UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

tętnić

Chronologizacja

1420, SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	tętnię	tętnimy
2 os.	tętnisz	tętnicie
3 os.	tętni	tętnią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	tętniłem +(e)m tętnił	tętniłam +(e)m tętniła	tętniłom +(e)m tętniło	tętniliśmy +(e)śmy tętnili	tętniłyśmy +(e)śmy tętniły
2 os.	tętniłeś +(e)ś tętnił	tętniłaś +(e)ś tętniła	tętniłoś +(e)ś tętniło	tętniliście +(e)ście tętnili	tętniłyście +(e)ście tętniły
3 os.	tętnił	tętniła	tętniło	tętnili	tętniły

bezosobnik: tętniono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę tętnił będę tętnić	będę tętniła będę tętnić	będę tętniło będę tętnić	będziemy tętnili będziemy tętnić	będziemy tętniły będziemy tętnić
2 os.	będziesz tętnił będziesz tętnić	będziesz tętniła będziesz tętnić	będziesz tętniło będziesz tętnić	będziecie tętnili będziecie tętnić	będziecie tętniły będziecie tętnić
3 os.	będzie tętnił będzie tętnić	będzie tętniła będzie tętnić	będzie tętniło będzie tętnić	będą tętnili będą tętnić	będą tętniły będą tętnić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		tętnijmy
2 os.	tętnij	tętnijcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	tętniłbym bym tętnił	tętniłabym bym tętniła	tętniłobym bym tętniło	tętnilibyśmy byśmy tętnili	tętniłybyśmy byśmy tętniły
2 os.	tętniłbyś byś tętnił	tętniłabyś byś tętniła	tętniłobyś byś tętniło	tętnilibyście byście tętnili	tętniłybyście byście tętniły
3 os.	tętniłby by tętnił	tętniłaby by tętniła	tętniłoby by tętniło	tętniliby by tętnili	tętniłyby by tętniły

bezosobnik: tętniono by

bezokolicznik: tętnić

imiesłów przysłówkowy współczesny: tętniąc

gerundium: tętnienie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	tętnienie	tętnienia
D.	tętnienia	tętnień
C.	tętnieniu	tętnieniom
B.	tętnienie	tętnienia
N.	tętnieniem	tętnieniami
Ms.	tętnieniu	tętnieniach
W.	tętnienie	tętnienia

imiesłów przymiotnikowy czynny: tętniący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	tętniący	tętniący	tętniący	tętniące	tętniąca
D.	tętniącego	tętniącego	tętniącego	tętniącego	tętniącej
C.	tętniącemu	tętniącemu	tętniącemu	tętniącemu	tętniącej
B.	tętniącego	tętniącego	tętniący	tętniące	tętniącą
N.	tętniącym	tętniącym	tętniącym	tętniącym	tętniącą
Ms.	tętniącym	tętniącym	tętniącym	tętniącym	tętniącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	tętniący	tętniący	tętniące	tętniące
D.	tętniących	tętniących	tętniących	tętniących
C.	tętniącym	tętniącym	tętniącym	tętniącym
B.	tętniących	tętniących	tętniących	tętniące
N.	tętniącymi	tętniącymi	tętniącymi	tętniącymi
Ms.	tętniących	tętniących	tętniących	tętniących

odpowiednik aspektowy: zatętnić

Pochodzenie

psł. tǫtъnati 'wydawać silny, przedłuzający się odgłos, dudnić, huczeć'

Czasownik pochodzenia dźwiękonaśladowczego z charakterystycznym podwojeniem rdzenia tǫ-tъn-.

1.a o krokach

Definicja

książk.

uderzając o twardą powierzchnię, wywoływać stłumione, rytmiczne dźwięki

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

uderzać

Połączenia

kroki, kopyta tętnią

Cytaty

Na korytarzu ożywienie, tętnią kroki, podniecony szept Magistra.

źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Nie mogę narzekać, 2003

I znów woltyżerka [...], i głucho tętnią kopyta w trocinach lub czasem ostro o drewniany parapet areny, i: „hopla!” [...].

źródło: NKJP: Zygmunt Haupt: Baskijski diabel : opowiadania i reportaże, 2007

1.b o ziemi

Definicja

książk.

wydawać rytmiczny, stłumiony odgłos, drżąc pod wpływem kroków lub innego typu miarowych uderzeń

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

Połączenia

pole, ziemia tętni

Cytaty

Ziemia tętni kopytami, chrzęści gąsienicami czołgów, gnie się pod ciosami bomb.

źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Busz po polsku, 2007

Ogień niemieckiej artylerii przesunął się bliżej nas. Pole przed lasem tętniło coraz potężniej ciężkimi seriami eksplozji.

źródło: NKJP: Jan Józef Szczepański: Polska jesień, 1995

2. o krwi

Definicja

krążąc w naczyniach krwionośnych, powodować rytmiczne drgania wyczuwalne w niektórych miejscach ciała

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

pulsować

Połączenia

krew tętni
tętnić w sercu, w tętnicach, w żyłach; w organizmie

Cytaty

	Regina czuje, jak pod zwiotczałą skórą, w fioletowych żyłach na wierzchu jej dłoni tętni krew [...]. źródło: NKJP: Wojciech Kuczok: Widmokrąg, 2004
	Nigdzie żadnego zaułka, w którym można by się skryć i podjąć walkę. Gardło i skronie tętniły mu jak opętane. W całkowitej ciszy słyszał, jak jego prześladowca wbiega w kolejne kałuże. źródło: NKJP: Małgorzata Kuźmińska; Michał Kuźmiński: Sekret Kroke, 2009
	Nadaremnie usiłując złożyć palce w ochronny Znak, wyrżnął ciężko bokiem o ziemię, wypuszczając miecz ze zmartwiałej dłoni. W uszach tętniło mu i szumiało. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Miecz przeznaczenia, 1992
	W skroniach tętniło, w oczach latały czarne płatki, ból rozsadzał czaszkę. Zawsze tak było, gdy spał zbyt długo. źródło: NKJP: Elżbieta Cichla-Czarniawska: Ogrody i złomowiska Opowiadania, 2005

Składnia

tętnić

(w CZYM)

3.a o bólu

Definicja

naprzemiennie nasilać się i słabnąć

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Cytaty

Ból przenikał całe ciało. Tętnił w głowie, spełzał w dół po kręgosłupie, ciągnął po plecach, usadowił się nawet w ustach, świdrując miejsca po wybitych zębach.

źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Gdy trochę oprzytomniał, skupił uwagę na własnym organizmie. Bez wysiłku zlikwidował nudności i tętniący w skroniach ból.

źródło: NKJP: Jaga Rydzewska: Gwiazdomorze, 2006

3.b o bolącej części ciała

Definicja

sprawiać ból naprzemiennie nasilający się i słabnący

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Relacje znaczeniowe

synonimy:

pulsować

Cytaty

Ciała, które przed chwilą tętniły bólem, za linią mety zrobiły się wiotkie, zaraz przeszło przez nie ciepło. Tak na mowę ciała przekładała się świadomość, że mają medal.

źródło: NKJP: Srebro ogrzało ból, Dziennik Polski, 2008-08-25

Ocknął się w zupełnych niemal ciemnościach, z gardłem suchym jak wiór i językiem jak kołek. Głowa tętniła bólem, obejmującym skronie, oczy, zęby nawet.

źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002

Składnia

tętnić

(CZYM)

4. o ulicy

Definicja

cechować się dużą intensywnością i atrakcyjnością, które przykuwają uwagę ludzi

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Relacje znaczeniowe

synonimy:

pulsować, tętnieć

Połączenia

miasto, miejsce, rynek, ulica; szkoła tętni
tętnić energią, życiem

Cytaty

Rynek i okoliczne ulice tętniły życiem przez cały weekend.

źródło: NKJP: MWE: Rozmaitości ostrowskie, Gazeta Poznańska, 2001-08-07

Cruz tętni energią, jest szalona, enigmatyczna, silnie emocjonalna, nielogiczna i trudna do uchwycenia, ale przez to staje się intrygująca i barwna.

źródło: NKJP: Ewa Drab: Drwina poza konwenansami, Esensja, 2009-05-11

Betlejem, 32-tysięczne miasteczko przyklejone do Jerozolimy, tętni atmosferą świąt za sprawą pielgrzymów, setek zjeżdżających ekip telewizyjnych i kilkutysięcznej rzeszy miejscowych chrześcijan, głównie Palestyńczyków.

źródło: NKJP: Sławomir Sowa: Zmącona radość u żłóbka, Dziennik Łódzki, 2006-12-23

Składnia

tętnić

CZYM

5. o zjawiskach

Definicja

książk.

dawać się zauważyć lub odczuć przez okresowe zmiany siły i natężenia

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Cytaty

Głuchy, daleki odgłos przetaczał się nad nami, w otworze wentylatora tętniły i łomotały zduszone echa.

źródło: NKJP: Witold Zalewski: Pożegnanie twierdzy, 2000

Wręczył Sarlowi małą szklaną kulkę [...]. Szkło kulki, kryształowe przy powierzchni, wewnątrz wypełniała pomarańczowa maź, jakby kłąb mgły, tętniący w powolnym rytmie.

źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003

Twórcza energia - ciągle buzuje. Rośnie, tętni, gorąco pulsuje.

źródło: NKJP: Jakub Ciećkiewicz: Dziennik Polski, 2005-11-09

Data ostatniej modyfikacji: 24.02.2023