UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

odciągnąć

Chronologizacja

XV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odciągnę
 odciągniemy
2 os. odciągniesz
 odciągniecie
3 os. odciągnie
 odciągną

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odciągnąłem
+(e)m odciągnął
 odciągnęłam
+(e)m odciągnęła
 odciągnęłom
+(e)m odciągnęło
 odciągnęliśmy
+(e)śmy odciągnęli
 odciągnęłyśmy
+(e)śmy odciągnęły
2 os. odciągnąłeś
+(e)ś odciągnął
 odciągnęłaś
+(e)ś odciągnęła
 odciągnęłoś
+(e)ś odciągnęło
 odciągnęliście
+(e)ście odciągnęli
 odciągnęłyście
+(e)ście odciągnęły
3 os. odciągnął
 odciągnęła
 odciągnęło
 odciągnęli
 odciągnęły

bezosobnik: odciągnięto

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. odciągnijmy
2 os. odciągnij
 odciągnijcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. odciągnąłbym
bym odciągnął
 odciągnęłabym
bym odciągnęła
 odciągnęłobym
bym odciągnęło
 odciągnęlibyśmy
byśmy odciągnęli
 odciągnęłybyśmy
byśmy odciągnęły
2 os. odciągnąłbyś
byś odciągnął
 odciągnęłabyś
byś odciągnęła
 odciągnęłobyś
byś odciągnęło
 odciągnęlibyście
byście odciągnęli
 odciągnęłybyście
byście odciągnęły
3 os. odciągnąłby
by odciągnął
 odciągnęłaby
by odciągnęła
 odciągnęłoby
by odciągnęło
 odciągnęliby
by odciągnęli
 odciągnęłyby
by odciągnęły

bezosobnik: odciągnięto by

bezokolicznik: odciągnąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: odciągnąwszy

gerundium: odciągnięcie

imiesłów przymiotnikowy bierny: odciągnięty

odpowiednik aspektowy: odciągać

Pochodzenie

Zob. ciągnąć

1. zasuwę

Definicja

ciągnąc, zmienić położenie czegoś w przestrzeni

Wymowa

[otcioŋgnońć] lub  pot.  [oćcioŋgnońć]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

antonimy:  przyciągnąć
hiperonimy:  odsunąć

Połączenia

  • odciągnąć drzwi, firankę, karton, worek, zasuwę
  • odciągnąć na bok
  • odciągnąć pod ścianę
  • odciągnąć w jakąś stronę

Cytaty

Pan Wacek wysiadł pierwszy, odciągnął ciężką furtę w drewnianym płocie.

źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

Odciągnęli samochód na pobocze oraz zabezpieczyli miejsce zdarzenia.

źródło: NKJP: ST: Scanią w barierkę, Nakielski Czas, 2006-01-25

Kobieta wstała i odciągnęła na bok kotarę, zaś chłopiec zrolował swoje posłanie i schował je pod stołem.

źródło: NKJP: Powrót Wygnańca, Esensja, 2006, nr 05 (LVII)

Karolina odciągnęła kraty z drzwi, przewiesiła plastykowy szyld, wystawiła na zewnątrz plastykową tablicę z jadłospisem, odpaliła stację swojej kasy, włączyła głośnik radiowęzła i usiadła nad zeszytem z zamówieniami i rachunkami.

źródło: NKJP: Rafał Nowakowski: Rdza, 2008

Składnia

bez ograniczeń + odciągnąć +
CO + (SKĄD) + (DOKĄD)

2. cięciwę

Definicja

ciągnąc, wydłużyć lub usztywnić

Wymowa

[otcioŋgnońć] lub  pot.  [oćcioŋgnońć]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:  naciągnąć

Połączenia

  • odciągnąć cięciwę, gumę, sprężynę

Cytaty

Izaura odciągnęła gumkę i otworzyła teczkę.

źródło: NKJP: Zbigniew Górniak: Siostra i byk, 2009

Większość staników zapina się z tyłu na jedną lub dwie haftki - należy wtedy po prostu odciągnąć jedno ramiączko w odpowiednią stronę.

źródło: NKJP: Łukasz Kuncewicz; Bartłomiej Cieniewski: Poradnik podrywacza, 1997

– Panowie tak tutaj sami, w niewykończonym domu – zauważyła dziewczyna, wsuwając palce obu dłoni za bluzkę nad biustem. Odciągnęła ją od ciała w geście chłodzenia.

źródło: NKJP: Piotr Zaremba: Plama na suficie, 2004

Składnia

bez ograniczeń + odciągnąć +
CO + (od CZEGO)

3. napastnika

Definicja

ciągnąc, sprawić, że ktoś znalazł się w innym miejscu

Wymowa

[otcioŋgnońć] lub  pot.  [oćcioŋgnońć]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

antonimy:  przyciągnąć

Połączenia

  • odciągnąć dziecko, napastnika
  • odciągnąć na bok, na stronę
  • odciągnąć od drzwi, od krawędzi czegoś, od ognia, od ogniska, od okna, od szosy
  • odciągnąć w jakieś miejsce
  • odciągnąć z jakiegoś miejsca
  • odciągnąć za ramię, za rękę
  • odciągnąć brutalnie, delikatnie, szybko
  • chcieć, próbować, zdążyć odciągnąć
  • odciągnąć i zaprowadzić gdzieś; chwycić i odciągnąć

Cytaty

Aspirant opadł na niego z impetem, wbijając kolano między jego łopatki. Wykręcił mu rękę. Wolną ręką odepchnął dziewczynę, która usiłowała odciągnąć go od chłopaka.

źródło: NKJP: Marek Krajewski, Mariusz Czubaj: Róże cmentarne, 2009

Bez słowa wziął poetę za rękaw i odciągnął w las.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996

Baśka podała jej kieliszek wina i odciągnęła w kąt. - Ale miałaś wejście! W pierwszej chwili nawet ja cię nie poznałam.

źródło: NKJP: Hanna Samson: Pułapka na motyla, 2000

Składnia

bez ograniczeń + odciągnąć +
KOGO + (od KOGO/CZEGO) + (GDZIE)

4. śmietanę

Definicja

oddzielić od innych składników tej samej substancji

Wymowa

[otcioŋgnońć] lub  pot.  [oćcioŋgnońć]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  oddzielić

Połączenia

  • odciągnąć śmietanę, tłuszcz
  • odciągnąć z mleka

Cytaty

[...] płyn puszcza się dołem przez aparat Lurgiego na spirytusownię, żeby spirytus odciągnąć, i w warnikach zostaje tylko masa celulozy.

źródło: NKJP: Igor Newerly: Pamiątka z Celulozy, 1952

Jako podstawowe jedzenie zabierają liofilizaty (sucha żywność, z której odciągnięto całkowicie wodę).

źródło: NKJP: Adam Wajrak, Maria Kruczkowska, Paweł Kwaśniewski: Dziś rusza pierwsza polska wyprawa polarna na biegun północny, Gazeta Wyborcza, 1995-02-27

Problem tego, co zostaje po odciągnięciu ze ścieków wody, poddaniu jej obróbce i odprowadzeniu już czystej do Wisły, istniał od zawsze.

źródło: NKJP: Barbara Szmejter: Włocławek: MPWiK wzorowo radzi sobie z odpadami, Gazeta Pomorska, 2009-08-26

To, co zostaje z buraków po odciągnięciu soku, nazywa się wysłodkami.

źródło: NKJP: Jacek Zemła: Słodka fabryka, Express Ilustrowany, 2003-10-11

Składnia

bez ograniczeń + odciągnąć +
CO + (z CZEGO)

5. pokarm

Definicja

zasysając, wydostać z wnętrza organizmu w postaci płynu

Wymowa

[otcioŋgnońć] lub  pot.  [oćcioŋgnońć]

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  odessać

Połączenia

  • odciągnąć pokarm z piersi, wodę z kolana

Cytaty

Zanim Jonathan przyszedł, odciągnęła z piersi pokarm, żeby nie kapał.

źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Nielegalne związki, 2011

Pod nieobecność mamy odciągnięty pokarm [...] powinno się podawać dziecku łyżeczką.

źródło: NKJP: Paweł Wujec: IV Tydzień Upowszechniania Karmienia Piersią, Gazeta Wyborcza, 1995-08-07

Składnia

bez ograniczeń + odciągnąć +
CO + (SKĄD)

6. od hazardu

Definicja

spowodować, że ktoś przestał się zajmować czymś, co uważał za atrakcyjne lub potrzebne

Wymowa

[otcioŋgnońć] lub  pot.  [oćcioŋgnońć]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

antonimy:  przyciągnąć
hiperonimy:  zniechęcić

Połączenia

  • odciągnąć dzieci, ludzi, młodzież, młodych
  • odciągnąć kogoś od hazardu, od Kościoła, od palenia, od picia, od pracy, od rodziny, od wódki

Cytaty

Następnie zwróciła się do mnie z pytaniem, czy właściwie ona z mężem nie odciągnęli mnie od innych zajęć, bo mogłem mieć przecież plany na wieczór choćby z kobietą.

źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Rose Café i inne opowieści, 1997

Jeff zafundował mi pisanie teatralnych recenzji wcale nie po to, by odciągnąć mnie od poważnych tematów.

źródło: NKJP: Mirosław Tomaszewski: UGI, 2006

Czy jego prawdziwym zamiarem, stojącym za propozycją ucieczki, nie jest odciągnięcie mnie od pracy na statku i ułatwienie przemytu?

źródło: NKJP: Więzień układu – część 10, Esensja, 2006, nr 08 (LX)

Na koncertach spotyka się młodzież. Chcemy nauczyć ją kultury picia piwa i odciągnąć od wódki - twierdzi wiceprezes Granat.

źródło: NKJP: Michał Matys; Współpraca Marcin Fabjański: Tratwa osiadła, klej chwycił, Gazeta Wyborcza, 1998-04-30

Składnia

bez ograniczeń + odciągnąć +
KOGO + od CZEGO

7. od wyjazdu

Definicja

sprawić, że ktoś zmienił swoje plany lub zamiary

Wymowa

[otcioŋgnońć] lub  pot.  [oćcioŋgnońć]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odwieść

Połączenia

  • odciągnąć od jakiejś decyzji, od jakiegoś zamiaru
  • starać się odciągnąć

Cytaty

[...] dokładał starań, ażeby odciągnąć Petlurę od sojuszu z Polską.

źródło: NKJP: Michowicz Waldemar: Historia dyplomacji polskiej, 1995

Od samego początku było jasne, że partia urządza konkurencyjną imprezę, by zakłócić uroczystości kościelne i odciągnąć od nich ludność.

źródło: NKJP: Romana Brzezińska, Stanisław Grzesiek: Kardynał Wyszyński zwyciężył Gomułkę w Poznaniu, Gazeta Poznańska, 2001-08-07

Składnia

bez ograniczeń + odciągnąć +
KOGO + od CZEGO

8. w czasie

Definicja

sprawić, że coś nastąpi później niż miało nastąpić

Wymowa

[otcioŋgnońć] lub  pot.  [oćcioŋgnońć]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odwlec
hiperonimy:  opóźnić

Połączenia

  • odciągnąć przyjazd, rozstanie, wyjazd
  • odciągnąć w czasie

Cytaty

Jak już wielokrotnie informowaliśmy, tylko kataklizm mógłby odciągnąć ten remont na przyszłe lata.

źródło: NKJP: Cezary Klimaszewski: Obiecanki dla Perlejewa, Głos Siemiatycz, 2009-04-26

Chcąc odciągnąć tę sprawę w czasie [...], starają się maksymalnie uaktywnić i „uopozycyjnić” Sejm obecny, aby zaspokoić nastroje bez nowych wyborów, które znów mogłyby wzbudzić czujność Sąsiada.

źródło: NKJP: Kisiel: Kultura, 1981, nr 400-401

Wymaganie zgody wprost odciągnęłoby zatem terapię przeszczepiania tkanek w Polsce na bardzo daleką przyszłość.

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 53. posiedzenia Senatu RP w dniu 14 września 1995 r., 3. kadencja

Składnia

bez ograniczeń + odciągnąć +
CO + (na KIEDY)

9. podatek

Definicja

wypłacaną komuś pensję zmniejszyć o określoną sumę, która ma być przeznaczona na konkretny cel

Wymowa

[otcioŋgnońć] lub  pot.  [oćcioŋgnońć]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odliczyć
hiperonimy:  pobrać

Połączenia

  • odciągnąć należność, podatek
  • odciągnąć z pensji, z wynagrodzenia

Cytaty

- Dopóki pracownik nie złoży oświadczenia, nie otrzymuje pensji. Z nauczycielami jest ten kłopot, że dostają pieniądze z góry. Trzeba więc będzie je odciągnąć z następnej wypłaty - mówi sekretarz powiatu.

źródło: NKJP: jaga: Albo majątek, albo praca, Dziennik Łódzki, 2003-05-12

Umotywował podwyżkę koniecznością odciągnięcia podatku od infrastruktury.

źródło: NKJP: (vinga): Kolejna propozycja podwyżki, Dziennik Bałtycki, 2001-06-25

Z łącznego wynagrodzenia odciągnięte zostaną składki na ZUS i zaliczka na podatek.

źródło: NKJP: (waw): Portfel prezydenta, Nowiny Raciborskie, 2006, nr 51

Składnia

bez ograniczeń + odciągnąć +
CO + (SKĄD)

10. uwagę

Definicja

skupić na czymś innym

Wymowa

[otcioŋgnońć] lub  pot.  [oćcioŋgnońć]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odwrócić

Połączenia

  • odciągnąć myśli, uwagę, wzrok

Cytaty

Podejrzane weszły do środka pod pozorem sprzedaży różnych towarów. Odciągnęły uwagę gospodyni, by splądrować mieszkanie.

źródło: NKJP: (MIR): Okradły staruszkę, Dziennik Łódzki: 2002-03-26

[...] okolica jest delikatnie mówiąc mało reprezentacyjna, stąd architekt zaprojektował wspaniałe patio, aby odciągnąć wzrok gościa od brzydoty otoczenia.

źródło: NKJP: Juliusz Podolski: Hotel z chopinowską duszą, Gazeta Poznańska, 2002-02-25

Składnia

bez ograniczeń + odciągnąć +
CO + (od CZEGO)
Data ostatniej modyfikacji: 31.10.2015
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN