Chronologizacja
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
uciszę |
uciszymy |
|||
2 os. |
uciszysz |
uciszycie |
|||
3 os. |
uciszy |
uciszą |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
uciszyłem +(e)m uciszył |
uciszyłam +(e)m uciszyła |
uciszyłom +(e)m uciszyło |
uciszyliśmy +(e)śmy uciszyli |
uciszyłyśmy +(e)śmy uciszyły |
2 os. |
uciszyłeś +(e)ś uciszył |
uciszyłaś +(e)ś uciszyła |
uciszyłoś +(e)ś uciszyło |
uciszyliście +(e)ście uciszyli |
uciszyłyście +(e)ście uciszyły |
3 os. |
uciszył |
uciszyła |
uciszyło |
uciszyli |
uciszyły |
bezosobnik: uciszono
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
uciszmy |
|
2 os. |
ucisz |
uciszcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
uciszyłbym bym uciszył |
uciszyłabym bym uciszyła |
uciszyłobym bym uciszyło |
uciszylibyśmy byśmy uciszyli |
uciszyłybyśmy byśmy uciszyły |
2 os. |
uciszyłbyś byś uciszył |
uciszyłabyś byś uciszyła |
uciszyłobyś byś uciszyło |
uciszylibyście byście uciszyli |
uciszyłybyście byście uciszyły |
3 os. |
uciszyłby by uciszył |
uciszyłaby by uciszyła |
uciszyłoby by uciszyło |
uciszyliby by uciszyli |
uciszyłyby by uciszyły |
bezosobnik: uciszono by
bezokolicznik: uciszyć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
uciszywszy
gerundium: uciszenie
rodzaj gramatyczny: dk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | uciszenie |
uciszenia |
D. | uciszenia |
uciszeń |
C. | uciszeniu |
uciszeniom |
B. | uciszenie |
uciszenia |
N. | uciszeniem |
uciszeniami |
Ms. | uciszeniu |
uciszeniach |
W. | uciszenie |
uciszenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: uciszony
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | uciszony |
uciszony |
uciszony |
uciszone |
uciszona |
D. | uciszonego |
uciszonego |
uciszonego |
uciszonego |
uciszonej |
C. | uciszonemu |
uciszonemu |
uciszonemu |
uciszonemu |
uciszonej |
B. | uciszonego |
uciszonego |
uciszony |
uciszone |
uciszoną |
N. | uciszonym |
uciszonym |
uciszonym |
uciszonym |
uciszoną |
Ms. | uciszonym |
uciszonym |
uciszonym |
uciszonym |
uciszonej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | uciszeni |
uciszeni |
uciszone |
uciszone |
D. | uciszonych |
uciszonych |
uciszonych |
uciszonych |
C. | uciszonym |
uciszonym |
uciszonym |
uciszonym |
B. | uciszonych |
uciszonych |
uciszonych |
uciszone |
N. | uciszonymi |
uciszonymi |
uciszonymi |
uciszonymi |
Ms. | uciszonych |
uciszonych |
uciszonych |
uciszonych |
odpowiednik aspektowy: uciszać
Pochodzenie
Z przedrostkiem u- od daw. ciszyć 'uciszać' < psł. *tišiti 'uspokajać, czynić cichym'; zob. cichy
1. tłum
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki
Połączenia
- uciszyć dzieci, klasę, salę, tłum
- uciszyć gestem, machnięciem ręki, skinieniem dłoni
Cytaty
W stosownej chwili uciszę salę łagodnym gestem. I rzeknę: „Nic, co ludzkie, nie było mi obojętne...” A potem uświadomię słuchaczom, jakie dźwigałem brzemię na swoich barkach, czerpiąc siłę z mocy narodu. źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Obłęd, 1980 |
|
Elżbieta Krukowska uniosła ręce, starając się uciszyć tłum. Na próżno, mało kto zwrócił na nią uwagę. źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Skarb w glinianym naczyniu, 2008 |
|
Policjanci przyjadą na miejsce, uciszą głośne towarzystwo i spiszą protokół. źródło: NKJP: Aurelia Pawlak: Zapisz lub zapamiętaj, Polska Głos Wielkopolski, 2004-12-09 |
|
Piotr chciał o coś zapytać, ale mężczyzna uciszył go ruchem dłoni. źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Martwe światło, Martwe światło, 2009 |
Składnia
+ | uciszyć | + |
KOGO/CO
|
2. zgiełk
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki
Połączenia
- uciszyć rozmowy, rwetes, szepty, wrzawę, zgiełk
Cytaty
Na sali zaczęła się wrzawa, którą na chwilę uciszyły słowa prezesa [...] o planach zorganizowania w Wieleniu finału Pucharu Polski na szczeblu okręgu, a nawet na szczeblu Wielkopolski. źródło: NKJP: ŻYR: Piłka dla Zarządu, Gazeta Poznańska, 2003-01-31 |
|
Nie sposób było uciszyć szeptów ani stłumić rozruchu. Zbierało się na ferment. źródło: NKJP: Igor Newerly: Pamiątka z Celulozy, 1952 |
Składnia
+ | uciszyć | + |
CO
|
3. emocje
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Połączenia
- uciszyć ból, emocje, gniew, serce
Cytaty
Każda medytacja wymaga uciszenia myśli. źródło: NKJP: Edward Rozumowski: Reiki: naturalna metoda uzdrawiania przez nakładanie rąk, 2008 |
|
Wprawdzie zmiana zarządu w PZU SA pozwoliła nieco uciszyć emocje, złe wrażenie jednak pozostało. źródło: NKJP: Artur Makowiecki: Poszukiwany prezes i wiceprezes PIU, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2008-06-03 |
|
Słuchaj swego serca. - Po co? Żeby znów zdradziło? - Marta, Marta źle mówisz. Nigdy nie uciszysz bicia serca, nawet gdy będziesz udawała, że nie słyszysz, co do ciebie mówi. źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001 |
|
Natalia uciszyła głos swego sumienia, ale ono nie chciało być cicho. źródło: NKJP: Dariusz Chętkowski: Ostatni weekend, 2007 |
Składnia
+ | uciszyć | + |
CO
|
4. opozycję
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego zachowania i wyrażenia nieakceptowane społecznie
Połączenia
- uciszyć głosy (krytyków, sprzeciwu, wzburzenia),opozycję, sprawę
Cytaty
- Oni zawsze wymieniali te same nazwiska księży [...]. Chcieli, żebyśmy ich uciszyli. źródło: NKJP: Ewa Milewicz, Mikołaj Lizut: Ci zbóje, z którymi się spotykałem, Gazeta Wyborcza, 1999-03-02 |
|
Miasteczko namiotowe szybko zniknęło, a Łukaszenko właściwymi sobie sposobami uciszył opozycję. źródło: NKJP: Ludzie i wydarzenia 2006. Świat, Polityka, 2006-12-23 |
|
W okolicy zorganizowano manewry wojskowe, co miało uciszyć głosy sprzeciwu. źródło: NKJP: Robert Stefanicki: Mnisi z Tybetu stawiają opór chińskim najeźdźcom, Dziennik Zachodni, 2008-01-22 |
|
[...] Hu składał ogólnikowe deklaracje, które [...] nie uciszą głosów w Kongresie na rzecz wprowadzenia protekcjonistycznych posunięć wobec towarów chińskich. źródło: NKJP: (PAP): Bez przełomu, Dziennik Polski, 2006-04-21 |
Składnia
+ | uciszyć | + |
CO
|