Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *gorlivъ 'palący się, płonący; pełen zapału; porywczy, zapalczywy'
1.a człowiek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | zapalony | 
Połączenia
- gorliwy członek czegoś, czytelnik, funkcjonariusz, kapłan, kibic, krytyk, obrońca, pasterz, policjant, urzędnik, wykonawca; chrześcijanin, katolik, komunista, patriota, wyznawca, zwolennik
- gorliwy w służbie, w wierze
- bardzo, szczególnie gorliwy
Cytaty
| Był komunistą gorliwym i kłopotliwym jednocześnie. Gorliwym, bo niczego nie umiał robić na pół gwizdka, i wszystkiemu, w co wierzył, poświęcał się maksymalnie. źródło: NKJP: Tadeusz Nyczek: Kott i wilk, Gazeta Wyborcza, 1994-10-27 | |
| [...] gdy to powiem za parę lat, znajdzie się gorliwy urzędnik i złoży doniesienie do prokuratury, uznając moją wypowiedź za wypowiedź dającą się podciągnąć pod § 56. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 09.09.1998 | |
| Prof. Andrzej Chwalba przypomina, że Frank nie był wyłącznie gorliwym wykonawcą rozkazów Hitlera, ale jednym z twórców systemu hitlerowskiego. źródło: NKJP: Zdjęcia nie kłamią, Dziennik Polski, 2003-09-05 | |
| Zapały zbyt gorących patriotów studziły wiadomości, o tym jak co gorliwsi działacze trafiali do więzień niemieckich lub austriackich. źródło: NKJP: Anna Drela: Smak wolności, Echo Dnia, 2004-11-12 | 
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | gorliwy | gorliwy | gorliwy | gorliwe | gorliwa | 
| D. | gorliwego | gorliwego | gorliwego | gorliwego | gorliwej | 
| C. | gorliwemu | gorliwemu | gorliwemu | gorliwemu | gorliwej | 
| B. | gorliwego | gorliwego | gorliwy | gorliwe | gorliwą | 
| N. | gorliwym | gorliwym | gorliwym | gorliwym | gorliwą | 
| Ms. | gorliwym | gorliwym | gorliwym | gorliwym | gorliwej | 
| W. | gorliwy | gorliwy | gorliwy | gorliwe | gorliwa | 
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | gorliwi | gorliwi | gorliwe | gorliwe | 
| D. | gorliwych | gorliwych | gorliwych | gorliwych | 
| C. | gorliwym | gorliwym | gorliwym | gorliwym | 
| B. | gorliwych | gorliwych | gorliwych | gorliwe | 
| N. | gorliwymi | gorliwymi | gorliwymi | gorliwymi | 
| Ms. | gorliwych | gorliwych | gorliwych | gorliwych | 
| W. | gorliwi | gorliwi | gorliwe | gorliwe | 
Stopień wyższy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | gorliwszy | gorliwszy | gorliwszy | gorliwsze | gorliwsza | 
| D. | gorliwszego | gorliwszego | gorliwszego | gorliwszego | gorliwszej | 
| C. | gorliwszemu | gorliwszemu | gorliwszemu | gorliwszemu | gorliwszej | 
| B. | gorliwszego | gorliwszego | gorliwszy | gorliwsze | gorliwszą | 
| N. | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszą | 
| Ms. | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszej | 
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | gorliwsi | gorliwsi | gorliwsze | gorliwsze | 
| D. | gorliwszych | gorliwszych | gorliwszych | gorliwszych | 
| C. | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszym | 
| B. | gorliwszych | gorliwszych | gorliwszych | gorliwsze | 
| N. | gorliwszymi | gorliwszymi | gorliwszymi | gorliwszymi | 
| Ms. | gorliwszych | gorliwszych | gorliwszych | gorliwszych | 
Składnia
| Rz osobowy | + | gorliwy | + |   | 
| szyk: neutralny | ||||
1.b służba
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Połączenia
- gorliwa służba, wiara; gorliwe modlitwy
Cytaty
| Biskup Stefan Siczek jest zaniepokojony stanem zdrowia papieża, ale wierzy, że gorliwe modlitwy wiernych pomogą mu w powrocie do zdrowia. źródło: NKJP: /domp/: Nasze myśli lecą do Rzymu, Echo Dnia, 2005-02-26 | |
| 
                                                                    Ów Słowak został zastrzelony przez słowackich partyzantów  źródło: NKJP: Alfons Filar: Śladami tatrzańskich kurierów, 1995 | |
| Przyjaciele mówią o niej: szalona, niezależna, odważna, gorliwej wiary, ale nie dewotka. źródło: NKJP: Wojciech Tochman: Odeszła Janina Garycka, Gazeta Wyborcza, 1997-12-08 | |
| Królewicz sumiennie pobierał te nauki, różniąc się od braci nade wszystko pobożnością gorliwszą i głębszą. źródło: NKJP: Zbigniew Mikołejko: Żywoty świętych poprawione, 2004 | 
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | gorliwy | gorliwy | gorliwy | gorliwe | gorliwa | 
| D. | gorliwego | gorliwego | gorliwego | gorliwego | gorliwej | 
| C. | gorliwemu | gorliwemu | gorliwemu | gorliwemu | gorliwej | 
| B. | gorliwego | gorliwego | gorliwy | gorliwe | gorliwą | 
| N. | gorliwym | gorliwym | gorliwym | gorliwym | gorliwą | 
| Ms. | gorliwym | gorliwym | gorliwym | gorliwym | gorliwej | 
| W. | gorliwy | gorliwy | gorliwy | gorliwe | gorliwa | 
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | gorliwi | gorliwi | gorliwe | gorliwe | 
| D. | gorliwych | gorliwych | gorliwych | gorliwych | 
| C. | gorliwym | gorliwym | gorliwym | gorliwym | 
| B. | gorliwych | gorliwych | gorliwych | gorliwe | 
| N. | gorliwymi | gorliwymi | gorliwymi | gorliwymi | 
| Ms. | gorliwych | gorliwych | gorliwych | gorliwych | 
| W. | gorliwi | gorliwi | gorliwe | gorliwe | 
Stopień wyższy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | gorliwszy | gorliwszy | gorliwszy | gorliwsze | gorliwsza | 
| D. | gorliwszego | gorliwszego | gorliwszego | gorliwszego | gorliwszej | 
| C. | gorliwszemu | gorliwszemu | gorliwszemu | gorliwszemu | gorliwszej | 
| B. | gorliwszego | gorliwszego | gorliwszy | gorliwsze | gorliwszą | 
| N. | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszą | 
| Ms. | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszej | 
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | gorliwsi | gorliwsi | gorliwsze | gorliwsze | 
| D. | gorliwszych | gorliwszych | gorliwszych | gorliwszych | 
| C. | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszym | gorliwszym | 
| B. | gorliwszych | gorliwszych | gorliwszych | gorliwsze | 
| N. | gorliwszymi | gorliwszymi | gorliwszymi | gorliwszymi | 
| Ms. | gorliwszych | gorliwszych | gorliwszych | gorliwszych | 
Składnia
| Rz nieżywotny | + | gorliwy | + |   | 
| szyk: neutralny | ||||