UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

rozwiązać

Chronologizacja

XV w., SStp
W XV w. bezokolicznik miał postać rozwięzać.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozwiążę
 rozwiążemy
2 os. rozwiążesz
 rozwiążecie
3 os. rozwiąże
 rozwiążą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozwiązałem
+(e)m rozwiązał
 rozwiązałam
+(e)m rozwiązała
 rozwiązałom
+(e)m rozwiązało
 rozwiązaliśmy
+(e)śmy rozwiązali
 rozwiązałyśmy
+(e)śmy rozwiązały
2 os. rozwiązałeś
+(e)ś rozwiązał
 rozwiązałaś
+(e)ś rozwiązała
 rozwiązałoś
+(e)ś rozwiązało
 rozwiązaliście
+(e)ście rozwiązali
 rozwiązałyście
+(e)ście rozwiązały
3 os. rozwiązał
 rozwiązała
 rozwiązało
 rozwiązali
 rozwiązały

bezosobnik: rozwiązano

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. rozwiążmy
2 os. rozwiąż
 rozwiążcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. rozwiązałbym
bym rozwiązał
 rozwiązałabym
bym rozwiązała
 rozwiązałobym
bym rozwiązało
 rozwiązalibyśmy
byśmy rozwiązali
 rozwiązałybyśmy
byśmy rozwiązały
2 os. rozwiązałbyś
byś rozwiązał
 rozwiązałabyś
byś rozwiązała
 rozwiązałobyś
byś rozwiązało
 rozwiązalibyście
byście rozwiązali
 rozwiązałybyście
byście rozwiązały
3 os. rozwiązałby
by rozwiązał
 rozwiązałaby
by rozwiązała
 rozwiązałoby
by rozwiązało
 rozwiązaliby
by rozwiązali
 rozwiązałyby
by rozwiązały

bezosobnik: rozwiązano by

bezokolicznik: rozwiązać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: rozwiązawszy

gerundium: rozwiązanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: rozwiązany

odpowiednik aspektowy: rozwiązywać

Pochodzenie

Zob. wiązać

1. sznurek

Definicja

usunąć lub rozluźnić węzły wiążące coś

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odwiązać

Połączenia

  • rozwiązać chustkę, kokardę, krawat, muszkę, pasek, pęta, rzemyki, szalik, sznurek, sznury, sznurowadło, tasiemkę, troki, wstążkę; buty; pętlę, supeł, węzeł
  • rozwiązać jednym pociągnięciem
  • nie móc, nie potrafić rozwiązać

Cytaty

[...] sięgnąłem po tekturową teczkę, do której chowam prace uczniów. Rozwiązałem tasiemki i wyciągnąłem pierwszą z brzegu.

źródło: NKJP: Martyna Żandarska-Ochnik: Pan wichrów i powiewów, 2008

Major nie zwrócił na mnie uwagi, pogrążony w czytaniu [...]. Krawat miał rozwiązany i sprawiał wrażenie zmęczonego do ostatecznych granic.

źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Rose Café i inne opowieści, 1997

Oparła mi głowę na ramieniu. Po chwili rozwiązała swój koński ogon. Jej czarne włosy opadły na moją koszulę.

źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009

Odwróć się, zasznuruję ci suknię. Zaciągnęła sznurówkę niezbyt mocno, tak aby dało się ją rozwiązać jednym ruchem.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Ostatni smok, 2005

Pomacała ręką wzdłuż sznura, którym obydwoje byli przywiązani, i natrafiła na supły. Pochyliła się i pomagając sobie zębami, rozwiązała węzły.

źródło: NKJP: Iwona Surmik: Talizman złotego smoka, 2002

Składnia

bez ograniczeń + rozwiązać +
CO

2. paczkę

Definicja

otworzyć coś, usuwając lub rozluźniając coś, czym było to związane

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca rodzaje pracy

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Połączenia

  • rozwiązać paczkę, pakunek, plecak, tobołek, torbę, worek, zawiniątko

Cytaty

Matka podeszła do stołu, rozwiązała woreczek, pochyliła go i na stół wysypały się z brzękiem złote monety.

źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997

Mojżesz podchodząc do wozu rozwiązał plecak, sprawdzając, czy pozbierał wszystkie drobiazgi.

źródło: NKJP: Tadeusz Nowak: A jak królem, a jak katem będziesz, 1967

Zebrałem wypalone znicze i resztki zwiędniętych chryzantem, które leżały tam od Święta Zmarłych, a potem rozwiązałem tobół, wyjąłem świeże kwiaty i zacząłem je układać.

źródło: NKJP: Zbigniew Mentzel: Wszystkie języki świata, 2005

Składnia

bez ograniczeń + rozwiązać +
CO

3. więźnia

Definicja

uwolnić kogoś z krępujących go więzów

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną

Połączenia

  • rozwiązać jeńca, skazańca, więźnia, zakładnika; ręce, nogi

Cytaty

Błagam, rozwiążcie mnie! Powiem wszystko!

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Chrzest ognia, 1996

Pochylił się nad więźniem i rozwiązał go, po czym postawił na nogi.

źródło: NKJP: Prawo odwetu, Esensja, 2006, nr 6

Po kilku dniach pobytu w izolatce, nafaszerowany proszkami jak pieczony indyk farszem, został [...] przeniesiony na wspólną salę. Rozwiązano mu ręce, ale nikt nie chciał mu dać ani kartki, ani ołówka.

źródło: NKJP: Piotr Rowicki: Przed górami, przed lasami, 2005

Składnia

bez ograniczeń + rozwiązać +
KOGO
bez ograniczeń + rozwiązać +
CO + KOMU

4. zadanie

Definicja

myśląc nad zagadką, zadaniem lub czymś podobnym, znaleźć na nie odpowiedź

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • rozwiązać konkurs, krzyżówkę, rebus, równanie, test, zadanie, zagadkę, szaradę
  • rozwiązać w pamięci
  • rozwiązać bezbłędnie, samodzielnie; łatwo rozwiązać
  • (nie) móc, (nie) potrafić, próbować, (nie) umieć, usiłować rozwiązać

Cytaty

[...] rozwiązał [...] wszystkie krzyżówki z piątkowego dodatku telewizyjnego „Wyborczej”.

źródło: NKJP: Paulina Grych: Numer zerowy, 2007

[...] nauczyciel matematyki daje dzieciom zadanie, którego nawet najzdolniejsze nie mogą rozwiązać.

źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 1975

Będą zapewne musiały minąć setki, jeśli nie tysiące lat, zanim ludzkość rozwiążę tę być może ostatnią naprawdę ważną zagadkę swego pochodzenia.

źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: A jednak zaczęło się od eksplozji…, Esensja, 2007, nr 6

[...] nie umiałem rozwiązać równania.

źródło: NKJP: Piotr Pietucha: Stróż obłąkanych, 2004

Składnia

bez ograniczeń + rozwiązać +
CO

5. problem

Definicja

doprowadzić do tego, że określony problem lub trudność przestaje istnieć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • rozwiązać konflikt, kryzys, kwestie sporne, problem, spór, sprawę; kłopoty, trudności
  • rozwiązać w jakiś sposób
  • rozwiązać częściowo, polubownie; natychmiast, sprawnie, szybko; łatwo, trudno rozwiązać
  • być w stanie, chcieć, móc, musieć, pomóc, potrafić, próbować, spróbować, starać się, zdołać; można, należy, trzeba rozwiązać

Cytaty

Sprawa została rozwiązana w sposób satysfakcjonujący i mnie, i firmę.

źródło: NKJP: Siły Rynku, Esensja, 2006, nr 1

Kwestia była delikatna, nie czuł się na siłach sam jej rozwiązać i zawołał kanonika na naradę.

źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953

Pamiętam długie rozmowy o ludziach, wobec których Tischner czuł się bezradny i nie wiedział, jak rozwiązać nieproste sytuacje zawodowe czy prywatne, a niekiedy i duszpasterskie.

źródło: NKJP: Jarosław Makowski: Kobiety uczą kościół, 2007

Wojnę rozpętać najłatwiej. Trzeba tylko pamiętać, że ona niczego nie rozwiązuje. Prędzej czy później konflikt znowu wybuchnie. Natomiast rozwiązać kryzys w sposób pokojowy, bez uciekania się do użycia siły, jest znacznie trudniej.

źródło: NKJP: Janusz Wróblewski: Stepujący mnich, Polityka, 2003-03-08

Pałkami nie rozwiążemy konfliktu.

źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Rose Café i inne opowieści, 1997

Składnia

bez ograniczeń + rozwiązać +
CO

6. instytucję

Definicja

urzędową decyzją spowodować, że jakaś instytucja przestaje istnieć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

Połączenia

  • rozwiązać firmę, koło, kółko, legiony, oddział, organizację, orkiestrę, parlament, partię, radę, sejm, sekcję, spółkę, stowarzyszenie, wydział, zakład, zespół, związek

Cytaty

Osłabiona organizacja istniała jeszcze przez jakiś czas; ostatecznie rozwiązał ją w latach sześćdziesiątych burmistrz.

źródło: NKJP: Kamila Sławińska: Nowy Jork. Przewodnik niepraktyczny, 2008

[...] niespełna pięć miesięcy po śmierci Napoleona postanowieniem namiestnika Józefa Zajączka rozwiązano wszystkie loże wolnomularskie na terenie Królestwa Polskiego.

źródło: NKJP: Tomasz Mirkowicz: Pielgrzymka do Ziemi Świętej Egiptu, 1999

Sejm uchwalił nową ustawę o związkach zawodowych. Wszystkie istniejące związki zostały rozwiązane, w ich miejsce miała powstać nowa organizacja.

źródło: NKJP: Paweł Zuchniewicz: Jan Paweł II: „Będę szedł naprzód”. Powieść biograficzna, 2009

Składnia

bez ograniczeń + rozwiązać +
CO

7. umowę

Definicja

urzęd. 
spowodować, że określony stosunek między ludźmi albo ludźmi i instytucjami, zawarty według przepisów prawa, przestaje obowiązywać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Relacje znaczeniowe

antonimy:  zawrzeć

Połączenia

  • rozwiązać kontrakt, umowę; stosunek pracy; małżeństwo
  • rozwiązać za porozumieniem stron, za wypowiedzeniem

Cytaty

Jak będzie trzeba, to napiszę nawet do Watykanu. W końcu to żona mnie zostawiła, a nie ja ją! Na pewno są jakieś paragrafy, żeby rozwiązać to fikcyjne małżeństwo.

źródło: NKJP: Dariusz Banek: Samo życie. Odcinek 228, 2010

Borejsza otrzymał od prezesa [...] pismo następującej treści: „W związku z tym, że tygodnik ”Odrodzenie„ z dniem 31 III br. łączy się z tygodnikiem ”Kuźnica„ [...] - jesteśmy zmuszeni rozwiązać z Obywatelem Redaktorem umowę o pracę [...]”.

źródło: NKJP: Eryk Krasucki: Międzynarodowy komunista Jerzy Borejsza – biografia polityczna, 2009

Piłkarz ten [...] nawet zaakceptował warunki finansowe. WKS chciał jednak zapisu w umowie, dzięki któremu w ciągu trzech miesięcy mógłby rozwiązać kontrakt za porozumieniem stron.

źródło: NKJP: Sporna wyrwa, Gazeta Wrocławska, 2002-07-27

W terminie jednego miesiąca od zawiadomienia przewidzianego w § 3 pracownik może bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy

źródło: NKJP: Kodeks Pracy

Składnia

bez ograniczeń + rozwiązać +
CO

8. wnętrze

Definicja

zaprojektować i wykonać w jakiś sposób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo czynności związane z budową

Połączenia

  • rozwiązać wnętrze, układ okien
  • rozwiązać funkcjonalnie, nieszablonowo, nietypowo, nowocześnie

Cytaty

Na pierwszy rzut oka szkoła robi bardzo dobre wrażenie: jest duża, ma nieszablonowo rozwiązane wnętrza, np. wiele mniejszych pomieszczeń ma kształt trapezu.

źródło: NKJP: Barbara Tworek: Najnowsza karta z dziejów szkoły, EKO-U Nas, 2000, nr 8

Ciekawie rozwiązano przestrzeń bagażową studyjnego samochodu. W zależności od potrzeb można ją kształtować na wiele sposobów. Jest to możliwe dzięki dużej tylnej klapie z opuszczaną szybą, odsuwanemu fragmentowi dachu oraz dodatkowym roletom zamontowanym wewnątrz bagażnika.

źródło: NKJP: Leszek MIielczarek: Marka, której nie ma, Dziennik Zachodni, 2002-06-14

Składnia

bez ograniczeń + rozwiązać +
CO + JAK

Frazeologizmy

coś rozwiązało język
coś rozwiązało ręce komuś
język rozwiązał się komuś
ktoś rozwiązał akcję
ktoś rozwiązał skrót
ktoś rozwiązał wątek
Data ostatniej modyfikacji: 16.11.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN