Chronologizacja
1 połowa XV w., Bańk
Pochodzenie
zach. psł. *orz-pačь ( / *orz-pakъ, *orz-paky)
Rzeczownik od czasownika rozpaczać (zob.)
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | desperacja, rozpaczność |
Połączenia
- absolutna, bezdenna, bezgraniczna, głęboka, skrajna, wielka, zupełna; beznadziejna, bezsilna, cicha, głucha; autentyczna, prawdziwa rozpacz
- rozpacz kibiców, pokonanych; dzieci, matki, rodziców, rodziny
- rozpacz z jakiegoś powodu
- rozpacz po klęsce, po stracie kogoś/czegoś, po śmierci; rozpacz w duszy, w głosie, w oczach, w sercu
- rozpacz i beznadzieja, rozpacz i bezradność, rozpacz i bezsilność, rozpacz i ból, rozpacz i bunt, rozpacz i depresja, rozpacz i desperacja, rozpacz i determinacja, rozpacz i gniew, rozpacz i groza, rozpacz i nadzieja, rozpacz i nienawiść, rozpacz i przerażenie, rozpacz i radość, rozpacz i rezygnacja, rozpacz i smutek, rozpacz i strach, rozpacz i śmierć, rozpacz i tęsknota, rozpacz i wściekłość, rozpacz i zazdrość, rozpacz i żal, rozpacz i żałoba
- akt, gest, odruch, wyraz; wybuch; głos, krzyk, łzy; granice, otchłań, skraj rozpaczy
- powód do rozpaczy
- bliski, pełen rozpaczy
- skłonny do rozpaczy
- rozpacz bierze, ogarnia
- poddawać się rozpaczy
- rodzić rozpacz
- doprowadzić kogoś do rozpaczy; oszaleć, płakać, rzucać się, szaleć, umrzeć, upić się, wyć z rozpaczy
- popadać, wpaść/wpadać w rozpacz
- pogrążać się w rozpaczy; jęknąć, krzyknąć, mówić, powiedzieć, zawołać, westchnąć; myśleć, pomyśleć z rozpaczą
Cytaty
|
- No! Ale żeś nam napędził strachu. Matka o mało nie umarła z rozpaczy! - wykrzyknął ojciec. - Powiedz coś, bo jeszcze nie wierzę, że żyjesz. źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003 |
|
|
Kiedy nadeszły te złowrogie grzmoty, a w nocy niebo zabarwiało się na czerwono, popadali w panikę i rozpacz, nie wiedzieli, dokąd uciec i gdzie się schronić. źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rozpacz |
rozpacze |
|
| D. | rozpaczy |
rozpaczy |
|
| C. | rozpaczy |
rozpaczom |
|
| B. | rozpacz |
rozpacze |
|
| N. | rozpaczą |
rozpaczami |
|
| Ms. | rozpaczy |
rozpaczach |
|
| W. | rozpaczy |
rozpacze |
Inne uwagi
Zwykle lp