UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zbadać

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł

Pochodzenie

Zob.  badać 

1.a pacjenta

Definicja

sprawdzić i ocenić stan zdrowia pacjenta

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

Połączenia

  • chirurg, lekarz, profesor, położnik, psychiatra, weterynarz zbadał
  • zbadać chorego, chore zwierzę, ciężarną, ofiarę wypadku, pacjenta, poszkodowaną, ranną; brzuch, ciśnienie, jamę ustną, nerki, płuca, puls, reakcję źrenic, serce
  • zbadać przed operacją, przed szczepieniem
  • zbadać w klinice, w poradni, w przychodni, w szpitalu
  • zbadać dokładnie, starannie; ginekologicznie
  • zbadać i opatrzyć, zbadać i postawić diagnozę, zbadać i przepisać leki, zbadać i skierować na prześwietlenie, zbadać i wypisać receptę, zbadać i założyć opatrunek, zbadać, zmierzyć i zważyć

Cytaty

[...] w szpitalu zbadali go dokładnie. Już przedtem chorował.

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 1, 1986

Powinien cię zbadać psychiatra, wykluczyć jakieś zaburzenia. Czy miałeś [...] bóle głowy?

źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: (bez tytułu), 1999

[...] pacjentka została wczoraj zbadana nowym tomografem komputerowym.

źródło: NKJP: Agata Grzelińska: Na pomoc górnikom, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2005-05-05

Doktor Marczak dokonał kolejnego cięcia, w kształcie litery Y, od uszu z obu stron szyi do mostka. Zbadał stan mięśni, stan krtani i tchawicy. Nie stwierdził żadnych uszkodzeń, nie wykrył obecności ciał obcych.

źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006

Za miesiąc zrobimy znów EEG, elektroencefalografię, żeby zbadać, czy nic się pod czaszką nie dzieje.

źródło: NKJP: Krystyna Berwińska: Con Amore, 1976

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zbadam
 zbadamy
2 os. zbadasz
 zbadacie
3 os. zbada
 zbadają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zbadałem
+(e)m zbadał
 zbadałam
+(e)m zbadała
 zbadałom
+(e)m zbadało
 zbadaliśmy
+(e)śmy zbadali
 zbadałyśmy
+(e)śmy zbadały
2 os. zbadałeś
+(e)ś zbadał
 zbadałaś
+(e)ś zbadała
 zbadałoś
+(e)ś zbadało
 zbadaliście
+(e)ście zbadali
 zbadałyście
+(e)ście zbadały
3 os. zbadał
 zbadała
 zbadało
 zbadali
 zbadały

bezosobnik: zbadano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zbadajmy
2 os. zbadaj
 zbadajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zbadałbym
bym zbadał
 zbadałabym
bym zbadała
 zbadałobym
bym zbadało
 zbadalibyśmy
byśmy zbadali
 zbadałybyśmy
byśmy zbadały
2 os. zbadałbyś
byś zbadał
 zbadałabyś
byś zbadała
 zbadałobyś
byś zbadało
 zbadalibyście
byście zbadali
 zbadałybyście
byście zbadały
3 os. zbadałby
by zbadał
 zbadałaby
by zbadała
 zbadałoby
by zbadało
 zbadaliby
by zbadali
 zbadałyby
by zbadały

bezosobnik: zbadano by

bezokolicznik: zbadać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbadawszy

gerundium: zbadanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbadany

odpowiednik aspektowy: badać

Składnia

Rzosobowy + zbadać +
KOGO/CO

1.b sobie wzrok

Definicja

poddać się badaniom lekarskim

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

Połączenia

  • zbadać (sobie) płuca, serce, słuch, wzrok
  • zbadać kontrolnie

Cytaty

Kiedyś w Rosji przypadkowo zmierzyłem sobie ciśnienie i lekarz powiedział mi: „Jak wrócisz do Polski, to zbadaj sobie nerki”. I jak miałem trzydzieści pięć lat, to dowiedziałem się, że mam chore nerki.

źródło: NKJP: Wiesław Królikowski: Tadeusz Nalepa: Breakout absolutnie, 2008

Jeśli czujemy się zmęczeni, senni, przybieramy na wadze lub chudniemy mamy kłopoty z koncentracją, włosami – może pora zbadać tarczycę?

źródło: NKJP: (d): Więcej jodu!, Dziennik Łódzki, 2004-10-09

Po raz pierwszy sieradzanki mają okazję zbadać swoje piersi za darmo. Wszystko za sprawą profilaktycznych badań mammograficznych, które odbywają się w sieradzkim szpitalu.

źródło: NKJP: (ASK): W sieradzkim szpitalu trwa akcja bezpłatnego badania piersi. Lepiej zapobiegać niż leczyć..., Dziennik Łódzki, 2002-09-26

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zbadam
 zbadamy
2 os. zbadasz
 zbadacie
3 os. zbada
 zbadają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zbadałem
+(e)m zbadał
 zbadałam
+(e)m zbadała
 zbadałom
+(e)m zbadało
 zbadaliśmy
+(e)śmy zbadali
 zbadałyśmy
+(e)śmy zbadały
2 os. zbadałeś
+(e)ś zbadał
 zbadałaś
+(e)ś zbadała
 zbadałoś
+(e)ś zbadało
 zbadaliście
+(e)ście zbadali
 zbadałyście
+(e)ście zbadały
3 os. zbadał
 zbadała
 zbadało
 zbadali
 zbadały

bezosobnik: zbadano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zbadajmy
2 os. zbadaj
 zbadajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zbadałbym
bym zbadał
 zbadałabym
bym zbadała
 zbadałobym
bym zbadało
 zbadalibyśmy
byśmy zbadali
 zbadałybyśmy
byśmy zbadały
2 os. zbadałbyś
byś zbadał
 zbadałabyś
byś zbadała
 zbadałobyś
byś zbadało
 zbadalibyście
byście zbadali
 zbadałybyście
byście zbadały
3 os. zbadałby
by zbadał
 zbadałaby
by zbadała
 zbadałoby
by zbadało
 zbadaliby
by zbadali
 zbadałyby
by zbadały

bezosobnik: zbadano by

bezokolicznik: zbadać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbadawszy

gerundium: zbadanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbadany

odpowiednik aspektowy: badać

Składnia

Rzosobowy + zbadać +
(sobie) + CO

2. zjawisko

Definicja

dokładnie poznać jakieś zjawisko lub rzecz za pomocą odpowiednich metod

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka działalność naukowa

Połączenia

  • uczony, ekspert zbadał; komisja, policja, prokuratura zbadała; archeolodzy, eksperci, chemicy, historycy, naukowcy zbadali
  • zbadać dialekt, działanie czegoś, faunę, florę, hipotezę, historię czegoś, inskrypcję, język, krew, manuskrypt, okoliczności, jakiś okres, powiązania, preparat, problem, procesy geologiczne, próbki, przyczyny, rozwój czegoś, rynek, skład czegoś, skutki, sprawę, stosunki, strukturę, sytuację, ślady, tekst, tkankę, właściwości czegoś, wycinek, zjawisko, znaleziska
  • zbadać aparatem, jakąś metodą, przyrządem, sondą
  • zbadać pod mikroskopem
  • zbadać przez szkło powiększające
  • zbadać w laboratorium
  • zbadać dogłębnie, dokładnie, od podstaw, rzetelnie, szczegółowo, wnikliwie; pod jakimś kątem
  • trzeba; chcieć, móc, usiłować zbadać
  • zbadać i opisać

Cytaty

W 1925–29 odkryto tu i zbadano ogromne cmentarzysko kultury łużyckiej [...], obejmujące 1812 grobów ciałopalnych.

źródło: NKJP: Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska: przewodnik, 1989

Dowiedziawszy się, że kilka tygodni wcześniej w prowincjonalnym Swietłogorsku popełniono podobną zbrodnię, wyjeżdża z Petersburga, aby na własną rękę na miejscu zbadać sprawę.

źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: East Side Story: Nie wierz nigdy mężczyźnie, Esensja, 2008, nr 10

Z przyczyn natury politycznej, militarnej i ekonomicznej ci, co mieli możliwość zbadać rzecz doświadczalnie, albo milczeli, albo publikowali bardzo różne wyniki.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Pogrzeb czarownicy, 2003

Naukowcy z Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, którzy zbadali tekst metodą C-14, stwierdzili, że pochodzi on z XIV-XV wieku.

źródło: NKJP: Grażyna Antoniewicz: Kiedy i dlaczego pocięto nożem IV księgę Ezdrasza, Dziennik Bałtycki, 2011-01-22

Nie udało się dotąd zbadać, na czym polega symbioza tych dwóch stworzeń.

źródło: NKJP: Stefan Themerson: Wykład profesora Mmaa, 1969

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zbadam
 zbadamy
2 os. zbadasz
 zbadacie
3 os. zbada
 zbadają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zbadałem
+(e)m zbadał
 zbadałam
+(e)m zbadała
 zbadałom
+(e)m zbadało
 zbadaliśmy
+(e)śmy zbadali
 zbadałyśmy
+(e)śmy zbadały
2 os. zbadałeś
+(e)ś zbadał
 zbadałaś
+(e)ś zbadała
 zbadałoś
+(e)ś zbadało
 zbadaliście
+(e)ście zbadali
 zbadałyście
+(e)ście zbadały
3 os. zbadał
 zbadała
 zbadało
 zbadali
 zbadały

bezosobnik: zbadano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zbadajmy
2 os. zbadaj
 zbadajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zbadałbym
bym zbadał
 zbadałabym
bym zbadała
 zbadałobym
bym zbadało
 zbadalibyśmy
byśmy zbadali
 zbadałybyśmy
byśmy zbadały
2 os. zbadałbyś
byś zbadał
 zbadałabyś
byś zbadała
 zbadałobyś
byś zbadało
 zbadalibyście
byście zbadali
 zbadałybyście
byście zbadały
3 os. zbadałby
by zbadał
 zbadałaby
by zbadała
 zbadałoby
by zbadało
 zbadaliby
by zbadali
 zbadałyby
by zbadały

bezosobnik: zbadano by

bezokolicznik: zbadać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbadawszy

gerundium: zbadanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbadany

odpowiednik aspektowy: badać

Składnia

Rzosobowy + zbadać +
CO
Rzosobowy + zbadać +
ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

3. wzrokiem

Definicja

sprawdzić coś, przyglądając się, słuchając, dotykając lub w inny sposób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

Połączenia

  • zbadać dno, czyjeś dokumenty, drogę, grunt, każdy centymetr pomieszczenia, kierunek wiatru, kształt, miejsce, personalia, reakcję, stan konta, temperaturę, teren, wrażenie
  • zbadać czujnikiem, czułkami, dłonią, językiem, laską, nogą, oczami, palcami, przyrządem, ręką, stopą, wiosłem, wzrokiem
  • zbadać dyskretnie, ostrożnie, skrupulatnie; organoleptycznie

Cytaty

Zza pasa wyjąłem [...] szablę. Kciukiem zbadałem jej ostrze. Było jak brzytwa.

źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: A jak królem, a jak katem będziesz, 1967

Zbadał wzrokiem framugę, rygle oraz kute zawiasy. Nigdzie nie dostrzegł śladów włamania.

źródło: NKJP: Robert Foryś: Prawo krwi, Esensja, 2009-05-11

Trzeba zbadać instalację. Niemożliwe, żeby się akumulatory wyczerpały. Pewnie coś w przewodach.

źródło: NKJP: Edmund Niziurski: Księga urwisów, 1954

Jeszcze tej samej nocy, przed północą, wysłałem [...] dwóch najbystrzejszych zwiadowców, by zbadali, czy nasza pierwsza kryjówka w pobliżu stolicy [...] była nadal bezpiecznym dla nas miejscem.

źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Biały Jaguar, 1980

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zbadam
 zbadamy
2 os. zbadasz
 zbadacie
3 os. zbada
 zbadają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zbadałem
+(e)m zbadał
 zbadałam
+(e)m zbadała
 zbadałom
+(e)m zbadało
 zbadaliśmy
+(e)śmy zbadali
 zbadałyśmy
+(e)śmy zbadały
2 os. zbadałeś
+(e)ś zbadał
 zbadałaś
+(e)ś zbadała
 zbadałoś
+(e)ś zbadało
 zbadaliście
+(e)ście zbadali
 zbadałyście
+(e)ście zbadały
3 os. zbadał
 zbadała
 zbadało
 zbadali
 zbadały

bezosobnik: zbadano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zbadajmy
2 os. zbadaj
 zbadajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zbadałbym
bym zbadał
 zbadałabym
bym zbadała
 zbadałobym
bym zbadało
 zbadalibyśmy
byśmy zbadali
 zbadałybyśmy
byśmy zbadały
2 os. zbadałbyś
byś zbadał
 zbadałabyś
byś zbadała
 zbadałobyś
byś zbadało
 zbadalibyście
byście zbadali
 zbadałybyście
byście zbadały
3 os. zbadałby
by zbadał
 zbadałaby
by zbadała
 zbadałoby
by zbadało
 zbadaliby
by zbadali
 zbadałyby
by zbadały

bezosobnik: zbadano by

bezokolicznik: zbadać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zbadawszy

gerundium: zbadanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zbadany

odpowiednik aspektowy: badać

Składnia

Rzosobowy + zbadać +
CO + (CZYM)
Rzosobowy + zbadać +
ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE

Frazeologizmy

ktoś wybadał grunt
ktoś zbadał grunt
Data ostatniej modyfikacji: 28.05.2024
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN