Chronologizacja
XVIII w., Bor
1. z Tatr
Definicja
Pochodzenie
Zob góra . Do języka literackiego wyraz przejęty z gwar południowych (może z gwary podhalańskiej), gdzie prawdopodobnie jest to zapożyczenie ze słowackiego lub czeskiego.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny nazwy osób ze względu na ich pochodzenie i przynależność terytorialną
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu
Połączenia
- gorczański, nowotarski, pieniński, podhalański, sądecki; jeden, pewien; każdy, żaden; młody, starszy, stary; prawdziwy, rodowity, twardy, typowy góral; chicagowscy, czescy, kaukascy, polscy, szkoccy... górale
- góral spod Giewontu, spod Gubałówki, spod Nowego Targu, spod Tatr, spod Turbacza, spod Zakopanego, spod Żywca...; z Białego Dunajca, z Chochołowa, z Łopusznej, z Nowego Targu, z Podhala, z Poronina, z Tatr, z Zakopanego, z Zębu, z Żywca
- folklor, kultura, mowa, muzyka, strój; spotkania, życie górali
- góral z dziada pradziada; góral z krwi i kości
Cytaty
|
Ważnym atrybutem prawdziwego górala jest, jak wiadomo, orli nos. źródło: NKJP: Marek LUBAŚ-HARNY: Górol w reklamie mocny, Gazeta Krakowska, 2006-01-13 |
|
|
Wspólnota Europejska w szczególny sposób traktuje górskie regiony i podhalańscy górale na wstąpieniu do Unii mogą tylko zyskać [...]. źródło: NKJP: Dzikie krowy i parmezan, Dziennik Polski - Podhale, 2002-10-04 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | góral |
górale |
ndepr |
| górale |
depr | ||
| D. | górala |
górali |
|
| C. | góralowi |
góralom |
|
| B. | górala |
górali |
|
| N. | góralem |
góralami |
|
| Ms. | góralu |
góralach |
|
| W. | góralu |
górale |
ndepr |
| górale |
depr |
2. kolarz
Definicja
Pochodzenie
Zob. góra
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport osoby i organizacje związane ze sportem
Połączenia
- młody; najlepszy góral
- tytuł, koszulka najlepszego górala
Cytaty
|
Bardzo aktywny był najlepszy góral wyścigu Francuz Richard Virenque, długo znajdował się na czele, uczestnicząc w ucieczkach, początkowo w 14-osobowej grupie, potem w pięcio-, wreszcie w dwuosobowej szpicy. źródło: NKJP: (Żuk): Wielki Lance, Gazeta Krakowska, 2004-07-21 |
|
|
Najlepszy polski góral wygrał Grand Prix MTB elity już po raz piąty. źródło: NKJP: (JUSZ): Galiński pojechał po fabię, Dziennik Łódzki, 2001-06-25 |
|
|
Niemiec [...] dostał biało-granatową koszulkę przodownika klasyfikacji punktowej, a koszulka najlepszego górala (w tym roku biała) przypadła Austriakowi [...] źródło: NKJP: Tour de Pologne, Polska Głos Wielkopolski, 2007-09-10 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | góral |
górale |
ndepr |
| górale |
depr | ||
| D. | górala |
górali |
|
| C. | góralowi |
góralom |
|
| B. | górala |
górali |
|
| N. | góralem |
góralami |
|
| Ms. | góralu |
góralach |
|
| W. | góralu |
górale |
ndepr |
| górale |
depr |
3. piłkarz
Definicja
Pochodzenie
Zob. góra
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport osoby i organizacje związane ze sportem
Połączenia
- drużyna; akcja, atak, mecze, przewaga, zwycięstwo górali
- pokonać; trenować górali
Cytaty
|
Po przerwie górale nadal dążyli do wyrównania, zaś goście raz po raz groźnie kontratakowali. źródło: NKJP: Pierwsza jesienna strata, Dziennik Polski - Sport, 2003-09-15 |
|
|
Dość nieoczekiwanie w tabeli znacznie wyżej stoją obecnie notowania górali. źródło: NKJP: Pucharowe emocje, Dziennik Polski - Nowy Sącz, 2002-05-21 |
|
|
Drugiego gola dla górali zdobył ponownie Drożdż [...]. źródło: NKJP: IV liga małopolska - grupa wschodnia, Dziennik Polski - Sport, 2003-08-21 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | góral |
górale |
ndepr |
| górale |
depr | ||
| D. | górala |
górali |
|
| C. | góralowi |
góralom |
|
| B. | górala |
górali |
|
| N. | góralem |
góralami |
|
| Ms. | góralu |
góralach |
|
| W. | góralu |
górale |
ndepr |
| górale |
depr |
4. rower
Definicja
Pochodzenie
Od: rower górski
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport przedmioty związane ze sportem
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Połączenia
- właściciel; kradzież górala
- góral zginął, zniknął
- kupić, wygrać; buchnąć, skraść, ukraść, zwinąć górala
Cytaty
|
Wystarczyło, że właściciel roweru górskiego pozostawił na chwilę swój pojazd pod blokiem na ul. Kolejowej, a już znalazł się na niego amator. [...] Kolejny góral został skradziony z placu zabaw przy ul. Zamkowej. źródło: NKJP: AK PG ROJ: KOŁO SŁUPCA, Gazeta Poznańska, 2002-07-10 |
|
|
Zniknął góral. Turysta stracił rower górski pozostawiony na kilka minut przed sklepem. źródło: NKJP: (sś): Oficer dyżurny znotował, Gazeta Krakowska, 2004-08-05 |
|
|
30 lipca br. dwa rowery górale zginęły z korytarza Hotelu Zespołu Opieki Zdrowotnej przy ul. Powstańców w Miechowie. źródło: NKJP: (WOJ): Rekord trzynastego, Dziennik Polski - Miechów, 2000-08-02 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | góral |
górale |
|
| D. | górala |
górali |
|
| C. | góralowi |
góralom |
|
| B. | górala |
górale |
|
| N. | góralem |
góralami |
|
| Ms. | góralu |
góralach |
|
| W. | góralu |
górale |
5. banknot
Definicja
Noty o użyciu
Używane także do wskazania kwoty zapłaty za coś.
Spotykane także użycie w odniesieniu do banknotów 500-złotowych będących w obiegu później, por. tekst piosenki A. Rosiewicza: "Jechał sobie od Dąbrowy młody śliczny dzielnicowy/ Na motorze w dezabilu, na wycieczkę po cywilu/ Też go mają chłopcy, chłopcy-radarowcy/ Dostrzegli go z dala, zapłacił górala."
Pochodzenie
Od: góral (mieszkaniec)
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse waluta
Cytaty
|
Na Żoliborz! - rzuca surowo do dorożkarza. - Dam górala - rzuca na szalę nie istniejącą gotówkę. źródło: NKJP: Roman Bratny: Kolumbowie — rocznik 20, 1957 |
|
|
Masz dwa górale. Żołnierz obejrzał banknoty, jak gdyby chciał się przekonać, czy nie są fałszywe, i wsadził je do kieszeni. źródło: Stanisław Podlewski: Wolność krzyżami się znaczy, 1989 (books.google.pl) |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | góral |
górale |
|
| D. | górala |
górali |
|
| C. | góralowi |
góralom |
|
| B. | górala |
górale |
|
| N. | góralem |
góralami |
|
| Ms. | góralu |
góralach |
|
| W. | góralu |
górale |