Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *kolěja 'ślad pozostawiony przez koła, koleina'
Postać kolej jest wtórna względem dawniejszej koleja .
1.a transport
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | transport |
Połączenia
- austriacka, niemiecka, katowicka, wadowicka...; miejska; prywatna kolej; regionalne koleje; kolej aglomeracyjna, dojazdowa, regionalna; magnetyczna, zębata
- kolej na Mazowszu; kolej w Dębicy, w Europie Zachodniej, w Japonii...
- historia; infrastruktura, obiekty, pociąg, szyny, tabor; modernizacja kolei
- ruch na kolei
- funkcjonowanie kolei
Cytaty
|
Od kiedy sieć kolei podziemnej oplotła przedmieścia Londynu, stała się integralną częścią życia wielu mieszkańców miasta. źródło: NKJP: Matthew Rose: The Wall Street Journal Europe nr 45 dodatek do Gazety Wyborczej nr 275, 1995-11-27 |
|
|
Samorządowcy oczekują powstania w okresie 3 miesięcy planu podnoszenia jakości usług przewozowych, poprawy obsługi pasażerów oraz strategicznego planu funkcjonowania kolei. źródło: NKJP: Piotr Paterski: Mamy do czynienia z chorą strukturą, Tygodnik Tucholski, 2007 |
|
|
Jest to era odkrycia elektryczności, początków lotnictwa, transportu samochodowego. [...] pierwszych kolei podziemnych, filmów, kamer i wiecznych piór. źródło: NKJP: Krystyna Konaszewska-Rymarkiewicz: Interpretacja horoskopu - podstawy, 1997 |
|
|
Tniemy inwestycje kolejowe, które i tak są zdecydowanie niewystarczające w stosunku do potrzeb, co stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu na kolei. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 03.12.1997 |
|
|
Dodaje także, że samorząd województwa nadal zamierza inwestować w kolej, widząc przed nią olbrzymie możliwości rozwoju. źródło: NKJP: M. Barwicka: Nowe pociągi dla kolei: Jaskółki na torach, Tygodnik Ciechanowski, 2007-06-19 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kolej |
koleje |
|
| D. | kolei |
kolei |
|
| C. | kolei |
kolejom |
|
| B. | kolej |
koleje |
|
| N. | koleją |
kolejami |
|
| Ms. | kolei |
kolejach |
|
| W. | kolei |
koleje |
1.b przedsiębiorstwo
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Połączenia
- administracja, dyrekcja, dyrektor, kierownik, klienci, konduktor, kontrahenci, maszynista, mechanik, straż ochrony, pracownik, prezes, przedstawiciel, rzecznik, władze, właściciel, zarząd; długi, dłużnicy, majątek; prywatyzacja, reforma, restrukturyzacja; kłopoty; oferta kolei
- pieniądze, środki na kolej
- koleje i fabryki, koleje i zakłady
- negocjacje, rozmowy, umowa, współpraca z koleją
- inwestycje, praca, strajk, sytuacja na kolei
- kolej funkcjonuje, zamierza zwolnić; dopłaca do czegoś, otrzyma coś, podnosi ceny, ponosi straty; likwiduje połączenie, oferuje coś, uruchamia coś, zmienia trasy
- dofinansowanie, finansowanie, funkcjonowanie, zadłużenie kolei
- zarządzać koleją
- inwestować, zainwestować w kolej
Cytaty
|
[...] próbował dowiedzieć się czegoś konkretnego od zarządu kolei w sprawie tej lokalnej linii. źródło: NKJP: Stacja powiat, Dziennik Polski, 2002-06-21 |
|
|
Następnym krokiem ma być wyburzenie dworca PKP, bo ta firma jest właścicielem nieruchomości i bez jej zgody miasto nic nie może tam zrobić. Od roku trwają rozmowy z koleją o warunkach, na których zgodzi się odstąpić nieruchomość [...]. źródło: NKJP: (ATA): Co po wyburzeniu budynku w Żelaznej?, Echo Dnia, 2006-12-15 |
|
|
W wielu regionach Polski, o czym mówił już mój kolega poseł Zakrzewski, kolej likwiduje linie kolejowe i kursy pasażerskie [...]. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 02.03.2000 |
|
|
Powinny być ustawy zakazujące strajku na kolei. źródło: NKJP: Jacek Pawlicki: Telefoniczna opinia publiczna, Gazeta Wyborcza, 1993-03-05 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kolej |
koleje |
|
| D. | kolei |
kolei |
|
| C. | kolei |
kolejom |
|
| B. | kolej |
koleje |
|
| N. | koleją |
kolejami |
|
| Ms. | kolei |
kolejach |
|
| W. | kolei |
koleje |
2. pociąg
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Połączenia
- elektryczna, szerokotorowa; lekka, nowoczesna, superszybka, szybka, szybkobieżna; zabytkowa kolej; kolej normalnotorowa, szynowa, wąskotorowa
- dojazd, jazda, podróż, przejazd, przewóz, przyjazd, transport, wycieczka, wyjazd wywóz czegoś koleją
- bilet na kolej
- kolej i autobus, kolej i metro, kolej i samochód, kolej i tramwaj
- przystanek, stacja kolei
- kolej jeździ, przewozi
- dojechać/dojeżdżać, dotrzeć, dowozić, jechać/jeździć, podróżować, pojechać, przewozić, przybyć, przyjechać/przyjeżdżać, transportować, wyjechać/wyjeżdżać, wysłać/wysyłać koleją
Cytaty
|
W sentymentalną podróż koleją z Mszany Dolnej do Chabówki i z powrotem wybrał się reporter „Dziennika”. źródło: NKJP: Pożegnanie z ciuchcią, Dziennik Polski, 2002-10-07 |
|
|
Zanim ktoś wybierze się w podróż koleją, powinien dobrze zapoznać się z różnymi ofertami zakupu biletów na pociąg. źródło: NKJP: (GEG): Oferty specjalne, Dziennik Polski, 2003-08-04 |
|
|
Jaki jest koszt przewozu koleją i samochodem tej samej ilości towaru [...]? źródło: NKJP: Sprawozdanie z 49. posiedzenia Senatu RP w dniu 22 czerwca 1995 r. |
|
|
Kolej przewozi tylko część pasażerów, bo większość dojeżdża autobusami i samochodami osobowymi. źródło: NKJP: Zbigniew Bąk: Walka o miliard złotych, Echo Dnia, 2004-11-06 |
|
|
Dodatkowym atutem było to, że z Nakła do Suchar można było dojechać koleją wąskotorową. źródło: NKJP: (MB): Monografia miejscowości powiatu nakielskiego, Nakielski Czas, 2005-07-27 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kolej |
koleje |
|
| D. | kolei |
kolei |
|
| C. | kolei |
kolejom |
|
| B. | kolej |
koleje |
|
| N. | koleją |
kolejami |
|
| Ms. | kolei |
kolejach |
|
| W. | kolei |
koleje |
3. trasa
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Połączenia
- linia, nasyp, odcinek; przepustowość kolei
- ziemia pod kolej
- dom przy kolei
- poprowadzić kolej
Cytaty
|
Duże znaczenie komunikacyjne ma linia kolei karpackiej Krosno - Sanok - Przemyśl, od której w Zagórzu odchodzi na pd. boczna linia do Nowego Łupkowa i do Słowacji. źródło: NKJP: Krystyna Malik, Maria Raciborska: Przewodnik po Polsce, 1996 |
|
|
Miasto nabrało wtedy oddechu oraz zyskało na infrastrukturze: w 1896 r. Francuzi poprowadzili kolej aż do nabrzeża w swojej dzielnicy, gdzie zbudowali port. źródło: NKJP: O losach Susy decydowało morze, Dziennik Polski, 2003-06-13 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kolej |
koleje |
|
| D. | kolei |
kolei |
|
| C. | kolei |
kolejom |
|
| B. | kolej |
koleje |
|
| N. | koleją |
kolejami |
|
| Ms. | kolei |
kolejach |
|
| W. | kolei |
koleje |
4. górska
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny turystyka
Połączenia
- górska; 30-letnia, 65-letnia kolej; kolej gondolowa, naziemna
- kolej i wyciągi
- budowa, przebudowa kolei
- uruchomić kolej
Cytaty
|
Kolejne przedsięwzięcie [...] to górska kolej szynowa, która połączy oba miasteczka. źródło: NKJP: Nie czekać na cud, Dziennik Polski, 2001-01-26 |
|
|
W latach 1937-1938 uruchomiono kolej na Gubałówkę oraz na Górę Parkową w Krynicy. Po wojnie wybudowano jeszcze kolej na Butorowy Wierch oraz niedawno na Palenicę w Szczawnicy. źródło: NKJP: Paweł Rożyński: Biznes na linie, Gazeta Wyborcza, 1994-04-25 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kolej |
koleje |
|
| D. | kolei |
kolei |
|
| C. | kolei |
kolejom |
|
| B. | kolej |
koleje |
|
| N. | koleją |
kolejami |
|
| Ms. | kolei |
kolejach |
|
| W. | kolei |
koleje |
5. czas
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu
Połączenia
- kolej na dyrektora, na juniorów, na kabaret, na kobiety, na ministra, na młodzież, na pana (ministra finansów, posła), na posłów; na Szwecję, na Śląski, na Tajwan...; na budowę, na modernizację, na montaż, na naprawę, na prezentację, na realizację, na remont, na wykonanie czegoś; na część artystyczną, na finał, na konkursy, na odznaczenia i dyplomy, na odznaczenia i wyróżnienia, na przedstawienie, na przyjęcie, na występ kogoś, na zabawę; na dyskusje, na komentarze, na pytania, na refleksję, na rozmowę; na podwyżki, na podatki, na spadki; na coś innego, na sprawy jakieś, na zmiany
- nadeszła/nadchodzi, przyszła/przychodzi kolej na kogoś/coś
- czyjaś kolej; teraz kolej na kogoś/coś
Cytaty
|
Po oficjalnym otwarciu przyszła kolej na zabawę. źródło: NKJP: (SŁ): Gry i zabawy dla dzieci i dorosłych, Nakielski Czas, 2006-07-26 |
|
|
Na konferencji dla czeskich dziennikarzy powiedział, że na razie górą są jeszcze Czesi, ale teraz kolej na Polaków. źródło: NKJP: Olgierd Kwiatkowski: Piłka nożna, Gazeta Wyborcza, 1997-03-12 |
|
|
Gdy przyszła moja kolej, pani w okienku powiedziała mi, że nie wypłaci pieniędzy, bo nie mam upoważnienia od żony. źródło: NKJP: (ElZem): Bez pieczątki nie ma kasy!, Echo Dnia, 2005-05-11 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kolej |
koleje |
|
| D. | kolei |
kolei |
|
| C. | kolei |
kolejom |
|
| B. | kolej |
koleje |
|
| N. | koleją |
kolejami |
|
| Ms. | kolei |
kolejach |
|
| W. | kolei |
koleje |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | kolej | + |
na KOGO
|
|
|
+ | kolej | + |
na CO
|
6. bieg
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie prawdy i wartości życiowe
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu
Połączenia
- naturalna, normalna kolej rzeczy
- kolej losu, rzeczy; koleje bitwy, konkursu, procesu, spotkania, walki, wojny, wydarzeń, życia
Cytaty
|
Naturalną koleją rzeczy powinno być w tej chwili objęcie takimi samymi ˝przywilejami˝ małoletnich ofiar wojny. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 29.03.2000 |
|
|
Śledziliśmy koleje konkursu i wiemy, że obaj kandydaci uzyskali taką samą ilość głosów. źródło: NKJP: Samodzielna inicjatywa uczniów ZSŻŚ w Nakle, Nakielski Czas, 2003-10-08 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | kolej |
koleje |
|
| D. | kolei |
kolei |
|
| C. | kolei |
kolejom |
|
| B. | kolej |
koleje |
|
| N. | koleją |
kolejami |
|
| Ms. | kolei |
kolejach |
|
| W. | kolei |
koleje |
Inne uwagi
Zwykle lm