Chronologizacja
2 połowa XVI w., Bańk
Pochodzenie
Zapożyczenie wsch. słow.: st.rus. rubežь ‘znak wycięty na drzewie; miedza, granica’, ukr. rubíž m. ‘rubież, granica; kraniec’, ros. rubéž m. ‘granica, kraniec, kres, skraj’ < psł. *rǫbežь ‘cięcie, nacięcie; skraj, granica’, od psł. czasownika *rǫbiti (zob. rąbać ).
Rodzima postać rąbież ‘kraj, koniec; granica’ poświadczona w st.pol. , szczątkowo zachowana w gwarach.
1. granica
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny typy terytoriów, podział administracyjny
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa stosunki międzynarodowe
Połączenia
- południowa, północna, wschodnia, zachodnia; państwowa; polska, polsko-czeska, rosyjska rubież
- rubież Polski, Rzeczpospolitej; Wielkopolski
Cytaty
|
Tuż po otwarciu rubieży przez III RP odwiedzało nas rocznie 18 mln cudzoziemców, ostatnio już pięciokrotnie więcej. źródło: NKJP: Bardzo czysty pieniądz , Dziennik Polski - Magazyn, 1999-04-15 |
|
|
W dobie zacierania granic jednoczącej się Europy kwestie związane z przekraczaniem naszych południowych rubieży przez pieszych turystów nabierają nowego znaczenia. źródło: NKJP: (RAV): Nowe przejścia w Tatrach?, Dziennik Polski - Podhale, 2002-06-24 |
|
|
Na wszystkich etapach kontroli celnej chodzi głównie o sprawdzenie czy przewoźnik transportuje przez rubież rzeczywiście ten towar, który figuruje w dokumentach i czy nie oszukuje co do jego ilości. źródło: NKJP: Na granicy, Dziennik Polski - Magazyn, 1998-02-04 |
|
|
Polski biznes wiąże ostatnio wielkie nadzieje z wprowadzeniem zasady zwrotu podatku VAT na rubieży, bowiem potencjał finansowy sąsiadów ze Wschodu szacuje się na 70 mln dolarów, które mogłyby być wydane w Polsce. źródło: NKJP: Bardzo czysty pieniądz, Dziennik Polski - Magazyn, 1999-04-15 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rubież |
rubieże |
|
| D. | rubieży |
rubieży |
|
| C. | rubieży |
rubieżom |
|
| B. | rubież |
rubieże |
|
| N. | rubieżą |
rubieżami |
|
| Ms. | rubieży |
rubieżach |
|
| W. | rubieży |
rubieże |
2. teren
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny typy terytoriów, podział administracyjny
Połączenia
- na rubieżach kraju, powiatu, województwa; Bagdadu, Buchary; Beskidu (Niskiego), Bieszczadów; Dolnego Śląska, Małopolski, Polski, Rosji, Stanów Zjednoczonych...
- miasto, wieś na rubieżach (czegoś)
- położony na rubieżach
- mieszkać na rubieżach
Cytaty
|
Ostróg położony jest w obwodzie rówieńskim, przed wybuchem II wojny światowej była to ostatnia rubież Rzeczpospolitej. źródło: NKJP: (GOP): Region > W południe podpisanie umowy między Sandomierzem a Ostrogiem, Echo Dnia, 2007-06-07 |
|
|
Na Podhalu mieszka obecnie około trzystu osób, które zostały tu przesiedlone ze wschodnich rubieży przedwojennej Polski. źródło: NKJP: Józef Figura: Przeprosić, że żyjemy, prasa, 1997 |
|
|
W czasie wojen indiańskich zawsze najbardziej poszkodowani byli osadnicy, którzy mieli odwagę zakładać swe gospodarstwa na rubieżach, z dala od większych osad. źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rubież |
rubieże |
|
| D. | rubieży |
rubieży |
|
| C. | rubieży |
rubieżom |
|
| B. | rubież |
rubieże |
|
| N. | rubieżą |
rubieżami |
|
| Ms. | rubieży |
rubieżach |
|
| W. | rubieży |
rubieże |
3. obrony
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną
Połączenia
- południowa, północna, wschodnia, zachodnia rubież; strategiczne, ważne rubieże; rubież mazowiecka; mostowa, terenowa; obronna, ogniowa
- rubież obrony, przechwycenia, startu, wejścia, wyjścia
- opanowanie, zdobycie rubieży
Cytaty
|
Rozkaz bojowy wraz z wytycznymi będzie mógł wydać na podstawie mapy. Następnie wraz z podwładnymi dowódcami może wyprzedzić maszerującą kolumnę i wyjechać z nimi na rubież wejścia do walki w celu sprecyzowania pododdziałom zadań. źródło: NKJP: Ppłk dypl. EDWARD BEREZOWSKI: TAKTYKA, prasa, 1962 |
|
|
Potrzebne są przede wszystkim jednostki wojskowe o dużej manewrowości, dobrze wyszkolone, posiadające zdolność szybkiego włączenia się do działań obronnych na określonym kierunku, jak również do dokonania szybkiego manewru na każdą rubież. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 19.01.1995 |
|
|
Jeżeli jednak do nalotów dojdzie, to trudno będzie oczekiwać, że bośniacka piechota nie podejmie próby zdobycia nowych rubieży, może nawet przełamania oblężenia. źródło: NKJP: Dawid Warszawski: Widziane z Sarajewa, Gazeta Wyborcza, 1994-02-19 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | rubież |
rubieże |
|
| D. | rubieży |
rubieży |
|
| C. | rubieży |
rubieżom |
|
| B. | rubież |
rubieże |
|
| N. | rubieżą |
rubieżami |
|
| Ms. | rubieży |
rubieżach |
|
| W. | rubieży |
rubieże |