UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

śledź

Chronologizacja

2 połowa XIII w., Leszek Bednarczuk, Początki i pogranicza polszczyzny, 2018

Pochodzenie

germ. sild

1.a ryba

Definicja

ryba o wydłużonym ciele i łuskach koloru srebrnego, żyjąca w ławicach, odławiana masowo dla mięsa, które można zjadać na surowo, wędzić, konserwować lub marynować

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta wodne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  śledzik
hiperonimy:  ryba

Połączenia

  • śledź norweski
  • śledzie i dorsze, śledzie i karpie, śledzie i łososie, śledzie i makrele, śledzie i sardynki, śledzie i szproty
  • ławica; zapach; import, połów śledzi

Cytaty

Polski rybak prosi o zmianę stanowiska negocjacyjnego po to, by duże trawlery rybackie z Unii Europejskiej nie wyłowiły w dotychczasowej polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku ostatnich ławic śledzi, szprotów i dorszy.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 30.08.2002

Jak dobrze wypłynąć nocą na połów śledzi, leżeć na dnie barki, patrzeć w niebo, którego nie przesłania zwisający do połowy masztu żagiel, sieci wloką się za łodzią. Cisza.

źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Wielkolud z Jaskini Piratów albo Tajemnica czwartej ściany, 2001

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. śledź
śledzie
D. śledzia
śledzi
C. śledziowi
śledziom
B. śledzia
śledzie
N. śledziem
śledziami
Ms. śledziu
śledziach
W. śledziu
śledzie

1.b potrawa

Definicja

mięso ze śledzia - ryby

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Relacje znaczeniowe

synonimy:  śledzik

Połączenia

  • marynowany, słony, smażony, solony, wędzony; postny śledź
  • śledź w oleju, w oliwie, w śmietanie; w puszce
  • śledź i cebula, śledź i chleb, śledź i jajko, śledź i kapusta, śledź i kartofle, śledź i ogórek kiszony, śledź i ser, śledź i wódka
  • dzwonko; porcja śledzia; słoik śledzi
  • potrawa; sałatka ze śledzi
  • beczka ze śledziami
  • pokroić; zjeść/jeść śledzia

Cytaty

Po kilku minutach lekkiej rozmowy o tym i owym Terry już zamierzała przystąpić do rzeczy, ale Antek powstrzymał ją skinieniem ręki i poszedł do kuchni po wódkę i śledzie.

źródło: NKJP: Piotr Niklewicz: Niezwykła kariera Antoniego K, 2006

Potem opróżnił kieliszek, trzymając go za kruchą stopkę, i zabrał się do smażonych śledzi leżących na podłużnym półmisku w kałuży octowej marynaty.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Widma w mieście Breslau, 2005

Błysnęło na widelcu srebrzyste dzwonko śledzia i drżąc w powietrzu, powędrowało do ust.

źródło: NKJP: Marek Ławrynowicz: Pogoda dla wszystkich, 2003

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. śledź
śledzie
D. śledzia
śledzi
C. śledziowi
śledziom
B. śledzia
śledzie
N. śledziem
śledziami
Ms. śledziu
śledziach
W. śledziu
śledzie

2. zabawa karnawałowa

Definicja

zabawa urządzana w ostatni karnawałowy wieczór, podczas której tradycyjnie podaje się potrawy ze śledzia - ryby

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja zwyczaje i obyczaje

Relacje znaczeniowe

synonimy:  śledzik, śledziówka

Cytaty

Pani dyrektor organizuje wiele zabaw i imprez, a także różne wyjazdy, np. do teatru. Przychodzimy tu też na śledzia, na andrzejki, na Dzień Kobiet.

źródło: NKJP: Łukasz Żyła: Jak biesiada to tylko w Niewiadomiu, Tygodnik Rybnicki, 2008-10-14

– Jest taki zwyczaj, że im bogatsze gazdostwo tym stół musi być bogatszy [...]. Dlatego w naszej Karcmie na śledziu niczego nie zabraknie.

źródło: NKJP: (JSZ): Pożegnanie karnawału, Dziennik Zachodni, 2003-02-27

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. śledź
śledzie
D. śledzia
śledzi
C. śledziowi
śledziom
B. śledzia
śledzie
N. śledziem
śledziami
Ms. śledziu
śledziach
W. śledziu
śledzie

3. w namiocie

Definicja

wbijany w ziemię, ostro zakończony metalowy kołek, na którym mocuje się liny przytrzymujące namiot

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny turystyka

Cytaty

Zestaw 10 stalowych, klasycznych namiotowych śledzi wykonanych z materiału odpornego na odkształcanie gwarantuje pewny naciąg nawet przy dużych namiotach oraz tarpach. Zastosowanie profilu „U-PEG” dodatkowo usztywnia konstrukcję i gwarantuje doskonałą przyczepność nawet w grząskim czy piaszczystym gruncie.

źródło: Internet

Krążyła wokół okopu, wyrywała z ziemi kołki, cięła linki i manewrowała oswobodzoną siatką tak, by nie zakopać nas pod nią. Nie dała rady usunąć nawet połowy odpowiedników śledzi namiotowych, ale zaimponowała mi.

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. śledź
śledzie
D. śledzia
śledzi
C. śledziowi
śledziom
B. śledzia
śledzie
N. śledziem
śledziami
Ms. śledziu
śledziach
W. śledziu
śledzie

4. karty dźwiękowej

Definicja

inform.  pot. 
umieszczana na jednej ze ścian obudowy komputera cienka blaszka, zaopatrzona w określoną ilość wyjść, przez które przekazywany jest sygnał z karty dźwiękowej lub graficznej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny komputery/informatyka

Połączenia

  • śledź karty dźwiękowej, graficznej

Cytaty

Przy tanich obudowach może się zdarzyć, że otwór w śledziu karty graficznej lub innej karty rozszerzeń nie pasuje do nagwintowanego otworu na obudowie [...].

źródło: NKJP: Bartosz Danowski Pyrchla: ABC sam składam komputer. Wydanie III , 2007

Na śledziu zainstalowano łącznie cztery wyjścia wideo – dwa DVI, HDMI i DisplayPort.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. śledź
śledzie
D. śledzia
śledzi
C. śledziowi
śledziom
B. śledzia
śledzie
N. śledziem
śledziami
Ms. śledziu
śledziach
W. śledziu
śledzie

5. krawat

Definicja

pot.  żart. 
cienki krawat

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie ozdoby i dodatki

Relacje znaczeniowe

synonimy:  śledzik
hiperonimy:  krawat

Cytaty

Jeżeli byłby człowiek, nad którym nie uroniłbym łzy, to byłby to facet, który wymyślił garnitur i śledzia na szyi - mówi z błyskiem w oku. - Rozumiem, że rzeczą oczywistą w urzędzie jest mundurek, ale nie jest to moja natura.

źródło: NKJP: Jadwiga Bogdanowicz: Urząd, rolki i rocknroll, Dziennik Gdyński, 1999-02-06

Bo wiem, że taki śledź za 80 zł jest na pewno inny w dotyku i wyglądzie od takiego za 10/20 zł. Zbliża się studniówka, kupiłem [...] koszulę, buty - rodziców już wymęczyłem z kasą, u mnie deficyt pewien na ekstra krawat.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. śledź
śledzie
D. śledzia
śledzi
C. śledziowi
śledziom
B. śledzia
śledzie
N. śledziem
śledziami
Ms. śledziu
śledziach
W. śledziu
śledzie

Frazeologizmy

jak śledzie w beczce
mydło i powidło
śledź, mydło i powidło
pogrzeb żuru i śledzia
śledź bałtycki
śledź po japońsku
śledź po kaszubsku
ucho od śledzia
Data ostatniej modyfikacji: 24.03.2025
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj