeń.

źródło: NKJP: Katarzyna Kęsicka, Natalia Skipietrow: EROTYCZNE BHP, Gazeta Wyborcza, 1993-11-30

Wyrazem cynizmu w dziedzinie seksualnej są jednak nie tylko nieprzyzwoite żarty, „słone kawały”, używanie słów, które określają w sposób wulgarny seksualność człowieka, ale także postawa wyzywającego odrzucenia ideałów w dziedzinie moralności seksualnej.

źródło: NKJP: Augustyn Józef SJ: Integracja seksualna - Przewodnik w poznawaniu i kształtowaniu własnej seksualności, 1993

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	słony	słony	słony	słone	słona
D.	słonego	słonego	słonego	słonego	słonej
C.	słonemu	słonemu	słonemu	słonemu	słonej
B.	słonego	słonego	słony	słone	słoną
N.	słonym	słonym	słonym	słonym	słoną
Ms.	słonym	słonym	słonym	słonym	słonej
W.	słony	słony	słony	słone	słona

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	słoni	słoni	słone	słone
D.	słonych	słonych	słonych	słonych
C.	słonym	słonym	słonym	słonym
B.	słonych	słonych	słonych	słone
N.	słonymi	słonymi	słonymi	słonymi
Ms.	słonych	słonych	słonych	słonych
W.	słoni	słoni	słone	słone

Skrzydlate słowa

Bo zupa była za słona

Data ostatniej modyfikacji: 30.10.2024