Chronologizacja
1. owad
Definicja
Pochodzenie
psł. (dial.) *žukъ ''chrząszcz (dosł.: ten, który bzyczy)' < 'brzęczenie, bzyczenie''
Od: dźwiękonaśladowczego pierwiastka *žu- 'bzyczeć, wydawać dźwięk: *ž(u)!' z przyrostkiem *-kъ.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt owady
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | owad |
Połączenia
- czarny; martwy żuk
- żuki i biedronki, żuki i mrówki, żuki i pszczoły
Cytaty
|
Nauczyciel, którego nazywaliśmy Proca, zabrał nas na wycieczkę do lasu. Tam pewien uczeń zgniótł butem czarnego żuka na ścieżce. źródło: NKJP: Gabriela Pewińska: Bomby, a nie dzwonek, Dziennik Bałtycki, 2009-09-01 |
|
|
Poruszyła się, przestępując z nogi na nogę, a spod jej stóp osunęła się mała lawina piasku. Prawdziwa katastrofa dla znajdującego się na jej drodze sporego zielonego żuka. źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008 |
|
|
Dwa masywne, błyszczące żuki walczyły między sobą. Każdy próbował przewrócić na grzbiet przeciwnika. Bezskutecznie. źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Tkacz iluzji, 2004 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | żuk |
żuki |
|
| D. | żuka |
żuków |
|
| C. | żukowi |
żukom |
|
| B. | żuka |
żuki |
|
| N. | żukiem |
żukami |
|
| Ms. | żuku |
żukach |
|
| W. | żuku |
żuki |
2. samochód
Definicja
Pochodzenie
Nazwa skojarzeniowa; zob. żuk (owad).
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Połączenia
- dostawczy; stary, wysłużony żuk
- żuk i nysa, żuk i polonez, żuk i star
- kierowca żuka
- żuk stoi gdzieś; jedzie
- kupić; zaparkować żuka
- jechać, kierować, przyjechać żukiem
Cytaty
|
Na ulicy Grunwaldzkiej zderzyły się: peugeot, opel i dostawczy żuk. Trzy osoby zostały ciężko ranne i karetki natychmiast zabrały je do szpitala. źródło: NKJP: Stanisław Śmierciak: Czarna seria, Gazeta Krakowska, 2005-07-18 |
|
|
- Grupa przyjechała na budowę starym żukiem. Zapakowali na pakę łupy i odjechali - opowiada Zbigniew Miękisiak. źródło: NKJP: Robert Grygiel: Słupy kradną rusztowania, Gazeta Poznańska, 2003-09-23 |
|
|
Wkrótce w przydrożnym rowie złożyliśmy bagaże i próbowaliśmy zatrzymywać przejeżdżające samochody. Starannie omijaliśmy osobowe, skupiając uwagę głównie na półciężarówkach - nysach i żukach. źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m2
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | żuk |
żuki |
|
| D. | żuka |
żuków |
|
| C. | żukowi |
żukom |
|
| B. | żuka |
żuki |
|
| N. | żukiem |
żukami |
|
| Ms. | żuku |
żukach |
|
| W. | żuku |
żuki |
Informacja normatywna
Małą literą pisze się nazwy konkretnych produktów przemysłowych, a nazwy firm i marek produktów - wielką literą.